Trong cuộc sống, đồng phục không chỉ đơn thuần là cách thể hiện một ngành nghề hay tổ chức, mà còn là một phương tiện nhận biết và xóa đi sự khác biệt giữa con người. Đối với Phật giáo, tấm áo cà sa không chỉ là đồng phục, mà còn là biểu tượng của phạm hạnh và đức độ, ánh đạo vàng của cuộc sống thanh bần giản dị.
Đồng phục của Phật giáo
Theo Luật Tạng, tấm áo cà sa trong Phật giáo được chế tạo từ lúc ban đầu, khi tăng đoàn của Phật y áo không khác biệt gì so với những người tu hành thuộc các tôn giáo khác. Người vua Tần-bà-sa-la của nước Ma-kiệt-đà, một đệ tử của đức Phật, đề nghị với Phật để các đệ tử được ăn mặc khác biệt để dễ nhận ra. Vào thời điểm đó, khi Phật và đệ tử A-nan-đà du hành, Phật nhìn thấy những thửa ruộng hình chữ nhật được chia cắt bởi những đoạn bờ thẳng. Phật yêu cầu A-nan-đà may áo cho tăng đoàn theo mẫu ấy. Do đó, áo cà sa mang hình thửa ruộng và thể hiện ý nghĩa của gieo trồng phúc điền thế gian. Áo cà sa còn có tên gọi khác như áo phúc điền, điền tướng y, cát triệt y.
Thời đức Phật, các nhà sư tu hành đã tự đi nhặt mảnh vải, tấm khăn đắp hay liệm người chết vứt bỏ ở nơi hỏa táng, nghĩa địa hoặc những đống rác, rồi tự nhuộm màu, chắp nối và may thành áo. Chiếc áo cà sa mới mang hình ảnh của những mảnh vải vụn được ghép nối với nhau. Điều này cho thấy áo cà sa là biểu tượng của sự khiêm tốn, đơn sơ và giản dị. Tuy nhiên, nó cũng mang ý nghĩa nhắc nhở các tu hành Phật giáo về sự vô thường của cuộc sống.
Sứ mệnh của áo cà sa
Khi thụ giới, người xuất gia sẽ khoác lên mình chiếc y cà sa để nhận sức mạnh từ giới luật, ngăn ngừa tội lỗi và đẩy lùi những phiền não. Áo cà sa giúp giữ sạch tinh thần và tránh xa những điều xấu. Nếu sự truyền trực tiếp từ giảng là thông qua phương thức "Sư truyền Đệ thụ", điều đó chứng tỏ người đệ tử đã đạt giác ngộ và có khả năng truyền bá giáo pháp khắp nơi, giúp đời sống con người thoát khỏi đau khổ do vô minh và tham sân si gây ra.
Tấm áo cao cả của Phật giáo
Mặc dù màu sắc của áo cà sa đã trải qua nhiều biến đổi trong lịch sử, theo phân chia tông phái, thời gian, địa lý và phong tục tập quán địa phương, ba màu chính vẫn được giữ lại là vàng, nâu và lam. Màu của áo cà sa tượng trưng cho cuộc sống vô dục, sống an bần và khiêm tốn. Màu sắc này thể hiện những giá trị cao cả nhất của Phật giáo.
Tuy nhiên, với sự phát triển của kỹ thuật may mặc và sự giao thoa của nhiều nền văn hóa, áo cà sa của tu sĩ Phật giáo ngày nay đã có một số thay đổi để tạo sự mới mẻ, khiến cho bản sắc "chiếc áo nâu sòng" của Phật giáo Việt Nam suốt gần 2000 năm qua có phần mất đi. Với yêu cầu của thời đại, việc thống nhất pháp phục của tu sĩ Phật giáo Việt Nam là việc cần thiết và cần được thực hiện sớm nhất.
Bảo tồn văn hóa tu sĩ
Pháp phục của tu sĩ Phật giáo chứa đựng những giá trị cao cả nhất của Phật giáo. Để duy trì vẻ đẹp của pháp phục và ba tấm áo cà sa, tu sĩ Phật giáo cần nỗ lực tu hành và cống hiến để xứng đáng với lịch đại Tổ Sư, với đất nước và với khẩu hiệu "Đạo pháp - Dân tộc". Sứ mệnh này không chỉ đảm bảo rằng tu sĩ Phật giáo có thể hoằng dương chánh pháp mà còn mang lại lợi ích cho cộng đồng và dân tộc.
Theo quyết định số 187KV_HĐTS của Hòa Thượng Chủ tịch HĐTS GHPGVN, việc thống nhất pháp phục Phật giáo Việt Nam trong đa dạng đang được triển khai, nhằm giữ lại những giá trị và nét đẹp của tu hành, hướng tới sự an lạc giải thoát.
Pháp phục của tu sĩ Phật giáo Việt Nam không chỉ là một bộ trang phục, mà là biểu tượng của tinh thần và văn hóa đặc trưng. Nó tượng trưng cho sự khiêm tốn, đơn sơ và cao cả nhất của Phật giáo. Tu sĩ Phật giáo Việt Nam cần vững bước trên con đường tu hành và bảo tồn những giá trị văn hóa của mình, xứng đáng với đại lễ Vesak và với lời giảng của Tổ Sư.
