Bánh chay là món ăn truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết Hàn Thực. Với một món bánh đơn giản nhưng đậm đà hương vị truyền thống, bánh chay là sự kết hợp hoàn hảo giữa bột nếp, đậu xanh và dừa sợi. Làm bánh chay không chỉ là tạo ra một món ăn ngon mà còn là cách để tỏ lòng thành kính và tưởng nhớ nguồn cội của dân tộc.
Nguồn gốc của bánh chay
Bánh chay có nguồn gốc từ thời Hùng Vương, người Việt tạo ra bánh chay và bánh trôi như một cách tưởng nhớ về tích "Bọc trăm trứng" của Âu Cơ. Một số khác lại cho rằng bánh chay bắt nguồn từ tục cúng Tết Hàn Thực của người Trung Quốc. Dù nguồn gốc ra sao, bánh chay vẫn là một món bánh đặc trưng trong ngày Tết 3/3 hàng năm, được người Việt dâng cúng như một món lễ vật tưởng nhớ về nguồn cội.
Cách làm bánh chay bằng bột nếp khô
Nguyên liệu làm bánh chay:
- Bột gạo nếp: 500g
- Bột gạo tẻ: 50g
- Đậu xanh: 100g (nên chọn loại đã tách vỏ)
- Dừa sợi
- Nước hoa bưởi
- Tinh chất vani
- Đường kính: 150g
- Bột sắn dây
Hướng dẫn các bước làm bánh chay ngon bằng bột khô:
Bước 1: Sơ chế bột làm bánh
- Cho bột nếp và bột tẻ vào bát lớn. Thêm từng ít nước ấm vào trộn đều cho đến khi bột có độ ẩm vừa đủ. Sau đó nhồi cho tới khi bột thành một khối mịn dẻo.
- Ủ bột khoảng 2-3 tiếng để tách nước khỏi bột.
- Lấy bột cho vào mảnh vải sạch rồi treo lên cao để bột róc nước nhanh hơn.
Lưu ý: Kiểm tra thường xuyên để đảm bảo bột đạt độ mịn và không dính tay.
Bước 2: Làm nhân bánh chay
- Đậu xanh ngâm nước từ 2-3 tiếng đồng hồ.
- Sau đó, hấp đậu chín.
- Xay nhuyễn đậu rồi sên cùng nước và đường. Đảo đều để đậu không bị cháy.
- Khi đậu đã đặc quánh lại, thêm hương vani vào.
Bước 3: Nặn bánh chay
- Chia bột và đậu xanh thành các viên nhỏ vừa ăn. Kích thước phần bột làm vỏ gấp đôi phần nhân đậu xanh.
- Ấn dẹt phần bột sau đó đặt viên đậu xanh vào giữa.
- Dán kín lại rồi vê tròn để bánh trông ngon và đẹp mắt.
Bước 4: Luộc bánh chay
- Bắc nồi nước lên bếp đun sôi.
- Thả từ từ bánh vào nồi. Khi thấy bánh nổi lên trên và vỏ trong đã mềm, vớt bánh ra bát nước sôi để nguội.
Bước 5: Làm nước chan bánh chay
- Hòa bột sắn dây với nước và đường trắng.
- Đun hỗn hợp sắn dây lên bếp.
- Khi hỗn hợp sánh mịn, tắt bếp và thêm nước hoa bưởi.
Bước 6: Thành phẩm
- Múc 2-3 viên bánh chay vào chén nhỏ. Múc nước chan lên trên. Rắc thêm dừa nạo, vừng để hoàn thành món bánh chay cho ngày Tết Hàn Thực.
Cách làm bánh chay bằng bột mì
Ngoài việc làm bánh chay bằng bột nếp, bạn cũng có thể sử dụng bột mì để thay thế.
Nguyên liệu làm bánh chay bằng bột mì:
- Bột mì: ½ chén
- Dầu ăn: 4 thìa
- Bột ngô: 2 thìa
- Đường trắng: 2 thìa
- Baking soda: 1 thìa
Cách làm bánh chay bằng bột mì tại nhà:
Bước 1: Pha bột làm bánh chay
- Cho bột mì, bột ngô và baking soda vào bát lớn.
- Thêm dầu ăn, đường, muối và nước lọc vào bát. Khuấy đều để tạo hỗn hợp bột sánh mịn và không bị vón cục.
Bước 2: Rán bánh chay
- Bắc chảo lên bếp và thêm dầu ăn vào đun nóng.
- Múc từng thìa bột nhỏ vào chảo. Sử dụng thìa múc hình tròn để bánh đẹp hơn.
- Khi mặt bánh vàng đều, lật bánh tới khi vàng cả hai mặt thì tắt bếp.
- Đặt bánh ra đĩa có giấy thấm dầu để hút bớt dầu thừa.
