Phật giáo Tây Tạng, còn được gọi là Lạt-ma giáo, là một hình thức Phật giáo phát triển chủ đạo ở Tây Tạng. Nó cũng được tìm thấy ở các vùng xung quanh Himalaya như Bhutan, Ladakh và Sikkim, cũng như Trung Á, Siberia và Mông Cổ. Điểm đặc biệt của Phật giáo Tây Tạng là sự kết hợp tinh tế giữa Đại thừa và Kim cương thừa, hai truyền thống Phật giáo gốc từ Ấn Độ.
Truyền thống Phật giáo Tây Tạng xuất phát từ các giai đoạn sớm nhất của lịch sử Phật giáo ở Ấn Độ, bảo tồn một phần quan trọng của các pháp tụng và thực hành Tantra. Điều này tạo nên sự độc đáo và đặc trưng của Phật giáo Tây Tạng. Người ta thường gọi Phật giáo Tây Tạng là "Lạt-ma giáo" do sự tôn sùng của người dân đối với vị Lạt-ma, không phải vì từ ngữ này có nguồn gốc từ Tây Tạng.
Trong lịch sử hiện đại, Phật giáo Tây Tạng đã lan ra bên ngoài Tây Tạng chủ yếu do ảnh hưởng của triều đại nhà Nguyên và các cuộc di cư của người Tibet từ Trung Quốc. Các dòng tu quan trọng của Tây Tạng thường có hệ thống tu viện và tu tập theo các phát triển và thành tựu của các vị Đại thành tựu. Ngoài ra, Phật giáo Tây Tạng còn dựa vào các giáo pháp Đại thừa của Long Thụ và Vô Trước, đặc biệt là triết lý Trung quán cụ duyên.
Một thành tựu quan trọng trong việc học và nghiên cứu Phật giáo Tây Tạng là năm chủ đề quan trọng, bao gồm Bát-nhã-ba-la-mật-đa, Trung quán, Nhân minh hoặc Lượng học, A-tì-đạt-ma và Luật. Những chủ đề này phải được nghiên cứu và học tại các thiền viện tại Tây Tạng trước khi đạt được danh hiệu Gueshe, tương ứng với bằng cấp Tiến sĩ Phật học của phương Tây.
Lịch sử của Phật giáo Tây Tạng bắt đầu từ thời vua Tùng-tán Cương-bố khi Bôn giáo được thừa nhận là quốc giáo. Trong thời kỳ tiền hiện đại, Phật giáo Tây Tạng đã trải qua nhiều biến đổi và phục hồi dưới sự lãnh đạo của các vị Lạt-ma và những người đóng góp quan trọng như Tông-khách-ba. Ngày nay, Phật giáo Tây Tạng đang được coi trọng trên toàn thế giới, với nhiều Lạt-ma Tây Tạng đang giáo hóa tại các quốc gia phương Tây.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về Phật giáo Tây Tạng, bạn có thể xem các tài liệu và tìm hiểu trên các trang như Wikimedia Commons và Wikisource.
Đó là những điều cơ bản về Phật giáo Tây Tạng. Hãy tìm hiểu thêm về nó để khám phá sự độc đáo và sâu sắc của truyền thống Phật giáo này.
Ảnh: Các sư Tây Tạng (lama) trong một buổi lễ ở Sikkim
