Hoa sen, một trong tám biểu tượng của Phật giáo, không chỉ là một loài hoa phổ biến trên toàn cầu, mà còn mang trong mình ý nghĩa sâu sắc và tượng trưng cho những đức tính cao quý mà con người hướng đến.
Hoa sen và truyền thuyết gắn liền với Phật giáo
Từ lâu, hoa sen đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa và tín ngưỡng ở Việt Nam. Ngoài việc xuất hiện trong các sự kiện sinh nhật, lễ tết, khai trương và cưới hỏi, hoa sen cũng được sử dụng trong các nghi thức thờ cúng và dâng lên Đức Phật.
Truyền thuyết kể rằng khi đức Thích-ca đản sinh, Ngài đi 7 bước và có 7 bông hoa sen đỡ chân Ngài. Hình ảnh hoa sen cũng xuất hiện trong các bức tượng Phật tổ và Bồ-tát, đại diện cho bảo tọa hay pháp bảo. Khắp nơi trên thế giới, ta có thể dễ dàng tìm thấy các hình ảnh quen thuộc với các đài sen, đền chùa và kinh Hoa Sen Phép Mầu.
Hoa sen là một trong tám biểu tượng của Phật giáo. Ảnh: Internet
Kể từ hơn 5.000 năm trước, người Ai Cập cổ đại đã dùng sen trong các nghi thức tế lễ với sự sùng kính. Ở Ấn Độ, nơi Phật giáo ra đời, hoa sen được coi là biểu tượng cho sức mạnh tinh thần và giá trị đạo đức con người.
Ở Việt Nam, hoa sen thường xuất hiện trong các chùa chiền và liên kết với hình ảnh của các vị Phật và Bồ-tát. Việc hoa sen mạnh mẽ vươn lên đón ánh nắng mặt trời được ví như âm thanh tịnh là điều cần thiết để tu thành chính quả sau quá trình tu tập và thanh tịnh.
Ý nghĩa của hoa sen trong đạo Phật
Hoa sen trong đạo Phật đại diện cho 8 đặc tính quý báu của người tu Phật, bao gồm:
- Trừng thanh: Ý nghĩa của hoa sen trong đặc tính này là ở đâu có Phật, ở đó sẽ có cuộc sống hạnh phúc và bình yên. Những bông hoa sen mọc ở đâu, nơi đó sẽ trở nên trong suốt.
- Không nhiễm: Hoa sen không bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh mà xấu đi. Điều này ám chỉ rằng Chư Phật vẫn luôn sống trong thế giới nhưng không bị các thói xấu ảnh hưởng đến tâm hồn.
- Kiên nhẫn: Hoa sen sinh trưởng từ bùn lầy và gặp nhiều khó khăn, trắc trở. Nhưng với sự mạnh mẽ và kiên nhẫn, hoa sen vẫn vươn lên trên mặt nước và tỏa ngát hương thơm.
- Thanh lương: Hoa sen nở vào mùa hè nóng gắt và khắc nghiệt, nhưng lại mang đến cho đời những giá trị tốt đẹp và sự tươi mát. Phật giáo cũng luôn cung cấp động lực và niềm an ủi cho những tâm hồn.
- Viên dung: Hoa sen không để tâm đến lợi ích cá nhân mà vì cuộc sống chung, tức là không để tư lợi trước mắt vượt qua lòng từ bi và lòng thiện lành.
- Ngẫu không: Hoa sen không để bụng, không chấp nhặt chuyện đời. Đức tính này thể hiện sự hạnh phúc và sự tự do khỏi khổ đau và toan tính.
- Hành trực: Hoa sen thẳng tắp và trực diện, biểu trưng cho sự ngay thẳng và trung thực.
- Bồng thực: Hoa sen mang trong mình cả hoa và quả, giống như nguyên tắc "gieo nhân nào gặp quả nấy" trong đạo Phật.
Hoa sen tượng trưng cho 8 đức tính quý báu của nhà Phật.
Những kiến trúc lấy cảm hứng từ hoa sen trong Phật giáo
Hình ảnh hoa sen đã gắn liền với Phật giáo từ thuở khai sinh cho đến ngày nay. Nó là nguồn cảm hứng cho nhiều kiến trúc sư, nhà thơ, nhà văn và các nhà chế tác nghệ thuật.
Ở Việt Nam, ngoài việc được sử dụng trong thơ ca, nhạc họa, hoa sen trong Phật giáo còn gắn với nhiều công trình nổi tiếng như Chùa Một Cột, Tháp Cửu phẩm liên hoa ở chùa Bút Tháp, Bắc Ninh và chùa Tây Phương, Hà Nội với các đầu cột hình bông hoa sen. Hình ảnh hoa sen cũng được chế tác thành tranh treo tường theo phong thủy và làm quà tặng. Có thể kể đến tranh hoa sen mạ vàng và các mô hình sen pha lê, sen vàng dùng để tưởng nhớ và tôn kính Phật trong các dịp lễ, Tết.
Chùa Một Cột - một trong những công trình nổi tiếng lấy cảm hứng từ hoa sen gắn liền với đạo Phật.
Từ những công trình kiến trúc độc đáo ở Việt Nam cho đến tranh treo tường và mô hình sen pha lê, hình ảnh hoa sen đã trở thành một biểu tượng quan trọng và không thể thiếu trong Phật giáo. Nó không chỉ mang ý nghĩa về đạo đức và trí tuệ, mà còn là một hình ảnh mà ta có thể nhìn vào để tìm thấy cảm giác thanh thản và bình yên giữa cuộc sống bộn bề hối hả.
Chế Ngân
