Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa của việc lập bài vị thờ gia tiên trong thờ cúng tổ tiên và cung cấp những lưu ý quan trọng để thực hiện nghi lễ này đúng chuẩn và truyền thống. Bài vị thờ gia tiên không chỉ đơn giản là một vật trang trí, mà còn mang chứa đựng ý nghĩa đặc biệt và quan trọng trong các nghi lễ thờ cúng tổ tiên của người Việt.
Bài vị thờ gia tiên và ý nghĩa trong thờ cúng
Bài vị thờ gia tiên, còn được gọi là “Thần chủ” hay “Linh vị,” là tấm thẻ bài đặc biệt dùng để thờ cúng tổ tiên, ông bà và những người đã qua đời trong mỗi gia đình. Tấm thẻ này thường được chế tác từ gỗ, sau đó được khắc chữ và phủ lớp sơn bảo vệ. Trên tấm thẻ bài, thông thường sẽ ghi rõ vai trò, chức vị và tên gọi của người quá cố, cùng với ngày tháng năm sinh và năm mất.
Trong quá khứ, bài vị thường được dùng như một loại khung thờ để đặt ảnh của người đã khuất, đặt trên bàn thờ tổ tiên trong các gia đình.
Những lưu ý trong nghi lễ lập cúng bài vị thờ gia tiên
Cần lưu ý rằng trong nghi lễ lập cúng bài vị thờ gia tiên, mọi việc đều tuân theo những quy tắc rõ ràng nhằm thể hiện văn hoá và tục lệ trong thờ cúng. Các quy tắc bao gồm việc lập bài vị, xác định người được thờ, chữ viết trên tấm thẻ, cách tiến hành nghi lễ giỗ, cũng như sắp xếp vị trí đặt các thẻ bài trên bàn thờ và thời điểm hoá hoặc chôn bài vị.
Tuy nhiên, mỗi gia đình có điều kiện và tình huống khác nhau, vì vậy nghi lễ lập cúng bài vị thờ tổ tiên có thể thay đổi hoặc điều chỉnh để phù hợp với tình hình thực tế. Điều này thể hiện tính linh hoạt và độc đáo của văn hoá và tín ngưỡng thờ cúng trong người Việt.
Cách lập bài vị thờ tổ tiên để có nhiều phước lộc
Theo phong tục cổ truyền, việc lập thờ bài vị thờ gia tiên diễn ra với lễ nghi rất đầy đủ và tôn kính. Các nghi lễ cụ thể bao gồm làm nhà trạm bên cạnh huyệt, mời người có tài hay nhà chữ đến đề chủ (viết chữ lên bài vị) trước khi chôn cất. Sau đó, bài vị sẽ được đặt lên linh xa trước khi hạ huyệt, và gia đình đón bài vị từ mộ về nhà để đặt lên bàn thờ để cúng tế.
Hiện nay, hầu hết các gia đình đều nhờ các cơ sở chuyên làm bài vị tư vấn và khắc chữ lên bài vị. Một số gia đình xin chữ từ các thầy để ghi lên giấy, sau đó chuyển giao cho các xưởng làm thẻ theo yêu cầu đã viết sẵn.
Khi việc làm bài vị hoàn tất, chủ nhà thường chọn ngày đẹp, ngày giỗ hoặc trước Tết để đặt thẻ bài lên bàn thờ tổ tiên. Trước khi thực hiện lễ an vị, gia đình thường dùng rượu gừng để khai quang bài vị, tức là làm lễ khánh thành bài vị.
Gia đình có điều kiện thường nhờ sư pháp hoặc thầy tu về thực hiện lễ cúng, khai quang và làm lễ yên vị với sự trang trọng và đầy đủ. Tuy nhiên, trong trường hợp gia đình bận rộn hoặc có nhiều lý do khác không thể tổ chức đủ các nghi lễ, họ vẫn tỏ lòng thành kính bằng cách tự thực hiện lễ cúng và dâng bài vị lên bàn thờ gia tiên với tấm lòng thành tâm.
Hình 1: Mẫu bài vị thờ gia tiên tại Vật phẩm Phật giáo
