Một khía cạnh đáng ngạc nhiên của Phật giáo là sự hiện diện của các hình tướng kinh khủng và phẫn nộ. Chúng có thể được coi là những hình tượng xấu xí, kinh dị đến đáng sợ, đi ngược lại với tinh thần của Phật Giáo.
Nhưng những hình tượng này không đại diện cho cái ác hay ma quỷ. Thực tế, chúng tượng trưng cho sự dũng cảm của thực tại căn bản của vũ trụ và tâm thức con người. Chúng cũng là biểu tượng cho việc chế ngự ham muốn và đánh bại những điều xấu xa.
Các hộ thần thường có thân hình mạnh mẽ và dày, và nhiều khi có nhiều đầu và tay. Màu sắc của khuôn mặt thường được so sánh với màu của mây, đá quý. Hình ảnh của họ được mô tả như một vị hộ thần màu đen như đám mây cuối trời, xanh như ngọc lục bảo, trắng như một ngọn núi pha lê, vàng như vàng ròng, hoặc đỏ như những tia nắng trên ngọn núi san hô. Có cả những đoạn mô tả rằng họ phủ đầy người một lớp tro từ những buổi lễ hoặc mỡ người.
Khuôn mặt của hộ thần thường có miệng mở ra một nụ cười giận dữ, lộ ra những chiếc răng nhọn. Họ thường có 3 mắt.
Nhóm hộ thần quan trọng nhất là 8 vị được gọi là Bát Đại Hộ Pháp của Phật giáo Tây Tạng. Họ được coi là các vị bồ tát và có nhiệm vụ chiến đấu không khoan nhượng với mọi thế lực ma quỷ và kẻ thù của Phật giáo.
Các hộ pháp này bao gồm: Yama (Dạ Ma), Mahakala (Đại Hắc Thiên), Yamantaka (Hàng Phục Dạ Ma), Kubera (Tài Bảo Thiên Vương), Hayagriva (Mã Đầu Minh Vương), Palden Lhamo, Tshangs pa (Phạm Thiên Trắng), và Begtse.
Theo truyền thuyết, Yama đã được một vị thánh cho biết rằng nếu ông ta ở trong một hang động trong 50 năm, ông ta sẽ đạt được giác ngộ. Ông ta đã nhập định và chờ đợi, nhưng đúng vào đêm thứ 29 của tháng thứ 11 của năm thứ 49, hai tên trộm đã chạy vào hang động ông ta ở. Họ đã giết trộm một con trâu và mang cái đầu của nó vào hang động. Yama đã biết được việc làm mờ ám của hai tên trộm và yêu cầu thoát thân, nhưng bị chúng cắt đầu. Ngay sau đó, ông ta biến thành Yama và trả thù hai tên trộm, và cảnh báo rằng ông ta sẽ tiêu diệt toàn bộ dân Tây Tạng. Người dân Tây Tạng cầu nguyện và Văn Thù Sư Lợi đã biến thành Yamantaka để đánh bại Yama và bảo vệ dân chúng.
Mahakala cũng là một hộ thần quan trọng, với tên gọi Đại Hắc Thiên. The Legend of Mahakala được viết bởi Khedrup Khyungpopa, người sáng lập dòng truyền thừa Shangpa Kagyu vào thế kỷ thứ 11. Mahakala được coi là sức mạnh đặc biệt và năng lực kì diệu, nhờ vào nguyện lực của Bồ tát Avalokiteshvara. Mahakala có một đầu và ba mắt, với lông mày như ngọn lửa nhỏ và râu như móc câu. Mahakala có từ 2 đến 6 tay.
Mahakala thường được thờ cúng ở các tu viện và trở thành một Hộ Pháp quan trọng. Vì dân Tây Tạng sống du mục và di chuyển thường xuyên, họ tin rằng Mahakala là thần của lều trại và đặt niềm tin vào sự bảo vệ của ngài.
Đây chỉ là một số ví dụ về những hộ thần trong Phật giáo Tây Tạng. Mỗi hình tượng và câu chuyện có ý nghĩa sâu sắc và giúp cho những người tu hành và tín đồ có thêm niềm tin và sức mạnh để đối mặt với khó khăn trong cuộc sống.
