Ảnh minh họa: Mẫu chứng điệp Quy y Tam bảo của chùa Nhân Thọ, Từ Sơn, Bắc Ninh.
Giới thiệu
Trong đạo Phật, Quy y Tam bảo là một nghi lễ quan trọng, được coi là bước khởi đầu định hướng và giác ngộ từ một "phật tử cảm tính" trở thành "phật tử đúng pháp". Quy y Tam bảo là thời khắc thiêng liêng để chúng ta chính thức trở thành người Phật tử, tiếp nhận cương lĩnh về cách sống đạo đức theo năm giới mà Đức Phật truyền lại. Quy y Tam bảo giúp chúng ta biết cách tạo ra và gìn giữ phước báu cho cuộc sống của mình, để đạt được sự an vui, bình an ở hiện tại và những kiếp sống về sau.
Ý nghĩa và giá trị của Quy y Tam bảo
Giai đoạn đầu tiên mà người học Phật cần trải qua chính là quy y Tam Bảo. Tuy nhiên, hiện nay nhiều người vẫn chưa hiểu đúng về vấn đề này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu ý nghĩa và giá trị của việc quy y trong đạo Phật.
Quy y Tam Bảo đồng nghĩa với việc trở về nương tựa vào ba ngôi báu của đạo Phật: Nương tựa Phật, Nương tựa Pháp và Nương tựa Tăng. Nhờ vào ba ngôi báu này, chúng ta được hưởng những lợi lạc tại hiện tại và được hướng dẫn theo đúng pháp luật Phật để sống đúng với chánh pháp. Chữ "Quy" có nghĩa là trở về, theo về, "y" là nương nhờ, thuận theo. Vì vậy, quy y Tam bảo trong Phật giáo chỉ sự nương vào uy lực của Tam bảo để đạt được an ổn vô hạn của tâm thức và thoát khỏi mọi khổ não. Đồng thời, chúng ta cũng cần hiểu rõ năm giới để giữ cho tốt trong đạo Phật, đó là không sát sanh, không trộm cắp, không tà dâm, không nói dối và không uống rượu.
Tuy nhiên, việc giữ trọn vẹn 5 đạo giới không phải là điều dễ dàng. Vì vậy, Đức Phật từ bi khuyến khích tất cả Phật tử giữ càng nhiều giới càng tốt, và cho phép tùy thuộc vào từng hoàn cảnh điều kiện mà đưa ra lời phát nguyện giữ được bao nhiêu giới. Và ít nhất, khi đã trở thành Phật tử quy y, chúng ta phải giữ được hai trong số năm giới đó. Quan điểm này thể hiện lòng từ bi của Đức Phật, rằng càng giữ được nhiều giới thì phước báu đến với con người càng nhiều. Việc giữ giới cũng cần thực hiện từ từ theo thời gian và tăng dần về số lượng. Chỉ cần có lòng thành, nếu lỡ vi phạm cũng không vì thế mà tội thêm nặng. Vì vậy, chúng ta có thể linh hoạt áp dụng những lời dạy của Đức Phật, tránh cứng nhắc để con đường tu tập ngày càng tiến xa và thu hoạch được nhiều thành quả tốt đẹp nhất.
Nghi thức Quy y Tam bảo
Quy y là buổi lễ quan trọng nhất trên con đường tu tập của Phật tử. Đó là cuộc khởi hành để đi đến mục đích giải thoát, vì thế chúng ta không thể xem thường và thực hiện một cách bừa bãi được.
Trước ngày hành lễ, thân tâm chúng ta cần được gội rửa trong sạch. Về Thân, cần tắm rửa sạch sẽ, trang phục chỉnh tề, tinh thần hân hoan vui vẻ, hướng về Tam bảo. Còn về Tâm, người Phật tử phải ba phen sám hối , cho ba nghiệp được thanh tịnh. Nhờ sự tẩy gội cả nội và ngoại ấy, người Phật tử mới xứng đáng đón nhận pháp thanh tịnh cao quý của Tam bảo.
Thành phần tham gia buổi quy y bao gồm: người phát tâm quy y, vị thầy làm lễ quy y và phải được chứng minh trước Tam Bảo. Vị thầy làm lễ quy y được gọi là vị Bổn Sư thế độ, người có trách nhiệm làm lễ quy y và truyền giới để bạn chính thức trở thành người Phật tử tại gia.
Theo tìm hiểu, lễ quy y thực hiện trong chùa thường bao gồm những nghi thức: Niêm hương, Bạch Phật, Tán hương Cúng dường và Đảnh lễ Tam bảo... Trong buổi lễ quy y, phát nguyện "quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng" là quan trọng nhất. Nếu đức tin đặt trước Tam bảo, tín đồ phát nguyện thành tâm, nói lên được ba điều này thì sẽ chính thức trở thành Phật tử.
Sau khi quy y Tam bảo, thầy bổn sư sẽ trao truyền 5 giới và tuỳ tâm của mỗi phật tử mà tự phát nguyện nhận lãnh (1, 2 giới hoặc cả 5 giới) để tuân thủ trong đời sống hàng ngày.
