Như vậy ăn mặn hay ăn chay là quan niệm trong giới luật Phật giáo mà không được quy định cụ thể. Từ xưa tới nay, trong Phật giáo Nam tông, các vị sư tu thực hiện ăn mặn để giữ nguyên truyền thống từ thời Đức Phật còn tại thế. Trước đây do điều kiện sống khó khăn, các vị sư tu thực hiện hạnh khất thực và tín đồ cúng dường đồ ăn, không phân biệt chay hay mặn. Tuy nhiên, khi xã hội phát triển, việc ăn chay được thực hiện trong Phật giáo Bắc tông. Tuy nhiên, ở một số vùng, các vị sư tu theo Phật giáo Bắc tông vẫn ăn mặn do hoàn cảnh sinh hoạt và truyền thống từ trước đến nay.
Nguyên nhân ăn chay và ăn mặn xuất phát từ truyền thống tu tập và điều kiện sống của từng vùng miền, và giới luật Phật giáo không cấm việc ăn mặn. Tuy nhiên, ăn chay được khuyến khích trong Phật giáo do mang lại những lợi ích. Ăn chay giúp không phạm giới sát sinh và thực hiện tâm từ bi của người xuất gia hoặc người tín theo Phật giáo. Ngoài ra, ăn chay còn giúp thanh lọc cơ thể và tạo ra những giá trị đạo đức, tâm linh tốt lành trong cuộc sống.
Quan niệm của Phật giáo về ăn chay, ăn mặn
Theo giới luật của Phật giáo, uống rượu và sử dụng các chất gây nghiện là cấm. Tuy nhiên, giới luật không cấm tuyệt đối việc uống rượu. Đức Phật đã chỉ dạy rằng trong trường hợp người ta bị bệnh và cần sử dụng rượu như một loại thuốc để chữa bệnh, thì có thể sử dụng rượu trong thời gian đó. Tuy nhiên, nếu không phải vì mục đích chữa bệnh mà sử dụng rượu, thì đó là phạm giới. Người xuất gia thực hiện tu hành hàng ngày và uống rượu say xỉn trong chùa là vi phạm giới luật của Phật giáo.
Trong giới luật nguyên thuỷ của Phật giáo, người xuất gia tu hành không được lấy vợ, lấy chồng. Điều này cũng được áp dụng trong Phật giáo Việt Nam và hầu hết các nước trên thế giới hiện nay. Đạo Phật quy định rằng người xuất gia là những người cắt ái, li gia, tức là họ phải từ bỏ tình yêu vợ chồng và rời bỏ gia đình để tự nguyện tu hành theo quy định khắt khe của giới luật Phật giáo, nhằm rèn luyện bản thân và trở thành tấm gương về đạo đức, lý tưởng và trí tuệ đối với xã hội. Việc người xuất gia tu hành lấy vợ, lấy chồng là vi phạm giới luật Phật giáo và ngược lại với quan niệm đạo đức của xã hội Việt Nam từ thuở xa xưa.
