Thuyết Pháp: Nghệ thuật và Ý nghĩa sâu xa

Chúng ta đã từng nghe về "THUYẾT PHÁP," nhưng liệu chúng ta đã thực sự hiểu ý nghĩa sâu xa mà nó mang lại? Bài viết này sẽ giúp chúng ta tìm hiểu về Thuyết Pháp và sự quan trọng của nó trong hành trình truyền dạy Đạo Phật.

Thuyết Pháp là gì?

Thuyết Pháp (hay còn được gọi là Pháp Thuyết, Giảng Pháp) là hình thức sử dụng ngôn ngữ để truyền tải giáo pháp của Đức Phật đến công chúng và tứ chúng. Thông qua ngôn ngữ giáo pháp, chúng ta có thể truyền đạt tri thức và kiến thức cho thính chúng, khơi dậy trí tuệ, giúp họ hiểu biết chân lý, và đạt đến sự giải thoát. Thuyết Pháp có thể là việc giảng Kinh điển, giải bày Giới Luật, hay truyền đạt các bài Luận Pháp cao siêu. Dù là biện minh Đạo lý, giảng bá Chánh Pháp với một vài người, hay tuyên truyền Pháp lý trong một Pháp hội, đều được gọi là Thuyết Pháp.

Đức Phật không cần viết Kinh hay soạn sách, Ngài chỉ cần nói ra để giác ngộ cho người ta. Bài Thuyết Pháp đầu tiên là “Chuyển Pháp Luân,” được khởi xướng gần thành Ba La Nai, Phật độ cho 5 vị Chơn như đắc đạo. Và buổi Thuyết Pháp cuối cùng, trước khi nhập Niết Bàn, Ngài độ cho ông lão sư Tu Bạt Đa La.

Ngài sử dụng Thuyết Pháp phù hợp với tâm tính của mỗi người:

• Đối với tâm tính chậm lụt: Ngài thuyết cho cái Tiểu Pháp.
• Đối với tâm tính vừa vừa: Ngài thuyết cho cái Trung Pháp.
• Đối với tâm tính lanh lợi, sáng suốt: Ngài thuyết cho cái Đại Pháp.

Tuy nhiên, Ngài đã phán rằng theo lý chơn, không có Pháp mà Thuyết, không có chúng sanh mà Độ. Chỉ tạm gọi là Thuyết Pháp và tạm gọi là độ chúng sanh mà thôi!

Bất Tịnh Thuyết Pháp là gì?

Bất Tịnh Thuyết Pháp được hiểu là Thuyết Pháp không trong sạch, không trong ý trong sạch. Đó là lời nói sai với Chơn lý: nói ra lời bợ đỡ kẻ quyền thế và giàu có, tự tưng bốc phét bản thân, thuận theo tánh mê hoặc người nghe nhằm mục đích khiến họ cung cấp tiền bạc và tài sản cho mình. Đây được gọi là Tà Mạng Thuyết Pháp.

Theo “Thuyết Pháp Minh Nhãn Luận,” Bất Tịnh Thuyết Pháp có 5 khoa:

1. Chẳng nói về Phật Pháp mà chỉ nói về thế sự.
2. Nói ra những điều hư vọng, khiến người ta nghe theo, vậy phải đọa ác đạo.
3. Ăn thịt, uống rượu, phạm phải chánh dâm và tà dâm. Tức mặc áo Pháp vào chùa mà làm dơ Tam Bảo.
4. Chê bai người có đức; tự mình không đức lại tự khen lấy mình.
5. Chẳn chứng ngộ Chơn lý giải thoát cao viễn, Chơn lý Nhứt thùa mà ham kẻ quyền thế, mắc vào các giáo Pháp có Tướng.

Trong “Phật Tạnh Kinh,” Bất Tịnh Thuyết Pháp sẽ phạm 5 điều lỗi:

1. Tự xưng mình biết hết Phật Pháp.
2. Nói ra những điều lầm lỗi, trái nghịch với Kinh Phật trong khi Giảng Pháp.
3. Tâm nghi không tin đối với các Pháp của Phật Giáo.
4. Những điều mình đã biết đều không phù hợp với Kinh Pháp.
5. Vì ham tiền bạc, cầu cho người ta cúng dường nhiều hơn nên mới thuyết pháp cho người ta nghe.

