Phân biệt Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông

Chúng ta thường nghe nhiều về Phật giáo Nam Tông và Phật giáo Bắc Tông. Nhưng giữa hai nhánh này, có nhiều điểm khác nhau và giống nhau. Hãy cùng tìm hiểu để hiểu rõ hơn về hệ tư tưởng của mỗi nhánh và phục vụ cho mục đích tu hành đúng hướng.

Vài nét sơ lược về Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông

Trên quá trình hình thành và phát triển, Phật giáo đã đi qua nhiều thời kỳ khác nhau và từ đó, sinh ra nhiều nhánh với tên gọi tùy vào điều kiện địa lý và cách diễn giải kinh Phật. Ấn Độ là nguồn gốc của Phật giáo và quá trình truyền bá đã đi theo hai hướng: một là về hướng Bắc, được gọi là Phật giáo Bắc Tông, và hai là về phương Nam, gọi là Phật giáo Nam Tông.

Phân chia này không phải do mâu thuẫn về tổ chức hay quyền lợi, địa vị, mà đơn giản chỉ là khác biệt trong quan điểm về giáo lý, giới luật. Hai hệ phái này không phải do đức Phật phân chia, mà do Tăng đoàn chia ra vào thời kết tập Kinh Điển lần thứ hai do Ngài Da Xá - Yassa làm chủ tọa.

Phật giáo Nam Tông còn được gọi là Phật giáo nguyên thủy, trong khi Phật giáo Bắc Tông không đi khắc thực mà tự nấu chay. Về ngôn ngữ, Ấn Độ có hai ngôn ngữ chính, Sanskrit tại Bắc Ấn và Pali tại Nam Ấn. Các sư Nam Tông thường tụng kinh bằng tiếng Pali, nhưng các nước theo Nam Tông cũng có dịch kinh từ Pali sang ngôn ngữ của mình. Các nước Bắc Tông thì hầu như đều dịch Kinh Tạng từ tiếng Sanskrit sang tiếng quốc ngữ để nghiên cứu và đọc tụng dễ dàng

Các sư Nam Tông thường tu tập chung một pháp môn - pháp tứ niệm xứ, trong khi Bắc Tông đa phần tu tập nhiều pháp môn thiền quán khác nhau.

Phật Giáo Bắc Tông - theo quan điểm Đại Thừa

Đại Thừa tức là "cỗ xe lớn", "bánh xe lớn". Phái này xuất hiện vào thế kỉ thứ nhất TCN và tự nhận là cỗ xe lớn nhờ tính đa dạng của giáo pháp, mở đường cho một số lớn chúng sinh có thể giác ngộ. Cả hai tư tưởng Đại Thừa và Tiểu Thừa đều bắt nguồn từ vị Phật Thích Ca Mâu Ni, nhưng điểm khác nhau chính là sự quan tâm về thực hành giáo pháp và tư tưởng.

Hình tượng tiêu biểu của Đại Thừa là Bồ Tát với lòng từ bi và nhẫn nhục. Bát nhã bát thiên tụng được xem là kinh văn Đại Thừa đầu tiên xuất hiện.

Phật giáo Nam Tông - theo quan điểm Tiểu Thừa

Tiểu Thừa nghĩa là "cỗ xe nhỏ", chỉ những người theo Phật giáo nguyên thủy. Trước năm 1950, nhiều nhà nghiên cứu đạo Phật đã có ý định thay thế danh từ này nhưng không đạt được kết quả. Vì hệ tư tưởng đã khắc sâu trong tâm khảm của nhiều Phật tử. Kinh văn đầu tiên xuất hiện là Thanh văn.

Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông khác nhau về hình thức cách sống, nhưng về phương diện tu học, cả hai đều giống nhau trong lời dạy của đức Phật.

Phân biệt Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông

Để có thể phân biệt chính xác Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông, chúng ta tìm hiểu theo quan điểm của 2 tư tưởng Đại Thừa và Tiểu Thừa.

Điểm khác biệt giữa Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông

Xét về điểm khác biệt, chúng ta có thể kể ra nhiều phương diện như:

Thờ cúng

Nam Tông chỉ thờ Phật Thích Ca Mâu Ni, trong khi Bắc Tông thờ rất nhiều vị Phật và Bồ Tát. Theo quan niệm chung của Phật giáo Nam Tông, họ cho rằng đức Thích Ca là người bình thường như bao người khác. Ngài cũng sẽ có những nhu cầu cơ bản cho đời sống như ăn, mặc, ngủ,... và cũng bị chi phối bởi định luật vô thường. Đồng thời không tránh khỏi kiếp khổ nhân sinh “sanh lão bệnh tử”. Tuy nhiên, ngài chỉ khác với người thường ở chỗ giác ngộ hoàn toàn.

Ngược lại, Phật giáo Bắc Tông thì đức Phật Thích Ca khác hơn nhiều so với người thường. Cái thân của Phật mà chúng ta thờ cúng, nhìn thấy chỉ là hóa thân thị hiện của Ngài mà thôi. Vì muốn phổ độ chúng sanh, nên Ngài đã thị hiện ở nơi loài người để tiện bề giáo hóa. Thực tế, Ngài đã là Phật từ vô lượng kiếp trước đó.

Quan niệm Bắc Tông cho rằng mỗi chúng sanh đều có Phật tánh hay pháp thân. Mà pháp thân thì lặng lẽ không sanh không diệt. Cho nên nơi nào xứ nào mà chẳng có Phật?

Xuất Gia

Theo tư tưởng Đại Thừa, khi một người đã xuất gia thì xuất gia vĩnh viễn không hoàn tục. Nên đã xác định có duyên với con đường Phật đạo, thì nhất định phải tu thành chánh quả. Còn Tiểu Thừa khác ở chỗ nam thanh niên bắt buộc lớn lên phải tu báo hiếu trong chùa. Sau khi kết thúc, có thể quay lại tu tiếp hoặc lấy vợ sinh con (hoàn lương) bình thường.

Ăn Chay

Phật Giáo Bắc Tông quy định ăn chay phải là không ăn đồ có máu, có sinh mạng và hoàn toàn ăn chay trường trong suốt quãng đời tu hành. Trái lại, các sư Nam Tông đi khất thực mỗi sáng, dùng bất kỳ thứ gì Phật tử cúng dường kể cả đồ mặn, miễn là không vì mình sát sinh và không biết vì mình mà sát sinh. Họ chỉ dùng thực mỗi ngày 1 bữa chính vào lúc 12h trưa, sau đó thì dùng đồ nhẹ.

Y Phục

Y Phục của Phật giáo Bắc Tông kín đáo, không lộ vai, trong khi y phục của Phật giáo Nam Tông thì lộ vai trái.

Qua những điểm khác biệt của Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông, chúng ta thấy sự đa dạng của các hệ tư tưởng trong cùng một Đạo. Khác biệt này không ảnh hưởng gì đến sự phát triển và thịnh vượng của Phật giáo hôm nay và cả mai sau. Con người ở mỗi quốc gia, mỗi vùng, mỗi xứ đều có quyền chọn cho mình một tư tưởng phù hợp để theo đuổi và tu hành.

Tìm hiểu thêm:

• Phật là gì? Bồ Tát là gì?
• Cơ sở đúc tượng Phật bằng đồng
• Xưởng tượng Phật composite