Đào Ngọc Phong
Tu sĩ Vạn Hạnh (sinh khoảng năm 937, mất khoảng năm 1018) là một thiền sư Phật giáo từng giữ vai trò quan trọng trong cuộc "đảo chánh" êm ả, không đổ máu đưa Lý Công Uẩn lên ngôi vua lập nên vương triều nhà Lý kéo dài 216 năm (1010-1226). Sư Vạn Hạnh đã được nhận ra bằng các sử sách, bao gồm bộ Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (ĐVSKTT) và sách Việt Nam Sử Lược (VNSL).
Theo ĐVSKTT, Lý Công Uẩn đã được sư Lý Khánh Vân đem đến chùa Lục Tổ học và sư Vạn Hạnh đã nhận ra sự khác thường của Lý Công Uẩn ngay từ lần gặp đầu tiên. Sư Vạn Hạnh đã tỏ ra rất ấn tượng và dự đoán rằng Lý Công Uẩn sẽ trở thành một vị vua giỏi hơn người khác. Đó là lời khen của sư Vạn Hạnh được ghi chép trong ĐVSKTT (trang 159).
Trong thời gian trước khi vua Ngọa Triều Lê Long Đĩnh qua đời vào năm 1009, sư Vạn Hạnh đã khuyên Lý Công Uẩn lên ngôi nhà Lý để thay thế nhà Lê do lòng dân oán ghét sự tàn ác của vua Long Đĩnh. Sư Vạn Hạnh tin rằng nhân dân Lý sẽ thay họ Lê làm vua theo lời sấm truyền trong dân gian (trang 155). Cuối cùng, khi sư Vạn Hạnh qua đời, người kế vị là Lý Công Uẩn lên ngôi vua và mở đầu cho triều nhà Lý kéo dài 216 năm.
Trong tác phẩm Việt Nam Phật Giáo Sử Luận, tác giả Nguyễn Lang đã trích dẫn các trích dẫn từ sách Thiền Uyển Tập Anh Ngữ Lục để mô tả về đóng góp của sư Vạn Hạnh trong cuộc cách mạng bất bạo động giúp Lý Công Uẩn lên ngôi vua và thúc đẩy sự thịnh trị của triều Lý (trang 141).
Trong sách Văn Học Đời Lý, tác giả Lê Văn Siêu viết về sự công bằng và tài năng của sư Vạn Hạnh. Ông so sánh công trình của sư Vạn Hạnh với công trình nghệ thuật và xem nó là một tác phẩm nghệ thuật (trang 107). Ông nhận xét rằng sư Vạn Hạnh đã không chấp nhận bất kỳ chức vụ nào trong triều đình và ông lại đem đến ngai vàng cho người khác. Ông cho rằng điều này tương tự với tư cách của Phù Đổng Thiên Vương (trang 111).
Trong sách Vạn Hạnh, Kẻ Đi Qua Cầu Lịch Sử, Hòa Thượng Thích Mãn Giác viết về đường đi của sư Vạn Hạnh, nhấn mạnh rằng đó không phải là con đường của một nhà tu cô đơn khổ hạnh, cũng không phải là con đường của một nhà tu chỉ nhìn về tường làm một nhà tu cô đơn khổ hạnh, cũng không phải là con đường của một nhà tu chỉ nhìn về tường làm một nhà tu cô đơn khổ hạnh, cũng không phải là con đường của một nhà tu chỉ nhìn về tường để biết sự biến đổi của vận mệnh. Con đường của sư là con đường hành động với con tim vô tư, vô cầu, với quyết ý dốc cả tâm can phò trợ những người khoan dung được lòng dân có hoài bão làm cho dân, cho nước thịnh trị (trang 28-31).
Sư Vạn Hạnh đã đứng sau hậu trường và tạo nên thời kỳ mới. Ông đã đóng vai trò chính trị, nhưng không trở thành một quan lớn đầy bổng lộc trên chính trường. Ông chỉ mặc áo nâu sồng, sống đơn giản và vẫn đảm nhận các nhiệm vụ cần thiết cho triều đình, mà không chịu nhận bất kỳ chức vụ nào trong triều đình của vua. Sư Vạn Hạnh đã thực hiện sự tiếp sức cho dân tộc thông qua việc chuyển giao tri thức và sử dụng sấm truyền để lan truyền thông điệp quan trọng đến quần chúng (trang 31).
Nghiên cứu về lịch sử Phật giáo và dân tộc Việt Nam đã ghi nhận một nhân vật quan trọng trong cuộc "đảo chánh" êm ả của vương triều nhà Lý. Sư Vạn Hạnh đã đóng một vai trò quan trọng trong việc đưa Lý Công Uẩn lên ngôi vua và tạo nền móng cho triều nhà Lý kéo dài hàng thế kỷ. Cùng với quyền năng tâm linh và triết học, sư Vạn Hạnh đã hướng dẫn và huấn luyện Lý Công Uẩn trở thành một vị vua tài ba và nhân từ. Sư đã sử dụng sấm truyền và tri thức vượt người thường để lan truyền thông điệp của mình và thu hút lòng tin của dân chúng.
Lịch sử Việt Nam đã ghi nhận công lao của sư Vạn Hạnh trong cuộc cách mạng bất bạo động này. Nhờ sự ảnh hưởng của sư, nhà Lý đã đảm bảo sự bình yên và phát triển cho đất nước trong suốt thời gian trị vì. Sư Vạn Hạnh đã tạo ra một con đường mới cho lịch sử Việt Nam, biến một đứa con không cha vươn lên làm một vị vua tài ba, và từ đó sáng lập triều Lý, một triều đại kéo dài hơn hai trăm năm.
Mặc dù không để lại nhiều tác phẩm triết học, sư Vạn Hạnh đã đóng góp rất nhiều cho lịch sử và văn hóa Việt Nam. Sư đã sử dụng tài năng và tri thức đặc biệt của mình để góp phần vào sự nghiệp độc lập tự chủ của dân tộc và xây dựng một nền văn hóa phong phú. Như vậy, sự tài ba và công lao của sư Vạn Hạnh đã trở thành một phần không thể thiếu trong lịch sử của đất nước.