Cách làm bánh chay ngũ sắc
Thay vì làm bánh chay thông thường, bạn có thể tham khảo cách làm bánh chay ngũ sắc để mâm cỗ cúng thêm phần hấp dẫn.
Nguyên liệu làm bánh chay ngũ sắc:
- Bột gạo nếp: 500g
- Bột màu (bột lá cẩm tím, bột lá nếp xanh, bột dành dành vàng, bột củ dền đỏ)
- Đậu xanh (loại đã tách vỏ): 50g
- Bột năng
- Đường trắng: 200g
- Vừng, dừa nạo, gừng
Cách làm bánh chay ngũ sắc ngon:
Bước 1: Làm vỏ bánh
- Pha bột màu với nước nóng, lọc lấy phần nước và cho vào bát.
- Chia bột nếp thành 5 phần bằng nhau, sau đó cho vào từng bát màu tương ứng.
- Nhào đều để bột thấm đều màu.
Bước 2: Chuẩn bị nhân bánh chay ngũ sắc
- Đem đậu xanh đi đồ chín rồi xay nhuyễn.
- Bắc chảo lên bếp, thêm đậu xanh và chút đường vào rồi sên. Khi đậu đã đặc quánh lại, tắt bếp.
- Viên đậu xanh thành từng phần nhỏ vừa ăn.
Bước 3: Nặn bánh
- Chia bột nếp thành từng phần nhỏ. Kích thước phần bột là gấp đôi kích thước phần nhân.
- Ấn dẹt miếng bột, đặt nhân đậu xanh vào giữa.
- Bọc phần vỏ lại rồi vê tròn. Thực hiện cho tới hết nhân và vỏ.
Bước 4: Luộc bánh chay
- Bắc nồi nước lên bếp đun sôi.
- Thả từ từ viên bánh chay vào. Khi bánh nổi chừng 3-4 phút, vớt ra bát nước nguội.
Bước 5: Nấu nước chan bánh chay
- Lấy một chút nước luộc bánh và cho thêm đậu xanh, đường trắng, gừng. Khuấy đều cho các nguyên liệu tan vào nước.
- Hòa bột năng với nước rồi đổ từ từ vào nồi. Khi hỗn hợp sánh, trong thì tắt bếp.
Bước 6: Trình bày
- Múc bánh chay ra bát và chan nước lên trên. Rắc thêm dừa nạo, vừng rang là bạn đã hoàn thành món bánh chay ngũ sắc.
Cách làm bánh chay ngon đúng vị truyền thống
Cách làm bánh chay không chỉ đơn giản mà còn đòi hỏi sự tỉ mỉ và đúng vị truyền thống. Để có một phần bánh chay ngon chuẩn vị, bạn cần lưu ý một số yếu tố như:
- Vỏ bánh phải có độ dẻo mịn và thơm đặc trưng của bột nếp.
- Nhân bánh cần có vị bùi của đậu xanh, béo ngậy từ nước cốt dừa và ngọt thanh từ đường trắng.
- Nước chan phải sánh mịn và thơm mát từ nước hoa bưởi.
- Đảm bảo các lưu ý như ngâm gạo trước khi xay bột, chọn đậu xanh hạt mẩy và vê bột kín khi nặn bánh để bánh giữ nguyên hình dáng và không vỡ.
- Luộc bánh với lửa vừa và nhỏ để bánh chín đều và không bị nát.
- Vớt bánh vào tô nước đá để tránh bánh dính vào nhau.
- Bày biện bánh chay một cách tôn trọng và tỏ tấm lòng thành kính dâng lên ông bà, tổ tiên và các vị thần linh.
Bánh chay và hàm lượng calo
Bánh chay có chứa một lượng tinh bột đáng kể và một phần bánh chay thông thường có thể chứa tới 300 calo. Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo không nên ăn quá nhiều bánh chay để tránh tăng lượng calo không cần thiết. Tuy nhiên, với sự cân nhắc và ăn một cách vừa phải, việc thưởng thức bánh chay trong dịp Tết Hàn Thực vẫn mang lại niềm vui và hưởng thụ.
Lưu ý không nên ăn bánh chay
Mặc dù bánh chay ngon nhưng không phải ai cũng nên ăn. Có một số đối tượng không nên tiêu thụ bánh chay:
- Những người mắc các bệnh về tim mạch, dạ dày, thận. Việc ăn quá nhiều bánh chay sẽ tạo gánh nặng cho tim và thận, đồng thời làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.
- Người mắc bệnh béo phì.
- Người bị bệnh tiểu đường.
- Những người thường xuyên bị chứng khó tiêu.
- Phụ nữ đang trong thời kỳ mang thai.
Dù làm món bánh chay nào, hãy cẩn thận trong quá trình chế biến và tận hưởng một bữa ăn truyền thống đúng vị trong ngày Tết Hàn Thực. Chúc các bạn thành công và có một mâm cỗ Tết trọn vẹn!
