Hoa sen, một biểu tượng quan trọng trong đạo Phật từ ngàn xưa đến nay. Đức Phật đã sử dụng hoa sen như một ví dụ trong kinh "Đại thừa Diệu Pháp Liên Hoa" và kim thân của Phật Quan Âm cũng được đặt trên đài sen báu.
Một lần sau khi giảng đạo, tôi đã hỏi các đạo hữu: "Vì sao Phật Quan Âm lại ngồi trên hoa sen, trong khi có nhiều loại hoa đẹp hơn, thơm hơn hoa sen?" Một người bạn vui vẻ trả lời: "Vì hoa sen có gương tròn phẳng, dễ ngồi, còn những loại hoa khác như hoa quỳnh, hoa huệ cong cong, Phật không thể ngồi trên được." Câu trả lời này có vẻ đơn giản, nhưng thực ra hoa sen có những đặc điểm đáng chú ý, tạo nên ý nghĩa quan trọng trong đạo Phật.
Đặc điểm của hoa sen
1. Không hôi tanh mùi bùn
Theo câu "sanh ư nê bất nhiễm ư nê" hay trong đầm gì đẹp bằng sen... gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn, đó là một trong sáu đặc điểm của hoa sen mà chúng ta đã biết.
2. Nhơn quả đồng thời
Tất cả các loại hoa khác đều tàn rồi mới kết trái, chỉ có hoa sen là ngay khi nở ra đã có quả. Điều này tượng trưng cho tâm hồn của chúng ta. Khi ta giữ trong lòng những tâm ý thù hận, oán trách và mưu tính hại người khác, dù những mưu tính này chưa được thực hiện nhưng trong lòng thì vẫn cảm thấy căng thẳng, nóng nảy và khó chịu. Ngược lại, khi ta sống với lòng biết tha, làm việc lành cho người khác, mặc dù chưa có kết quả nhưng trong tâm hồn ta đã cảm nhận được một nguồn niềm vui dịu mát.
3. Tương quan sanh tồn
Trên gương sen, mỗi hạt sen ở riêng một phòng nhưng thực ra chúng liên kết với nhau, hòa hợp lại tạo nên một gương sen tròn đầy. Điều này tượng trưng cho mối quan hệ giữa con người trong xã hội. Mỗi gia đình sống riêng biệt nhưng vẫn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Có người làm ruộng, có người đi buôn, có người giữ việc trị an và cũng có những người tu đức. Tất cả sẽ tạo thành một xã hội, nhưng không phải ai cũng nhận thức được những mối quan hệ gián tiếp này và thường coi thường những người không nhận được trực tiếp sự ơn đáng kể, thậm chí khinh miệt họ.
4. Không bị ong bướm khuấy phá
Hoa sen nở vào khoảng hai ba giờ sáng, khi ong bướm còn say giấc triền miên. Điều này tượng trưng cho sự khác biệt giữa hoa sen và các loại hoa khác. Trong thời gian đời sống tối tăm và vô minh của chúng ta, khi ta còn bị trói buộc trong bùn lầy của cám dỗ và tham vọng, hoa sen vươn mình lên giữa đêm tối để dâng hương tinh khiết cho Phật, Quan Âm, những người đã tỉnh giấc trong cuộc sống mê muội và vượt lên trên tham vọng.
5. Không ở trên đầu người đàn bà
Đàn bà hay ưa hoa, thường xâu hoa thành chuỗi để cài lên đầu. Mọi loại hoa đều được sử dụng trừ hoa sen. Điều này chỉ ra tính đố kỵ, nhỏ nhen và chấp nhất của phụ nữ. Tuy nhiên, trong đạo Phật, hai từ "đàn bà" chỉ đến đức tánh chứ không phải hình tướng. Phật thường dạy rằng một người đàn ông có thể có hình tướng nam tính nhưng tính tình yếu đuối, mê tín dị đoan, hay chấp nhất những chuyện nhỏ nhen và tham vọng. Ngược lại, một người phụ nữ có thể có hình tướng kiều diễm nhưng lại tự trọng, tự lập, có nghị lực, cương quyết và nhiều đức tánh từ bi. Như vậy, một người phụ nữ như thế, dù có hoa sen ướp lên đầu cũng không điên, mà có thể ngồi lên đài sen báu ở Cực Lạc.
6. Tâm cảnh nhất như
Hoa sen tượng trưng cho chơn lý. Sau khi giác ngộ, Đức Phật có hiểu biết về tất cả nhân loại và vũ trụ, đó là chơn trí. Chơn trí là tâm, chơn lý là cảnh. Tâm và cảnh đều là bóng dáng của bản thể thanh tịnh. Chúng ta, vì mê mải với các tham vọng, vẫn có tâm và cảnh. Đức Phật đã giác ngộ và tâm cảnh giả dối của người ta trở lại với bản thể thanh tịnh. Vì vậy, Đức Phật ngồi trên hoa sen để tượng trưng cho "tâm cảnh nhất như".
Sau khi đọc bài viết này, chúng ta đã thấy rõ ý nghĩa của hoa sen trong nhà Phật. Mỗi sự kiện trong đạo Phật đều mang ý nghĩa đặc biệt. Chúng ta tiếc nuối khi nhận thấy phụ nữ thường không quan tâm, chỉ nhìn nhận bề ngoài mà không tìm hiểu sâu hơn. Hy vọng bài viết này đã truyền đạt đủ thông điệp.
