Danh từ Phật giáo hay dùng cụm từ "thân tứ đại" để chỉ cho cái nhục thân bằng xương thịt này của chúng ta.
Đất, nước, gió và lửa - tứ đại này đã tồn tại từ lâu đời và được biết đến từ hai lĩnh vực - Phật học và khoa học. Trong Phật giáo, tứ đại được hiểu là các yếu tố cấu thành nên vật chất của thế giới, trong khi khoa học chúng ta biết đây là đất, nước, gió và lửa. Tuy nhiên, cách tiếp cận này còn hạn chế và không thể hiểu toàn diện như ý nghĩa nguyên thủy của tứ đại là Pathavi, Apo, Vayo và Tejo.
TƯƠNG QUAN GIỮA TỨ ĐẠI VÀ CƠ THỂ CON NGƯỜI
Triển khai Tứ Đại một cách linh hoạt và uyển chuyển như vậy chính là tinh thần: khế lý, khế cơ, khế xứ, khế thời của Đức Thế Tôn đã dạy.
Nếu nhìn tứ đại từ một góc độ rộng hơn, chúng ta có thể hiểu đất là chất rắn, nước là chất lỏng, gió là chất khí và lửa là hơi ấm. Nhìn từ góc độ này, chúng ta dễ dàng nhận ra rằng tứ đại là các yếu tố cấu thành nên vật chất của thế giới vật lý. Tương tự, trong cơ thể của chúng ta, chúng ta có xương, thịt, da, lông, tóc - là chất rắn; máu, mủ, dịch - là chất lỏng; hơi thở - là chất khí; và thân nhiệt - là hơi ấm. Đồng thời, mọi vật trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta cũng có tứ đại ở xung quanh chúng ta. Với cách nhìn này, chúng ta có thể nhận thấy tứ đại xuất hiện ở khắp mọi nơi. Nhìn từ góc độ này, chúng ta đã dễ dàng chấp nhận được khái niệm tứ đại.
Tuy nhiên, hiểu biết về tứ đại vẫn chưa thực sự toàn diện. Thay vì hiểu đất, nước, gió, lửa, chúng ta nên hiểu theo nghĩa nguyên thủy ban đầu là Pathavi, Apo, Vayo và Tejo. Bốn danh từ này được sử dụng trong những bản kinh nguyên thủy của Phật giáo. Pathavi biểu thị yếu tố giãn nở, Apo biểu thị yếu tố liên kết, Vayo biểu thị yếu tố chuyển động và Tejo biểu thị yếu tố nhiệt độ.
Ý NGHĨA NGUYÊN THỦY CỦA TỨ ĐẠI
Pathavi biểu thị sự mở rộng. Yếu tố này làm cho các chất cấu tạo nên vật có thể chiếm lĩnh không gian. Ví dụ, một dòng sông, đại dương hay bất kỳ chất rắn nào khác đều có yếu tố Pathavi. Pathavi không chỉ là đất, mà còn là tính chất cơ bản mà các chất có thể tồn tại trong không gian. Pathavi có thể đề cập đến tính chất như nặng như kim loại, nhẹ như bông gòn, cứng như đá hay mềm như bột.
Apo biểu thị sự kết nối. Tất cả các vật chất đều được tạo thành từ các phân tử nhỏ và các phân tử này liên kết với nhau để tạo thành chất rắn, lỏng và khí. Sự kết nối này tạo ra một sự tương tác giữa các chất và được gọi là Apo. Sự kết nối có thể lớn như các hành tinh trong một hệ hành tinh, nhỏ hơn như các mắc xích trong một sợi xích, đến những liên kết rất nhỏ như giữa các phân tử nước. Tất cả các loại liên kết này đều được gọi là Apo.
Vayo biểu thị sự chuyển động. Các phân tử và nguyên tử trong các vật chất luôn chuyển động không ngừng, tạo ra sự hỗn độn. Sự chuyển động này không chỉ xảy ra trong chính vật chất mà còn giữa các vật chất khác nhau. Vật liệu có thể được xem là đứng yên hoặc chuyển động tùy thuộc vào một mốc cố định. Tuy nhiên, không có vật liệu nào hoàn toàn bất động trong vũ trụ. Sự chuyển động này được gọi là Vayo.
Tejo biểu thị sự nhiệt độ. Vật liệu đã biết điều phân tử cấu thành chúng luôn luôn chuyển động, tạo ra nhiệt năng dưới dạng động năng. Tổng năng lượng chuyển động này của phân tử được gọi là nhiệt năng của vật. Trong Phật giáo, yếu tố này được gọi là Tejo. Nhiệt độ và nhiệt năng của vật liên quan chặt chẽ. Khi nhiệt độ tăng, phân tử cấu thành vật cũng chuyển động nhanh hơn, tạo ra nhiều nhiệt năng hơn.
TIẾP CẬN VỚI CHÚNG TA
Tứ đại không chỉ có thể hiểu là "đất, nước, gió, lửa" mà còn có thể hiểu là "chất rắn, chất lỏng, chất khí, hơi ấm" và "Pathavi, Apo, Vayo, Tejo". Trong quá trình học Phật giáo và truyền bá Pháp, chúng ta cần phải truyền đạt những giáo lý của Đức Thế Tôn phù hợp với từng người và từng hoàn cảnh cụ thể nhằm mang lại hiệu quả tốt nhất. Khi nói chuyện với một người nông dân, chúng ta có thể nói về đất ruộng, nước tưới, gió trời và ánh nắng ấm. Với công nhân, chúng ta có thể trình bày về sắt, dầu, gas và sức nóng từ lò luyện. Đối với các học giả trí thức, chúng ta sử dụng các yếu tố Pathavi, Apo, Vayo và Tejo để giải thích khái niệm tứ đại một cách khoa học và tối ưu nhất.
Việc hiểu sâu hơn về tứ đại và áp dụng linh hoạt vào cuộc sống chính là tinh thần mà Đức Thế Tôn đã truyền dạy.
