Trên con đường tu hành Phật giáo, ngày rằm tháng Giêng có ý nghĩa đặc biệt. Đây là ngày trăng tròn thường niên được gọi là Caturangasannipàta, ngày mà chư Phật tổ tổ chức một đại hội quan trọng. Trong lịch sử, ngày này diễn ra các sự kiện khác nhau với địa điểm và số lượng vị Phật tổ tham gia khác nhau, nhưng tinh thần cốt yếu vẫn được giữ nguyên. Đây có thể xem như một truyền thống quan trọng của Phật giáo. Đại hội thánh tăng trong thời kỳ của Thiền sư Thích Ca Mâu Ni diễn ra vào ngày trăng tròn tháng Giêng và có đủ bốn yếu tố quan trọng:
Đại hội đặc biệt của chư Phật tổ
- Đúng vào ngày trăng tròn tháng Giêng,
- Đại hội có 1250 vị tỷ kheo độc đáo đến thăm Thiền sư mà không cần mời,
- 1250 vị tỷ kheo đều là các Thiện Lai Tỷ kheo (Ehibhikhu),
- Tất cả đều là Thánh tăng.
Ý nghĩa văn khấn cúng rằm tháng Giêng năm 2023
Cúng rằm tháng Giêng năm 2023 là một sự kiện quan trọng trong Phật giáo. Đại hội thánh tăng này diễn ra tại Trúc Lâm tịnh xá (Veluvana) vào ngày trăng tròn tháng Giêng âm lịch. Trong đại hội, Thiền sư Thích Ca Mâu Ni truyền đạt Ba La Đề Mộc Xoa (Patimokkha) cho 1250 vị tỷ kheo, được chia làm hai phần:
Phần một: Giáo giới Ovadapatimokkha
- Không làm điều ác (Sabbabàbassa akaranam),
- Làm những việc thiện (Kusalassu upasampadà),
- Giữ tâm trong sạch (Sacittapariyotapanam).
Đó là giáo giới của chư Phật trong quá khứ và của Như Lai hiện nay.
Phần hai: Anàpatimokkha
Thiền sư Thích Ca Mâu Ni giảng về Anàpatimokkha, định rõ quy tắc giới luật cho các tỷ kheo. Các tỷ kheo phải tuân thủ lễ Bố tát (Uposatha) vào ngày 15 và 30 (hoặc 29) hàng tháng. Lễ Bố tát là cách để các vị tỷ kheo kiểm tra và cải thiện giới hạnh của mình. Nếu có lỗi trong việc tuân thủ giới, các vị sẽ cùng nhau sám hối.
Ngày nay, Phật giáo Nam tông vẫn giữ truyền thống này bởi vì giới luật là nền tảng của Phật giáo. Khi giới luật còn tồn tại, giáo pháp cũng sẽ tiếp tục tồn tại. Tuy nhiên, theo ba tạng kinh điển, Thiền sư Thích Ca dự báo rằng về sau giới luật sẽ dần mất đi. Khi giới luật biến mất, sự thịnh suy của giáo pháp được khởi đầu bởi một vị Phật tổ.
Để kỷ niệm ngày lịch sử trọng đại này, Phật giáo Nam tông tổ chức lễ rằm tháng Giêng với nhiều hoạt động nghi lễ khác nhau. Các hoạt động này bao gồm lễ hội đặt bát đến chư Tăng, lễ thọ giới, lễ quy y, lễ thuyết pháp, lễ thọ đầu đà... Những hoạt động này giúp người Phật tử tạo được duyên lành trong con đường Phật pháp.
Đặc biệt, có một hoạt động đặc biệt trong ngày rằm tháng Giêng, đó là lễ Đầu đà (Dhutanga). Trong lễ này, người Phật tử thức một đêm không ngủ để tưởng nhớ sự vĩ đại của Thiền sư Thích Ca Mâu Ni, với lý tưởng phi thường và sự hy sinh tuyệt vời vì lợi ích của loài người. Trong đêm Đầu đà, mọi người tham gia vào nhiều hoạt động như thuyết pháp, chiêm bái Xá lợi, hành thiền, vấn đáp Phật pháp, hái hoa chánh pháp, luận đạo... Nhờ những hoạt động này, người tham dự có thể hiểu sâu hơn về giáo lý của Thiền sư Thích Ca và thêm niềm tin vững chắc vào Tam bảo.
Ngày rằm tháng Giêng còn có ý nghĩa khác, đó là thời điểm Thiền sư Thích Ca hứa sẽ nhập Niết-bàn với Ma vương sau ba tháng nữa (đây cũng là lúc được gọi là ngày Phật di chúc).
