Trong tâm hiến lễ động xuống khố, người con thường dành lòng hiếu mừng cha mẹ. Cha mẹ có vai trò vô cùng quan trọng trong gia đình. Đạo hiếu là truyền thống quý báu của dân tộc ta, được giữ gìn và phát huy qua bao thế kỷ.
Trong Kinh Hiếu có nói: "Hiếu thực đức chi bản, y giáo nhĩ thụ". Nghĩa là lòng hiếu là căn bản của đức hạnh và được hình thành thông qua giáo dục.
Trong kinh Đại thừa cũng khẳng định: "Tâm hiếu là tâm Phật, hạnh hiếu là hạnh Phật" nhằm xác nhận rằng đạo hiếu là con đường mà tất cả các bậc thánh hiền đã đi qua. Đạo hiếu là con đường làm người và làm thánh. Đây là bước khởi đầu của mọi đạo lý trên đời. Nếu tính cách thiêng liêng của đạo hiếu bị phá vỡ, thì tính cách đạo đức của một cá nhân cũng không thể thành tựu được. Nghĩa là người bất hiếu không phải là người hiền lương và đạo đức, và do đó không phải là con người đúng với nghĩa là một động vật tiến hóa về ý thức và đạo đức.
Nhân sự kiện đức Phật đánh lễ xuống khố trong đó có cha mẹ nhiều đời trong quá khứ của Ngài, đức Phật đã giảng dạy về 10 đức ân của hai đấng sinh thành như sau: 1) Giữ gìn con khi mang thai, 2) khổ đau trong sinh nở, 3) lo lắng trăm bề đến lúc sinh, 4) nuốt đắng nhả ngọt, 5) nhường khố không ướt, 6) bú mẹ nuôi nâng, 7) tắm rửa chăm sóc, 8) thương nhớ không ngời, 9) qua vì con, thậm chí làm ác, 10) thương con trọn đời. Để con cháu đền đáp công cha nghĩa mẹ, Phật dạy phương pháp báo hiếu về phương diện vật chất lẫn tinh thần. Nếu đối với cha, công ơn trời biển thuộc về phần nuôi nâng và giáo dục con cái, thì đối với mẹ là cả bầu trời tình thương, mười tháng cửu mang, ba năm bú mẹ, cho đến lúc con cái được trưởng thành và hạnh phúc trong đời.
Trong hành trình mang lại hạnh phúc cho con cái, đôi lúc cha mẹ đã hy sinh hạnh phúc của bản thân. Có nhiều bậc cha mẹ trong gia đình đầy lao khó đã phải bất đắc dĩ "tính sao có lợi thì làm khác, Chẳng mang tội lỗi bị giam bị cầm". Hiểu đúng công ơn trời biển của hai đấng sinh thành, tất cả những người làm con phải lo báo hiếu cứu lao. Đạo đức của lòng hiếu thảo theo kinh này khởi đi bằng đời sống đạo đức của bản thân, thấy đưởng được sự ân trọng, nỗ lực đền đáp bằng tất cả tấm lòng trong mọi tình huống, dù trong lúc khốn đốn khó khăn, vật đổi sao dời, lòng hiếu kính của con cháu đối với cha mẹ trước sau như một. Vì tình thương và tấm lòng của cha mẹ dành cho con cái là không bờ bến.
Tất cả sự báo hiếu của con thảo cháu hiền, chỉ đáp được phần nào đó trong muôn một. Những kẻ bất hiếu là tự gieo bất hạnh cho bản thân, và khó có cơ hội sống trong hạnh phúc thực sự. Do đó hiếu thảo là nhu cầu không thể thiếu của hạnh phúc và là giá trị làm thăng hoa mọi giá trị trong cuộc đời.
Đạo Hiếu được bắt nguồn từ lòng tri ân, là sự bày tỏ, đền đáp công lao dưỡng dục của mẹ cha, người đã đem lại cho ta sự sống, nâng đỡ ta từ bước đi đầu tiên. Chính trong Tăng Chi Bộ, đức Phật cũng ví cha mẹ như những ngọn lửa đáng cung kính, vì cha mẹ là người đã đem lại sự sống và tăng trưởng cho con cái, cũng như ngọn lửa đem lại nguồn sống, nguồn năng lượng cho loài người: "...Này các Bà la môn, cha mẹ của các người là các ngọn lửa đáng cung kính. Vì sao thế? Vì từ đó mà tạo ra sự sống, sự hiện hữu. Do đó, cha mẹ như là các ngọn lửa thiêng đáng cung kính, đáng được tôn trọng, đáng được cúng dường, và sẽ đem lại an lạc."
Vì vậy Đạo làm con phụng dưỡng cha mẹ là để báo đền ân đức. Cho nên trong Nho Giáo học trò của Ngài Khổng Tử là Tăng Tử có nói: "Nếu không có duyên cớ đặc biệt mà tùy tiện sát hại con sâu con kiến thì là bất hiếu; không có nguyên do đặc biệt mà tùy ý ngắt lấy bông hoa ngọn cỏ, thì là bất hiếu. Tăng Tử nâng cấp độ của đạo hiếu lên đến việc bảo vệ (quý trọng) đời sống động vật và thực vật, cả đến lòng yêu thương đối với tất cả chúng sinh. Từ bi nhân ái vô tư rộng lớn này chính là hiếu thuận." Tăng Tử thuyết minh hiếu một cách toàn diện như thế, và sau này trở thành truyền nhân hoàng dương Hiếu kinh trong các học trò của Khổng Tử. Xã hội truyền thống Trung Quốc chủ trương tam cương ngũ thường, chủ yếu lấy hiếu làm trung tâm, mở rộng phạm vi bổ sung đầy đủ nội dung. Hiếu thuận với quốc gia chính là trung, hiếu thuận với anh em chính là đệ (kính nhường), hiếu thuận với bạn bè chính là nghĩa, và hiếu thuận với chúng sinh chính là nhân. Đây là điều mà các nhà tư tưởng đạo đức hướng đến, chính cái nhìn từ bi của Phật giáo đã tiếp thêm sức sống cho dân tộc và khởi nguồn thêm cho dòng thác nhân đạo của dân tộc Việt Nam chảy mạnh vào nghĩa sống vô cùng, đó là lòng hiếu thảo.
Như trong Sử tích hiếu kính cha mẹ trong Phật môn nhiều không kể xiết, như đức Phật khiêng quan tài cha, thuyết pháp cho mẹ, hoàn thiện đạo con cái; Tôn giả Mục-kiều-liên cứu mẹ trong biển khổ âm phủ, mà thắng hội Vu-lan-bồn (Ullambana) cũng từ đây lưu truyền cả nghìn năm; Xá Lợi Phật trước khi nhập diệt đã trở về quê hương từ biệt mẹ hiền, để báo đáp thâm ân; Đại sư Ngâu Ích đời nhà Minh bốn lần cắt cành tay, cầu mẹ hiền mắc bệnh hiểm nghèo sống thọ... Và từ sự tích tấm gương hiếu hạnh của Bồ tát Mục Kiền Liên - cứu mẹ khỏi kiếp ngạ quỷ (quỷ đói). Từ tấm gương hiếu hạnh của Bồ Tát Mục Kiền Liên, mà lễ Vu Lan đã ra đời và trở thành ngày lễ lớn của Phật giáo ở Việt Nam cũng như nhiều nước châu Á. Diễn ra vào ngày 15/7 Âm lịch, lễ Vu Lan đã trở thành truyền thống, nhắc nhở mỗi người về bổn phận làm con phải luôn “Một lòng thờ mẹ kính cha - Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”. Đạo Hiếu không chỉ