Cách đặt pháp danh cho Phật tử
Mỗi một Phật tử khi quy y Tam bảo đều có một pháp danh riêng. Trước tiên, chúng ta cần hiểu ý nghĩa của hai chữ "pháp danh". "Pháp" là giáo pháp của Phẫt, gồm kinh, luật và lời dạy của Đức Phật. "Danh" là tên, người có thiện cảm và quan tâm đến Đạo Phật, thích nghiên cứu giáo lý Phật. Khi đặt pháp danh, vị Bổn Sư sẽ đặt theo tên đời và có giá trị nói lên tính cách của người đệ tử. Việc đặt pháp danh là một nghi thức truyền thừa từ các tông phái phật giáo việt nam , theo các bài kệ truyền thừa.
Để đặt pháp danh, một phật tử cần cung cấp thông tin như họ tên, tuổi, quê quán cùng với lòng thành và tác phong của mình. Nếu thuộc dòng thiền Lâm Tế, tên đời của Thầy sẽ gắn với tên pháp danh đệ tử. Ví dụ: nếu pháp danh của Thầy là Nguyên Trí, thì đệ tử sẽ là Thành Thật. Chỉ có Thầy Bổn sư mới đặt pháp danh cho đệ tử.
Những lưu ý đối với Phật tử khi Quy y Tam bảo
Các Phật tử mới quy y cần hiểu rõ, sau khi trở thành Phật tử chính thức, họ cần giữ đạo hành lễ bằng cách đi chùa ít nhất 1 tuần 1 lần. Có thể chọn chùa ở nơi thuận tiện, không nhất thiết là chùa mà mình đã làm lễ quy y. Ngoài ra, cần có một bàn thờ Phật tại nhà và thường xuyên đọc kinh để ngày càng thông hiểu những lời Phật dạy.
Trong việc thờ cúng Phật, các Phật tử cần lưu ý thờ tượng Phật theo ý nguyện của mình và đặt góc tâm linh thờ cúng Phật ở nơi thanh tịnh, tránh người qua lại. Không nên thờ Phật trong phòng ngủ, nhà bếp hay những nơi thiếu oai nghi.
Cũng nên nhớ ăn chay ít nhất hai ngày trong tháng, mồng một và ngày rằm. Nếu có thể ăn chay trường thì càng tốt. Ưu tiên hiểu rõ rằng ăn chay không chỉ để có thêm phước báu mà còn để giữ được đạo giới và chấm dứt những món nợ trong cõi đời luân hồi. Ưu tiên việc ăn chay đúng nghĩa, có đầy đủ rau củ, tinh bột... để có một sức khỏe dồi dào và bền vững.
Một vài cách hiểu chưa đúng về Quy y Tam bảo
Hiện vẫn còn nhiều người hiểu sai, cho rằng Quy y chỉ đơn thuần là nhờ bậc chân tu đặt pháp danh để mang lại điều may mắn và thuận lợi. Hoặc có người cho rằng, "trẻ vui nhà, già vui chùa", chỉ những người già mới đến chùa tìm hiểu Phật pháp. Những cách hiểu này là chưa đúng và có thể ảnh hưởng đến tâm ngộ khi quy hướng Tam bảo, gây nghiệp xấu cho bản thân.
Ngoài ra, một số đàn ông cảm thấy ngại ngùng và sợ người khác cười mình khi đứng dự hàng vào việc lễ lạy cúng bái. Điều này là do những nhìn nhận tiêu cực về quy y Tam Bảo, mà tự cá nhân và người đời đặt ra.
Quy y Tam bảo trong Phật giáo không đe dọa, mà là nguyền rủa với những người Phật tử có tâm nguyện đến với đạo Phật. Quy y không phải là một mối đe dọa khủng khiếp như nhiều người nghĩ. Nếu đạo Phật có những giáo điều như vậy thì đạo Phật đang gài bẫy giết chết những người Phật tử có tâm tín đến với đạo, chẳng khác gì việc kêu gọi người khác đừng nên quy y.
Nên nhớ rằng, Quy y không đem lại phước, đó chỉ là gieo duyên với đạo Phật. Nhưng sẽ có phước nếu bạn đã quy y và thực hành theo lời dạy của Đức Phật. Đừng nhầm tưởng quy y sẽ đem lại phước mà không thực hành. Tu mà không thực hành sẽ không bao giờ có kết quả, giống như cầm một hạt giống tốt mà không gieo trồng thì không bao giờ có quả ngọt.
Trước khi quy y Tam bảo, người Phật tử đã định hướng đức tin cho bản thân mình. Khi quy y, trong tâm họ đã thể hiện một sự cam kết mạnh mẽ hơn trong cuộc đời. Bằng cách cam kết với Tam bảo, chúng ta gặt hái được những lợi ích có ý nghĩa hơn bất kỳ loại đá quý nào có thể cung cấp. Đức tin trong Phật giáo phát sinh từ kinh nghiệm và lý luận tích lũy. Niềm tin vào đạo Phật là niềm tin tập trung vào Tam bảo.
Quy y Tam bảo là bước chân đầu tiên trên con đường tu tập Phật giáo. Hy vọng qua bài viết này, chúng ta đã có cái nhìn đúng và rõ ràng hơn về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc quy y. Hãy gieo trồng những giá trị này vào cuộc sống hàng ngày để trở thành những Phật tử chân chính và mang lại hạnh phúc cho chính mình, gia đình và xã hội.