Nhân duyên và các mức độ của Thuyết Pháp

Hai nhân duyên trong Thuyết Pháp

Trong Thuyết Pháp có hai Nhân duyên sau:

1. Thuyết Pháp vì lợi dưỡng: Thuyết Pháp vì mục đích lợi ích cá nhân, vì lợi lộc và danh tiếng. Đây không phải là hạnh Thuyết Pháp của Phật.
2. Thuyết Pháp vì chúng sanh: Thuyết Pháp vì mục đích giáo hóa chúng sanh. Đây là sự thuyết pháp trong sạch, chơn chánh theo đạo Phật.

Các mức độ của Thuyết Pháp

Thuyết Pháp có 3 mức độ sau:

• Đối với người bình thường, căn cơ còn thấp: các bài thuyết giảng đơn giản giúp con người sống đúng đạo, biết yêu thương và tôn trọng mọi người, phấn đấu xây dựng hạnh phúc gia đình, và góp phần xây dựng đất nước tươi đẹp, phồn vinh.
• Đối với người có căn cơ cao hơn: các bài thuyết giảng hướng con người biết tu tập để được về với cảnh giới chư thiên hạnh phúc vĩnh cửu.
• Đối với người có căn cơ cao tột độ: các bài thuyết pháp giảng đạo giải thoát, tập trung vào việc giải thoát khỏi sự sinh tử luân hồi. Đây chính là mục đích cuối cùng của đạo Phật.

Nghệ thuật Thuyết Pháp của Đức Phật

Trong gần nửa thế kỷ Thuyết Pháp Độ Sanh, Đức Phật đã dạy và hóa độ cho rất nhiều người thuộc nhiều thành phần khác nhau. Ngài sử dụng những phương pháp giảng dạy khác nhau tùy theo căn cơ duyên của từng người. Ngài thương xót chúng sanh và hiểu rõ sức mạnh của họ, đối với 5 hạnh chúng sanh, Ngài chẳng Thuyết pháp 5 việc:

1. Đối với tâm tham lam: Ngài không khen ngợi sự Bố thí.
2. Đối với tâm lười biếng: Ngài không khen ngợi sự Đa văn.
3. Đối với tâm si đần: Ngài không khen ngợi sự Trí huệ.
4. Đối với tâm bất tín: Ngài không khen ngợi sự Chánh tín.
5. Đối với tâm phá giới: Ngài không khen ngợi sự Trì giới.

Trong Thuyết Pháp, Đức Phật sử dụng nhiều phương pháp để truyền đạt chân lý. Có khi Ngài dùng lời dịu dàng để khuyên răn, có khi Ngài dùng lý luận sắc bén để thuyết phục, có khi Ngài dùng các định nghĩa, ngụ ngôn, ví dụ, và phép ẩn dụ mạnh mẽ.

Đặc biệt, trong tập Kinh Pháp Cú, Đức Phật đã sử dụng một nghệ thuật đặc biệt, đó là sử dụng các ví dụ linh động và chính xác để giải thích thêm cho những gì Ngài nói. Các ví dụ mà Ngài sử dụng là phong phú, giản dị, trong sáng, hướng thiện, và giúp giải thoát.

Ý nghĩa của Thuyết Pháp

Các vị Bồ Tát khi thuyết pháp không bao giờ điên đảo, không sai thánh giáo, và phải tuân theo bốn ý nghĩa và mục đích sau:

1. Thiện tịnh Pháp luân: Thuyết Pháp để tiêu trừ nghiệp chướng, làm tăng trưởng căn lành của chúng sanh. Khi nghe Thuyết Pháp, chúng ta khơi dậy thiện căn và nuôi dưỡng căn lành, đó là Níp bàn và Bồ đề, là căn lành sâu sắc nhất, tối thắng thiện căn.
2. Phương tiện Pháp luân: Thuyết Pháp là phương tiện để đưa con người đến chân lý, không phải lừa dối.
3. Chân Thật Pháp Luân: Thuyết Pháp giúp chúng ta nhận thức chân lý tương đối và chân lý tuyệt đối.
4. Vô Vi Pháp Luân: Thuyết Pháp của Phật giúp chúng sinh giác ngộ, thành Phật, và giải thoát.

Kết luận Thuyết Pháp không chỉ đơn thuần là việc truyền tải giáo pháp, mà còn là một nghệ thuật. Nó phải được định hình theo giáo pháp để đảm bảo tính chính xác và đạt được mục tiêu giáo dục. Thông qua việc sử dụng ngôn ngữ, hình thức giảng dạy, phân biệt đúng sai, và sử dụng trí tuệ chính xác, Thuyết Pháp truyền đạt và thay đổi nhận thức của người nghe, mang lại lợi ích, an lạc, và giải thoát cho chúng sanh và thế gian.