Lịch ăn chay Công giáo 2024 đã được công bố vài ngày trước, và nó đã thu hút sự quan tâm của nhiều người. Lịch này quy định hai ngày quan trọng là Thứ Tư Lễ Tro (14/02/2024 - Mùa Chay bắt đầu) và Thứ Sáu Tuần Thánh (29/03/2024 - tưởng niệm cuộc Thương khó của Chúa Giêsu).
Ngoài hai ngày trọng đại này, trong lịch Công giáo còn có một số ngày khác mà tín hữu không bắt buộc ăn chay kiêng thịt, nhưng phải kiêng xác. Theo Giáo luật, chay tịnh là một trong ba hành động được khuyến khích nhất của người Công Giáo, bên cạnh cầu nguyện và bố thí. Ba hành động này làm nên sự trưởng thành tâm linh của con người, góp phần nuôi dưỡng và làm mới lại mối tương quan với chính mình (giữ chay), mối tương quan với tha nhân (bố thí) và mối tương quan với Thiên Chúa (cầu nguyện) (TGP Hà Nội).
Việc chay tịnh bao gồm nhịn ăn (jejunium) và kiêng ăn (abstinentia), hay chính là "ăn chay" và "kiêng thịt" như chúng ta thường gọi. Chính trong việc này, người ta cảm nhận được ý nghĩa sâu sắc của việc cảm nhận mình lệ thuộc vào Thiên Chúa, khi không sử dụng lương thực ban cho từ trên cao.
Chúa Giêsu trong hoang mạc (Ivan Kramskoi, 1872)
Mục đích của việc ăn chay kiêng thịt
Theo HDGM Việt Nam, việc giữ chay có 3 lý do chính:
Giữ chay là một hành động được thực hiện vì điều tốt lành
Ý nghĩa đầu tiên và rõ ràng nhất của việc giữ chay là chế ngự và nhịn không ăn hoặc ăn ít hơn bình thường. Giữ chay không chỉ đòi hỏi sự chế ngự bên ngoài, mà còn cần xuất phát từ lòng tốt bên trong. Qua việc giữ chay, con người nhận ra rằng mình dựa dẫm vào Thiên Chúa và cảm nhận được sự yếu đuối của mình khi không sử dụng lương thực mà Thiên Chúa ban cho. Con người giữ chay để tự hạ trước Thiên Chúa.
Giữ chay giúp chúng ta hướng đến việc cầu nguyện và chiêm niệm
Có rất nhiều ví dụ điển hình trên Kinh thánh và trong lịch sử Giáo hội về việc kết hợp giữa chay tịnh và cầu nguyện. Người thực hành việc chay tịnh không chỉ nhịn ăn và kiêng ăn, mà còn phải thanh tẩy mình, tránh xa tội lỗi và dục vọng, theo gương của Chúa Giêsu khi Người "giữ chay ròng rã bốn mươi đêm ngày" mà trong suốt thời gian đó, Người không ăn gì cả.
Giữ chay là phương thế giúp chúng ta đền tội
Ngày thứ Sáu Tuần Thánh là ngày mà tín hữu giữ chay, biểu lộ lòng sám hối, ăn năn và nhớ đến cuộc khổ nạn của Chúa Kitô.
Tuổi ăn chay kiêng thịt
Theo Giáo luật, mọi người từ tuổi thành niên cho đến khi bắt đầu 60 tuổi đều bắt buộc giữ chay. Những người đã tròn 18 tuổi là thành niên theo quy định của Giáo luật.
Việc kiêng thịt là bắt buộc đối với những người từ 14 tuổi trở lên. Tuy nhiên, các Chủ chăn và phụ huynh cần chỉ dạy cho các em chưa đủ tuổi buộc ăn chay và kiêng thịt để chúng hiểu rõ ý nghĩa thực sự của việc thống hối (Giáo luật).
Luật giữ chay kiêng thịt cũng có thể miễn hoặc giảm trong trường hợp người già yếu, đau bệnh, phụ nữ có thai hay phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ (Nguồn Giáo phận Hải Phòng).
Cách ăn chay và kiêng thịt
Trong ngày ăn chay, chỉ được ăn một bữa no để đảm bảo sức khỏe. Bữa nào cũng được chọn, nhưng thường là bữa trưa. Các bữa khác (bữa sáng, bữa tối) chỉ ăn một ít để duy trì cảm giác đói, đồng thời tránh ăn vặt trong ngày để thực hiện tinh thần bác ái. Có thể uống sữa và các loại nước trái cây.
Việc kiêng thịt có nghĩa là không ăn thịt loài máu nóng như heo, bò, gà, vịt và tất cả các bộ phận từ những loài này như tim, gan, lòng, cật. Tuy nhiên, được ăn các loại nước thịt và các món cháo có pha chất thịt. Cũng có thể ăn cá và các loài máu lạnh như ếch, rùa, sò, cua, tôm. Ngày kiêng thịt cũng cho phép ăn trứng và các sản phẩm từ sữa như bơ và phó mát.
Điều này giúp chúng ta duy trì một lịch ăn uống lành mạnh và tinh thần tốt, không chỉ trong thời gian lễ Tro và Tuần Thánh mà còn trong cuộc sống hàng ngày.
