Ảnh minh họa: 1. Lạc thuyết Ngộ đạo
HAI KẺ THÙ TINH VI CỦA SỰ THÁNH THIỆN (Khóa Thường Huấn Linh Mục Giáo Phận Qui Nhơn 2018) Lm. Giuse Huỳnh Văn Sỹ
Tông huấn "Hãy Vui mừng và Hân hoan" - Gaudete et Exsultate, về ơn gọi nên thánh trong thế giới hôm nay, được Đức Giáo Hoàng Phanxicô ban hành vào đúng ngày lễ trọng kính thánh Giuse 19.3.2018 và sau đó được giới thiệu rộng rãi với mọi người trong cuộc họp báo vào ngày lễ Truyền tin 9.4.2018. Tông huấn Gaudete et Exsultate là tông huấn thứ ba của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, sau hai tông huấn Niềm vui Tin mừng (Evangelii Gaudium, 24.11.2013) và Niềm vui Yêu thương (Amoris Laetitia, 19.3.2016).
Tông huấn này được viết với mục đích tái đề nghị lời mời gọi nên thánh một cách thực tế cho thời đại của chúng ta. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về hai kẻ thù tinh vi của sự thánh thiện mà tông huấn đề cập, đó là lạc thuyết ngộ đạo (gnosticismo) và lạc thuyết Pelagiô (pelagianismo). Chúng ta cùng nhau khám phá những điểm cốt lõi của hai lạc thuyết này và những biểu hiện tinh vi của chúng trong cuộc sống người Kitô hữu hiện nay.
Lạc thuyết Ngộ đạo
Ngộ đạo xuất phát từ tiếng Hy lạp là "gnosis", có nghĩa là biết, tri thức. Lạc thuyết ngộ đạo là một lạc giáo xưa chủ trương rằng điều quan trọng nhất trong đời sống con người là "biết" (ngộ) chứ không phải là hành động lành bác ái. Theo lạc thuyết này, con người cần tìm hiểu và tiếp cận tri thức đúng đắn.
Thuyết ngộ đạo bắt nguồn từ viễn cảnh tôn giáo, theo đó sự cứu độ con người xuất phát từ việc "ngộ" ra chân lý, không nhất thiết phải thông qua giáo huấn đến từ bên ngoài. Ngoài ra, lạc thuyết ngộ đạo từ chối mầu nhiệm Thiên Chúa nhập thể, vì thế người theo thuyết này coi thân xác như yếu đuối và không có khả năng muốn và làm điều tốt. Thay vào đó, họ cho rằng Đức Kitô cứu độ con người nhờ "những sự thật thiêng liêng" mà Ngài dạy dỗ. Thuyết ngộ đạo không tin vào sự phục sinh của thân xác.
Chúng ta cần nhìn nhận và cảnh giác với thuyết ngộ đạo. Tông huấn Gaudete et Exsultate của Đức Thánh Cha đã chỉ ra những sai lầm và nguy hiểm của thuyết này. Sự thánh thiện không chỉ đơn thuần là việc hiểu biết cao siêu. Cần hiểu rằng sự hoàn thiện không phải được đo lường bằng kiến thức, mà là ở đức ái sâu sắc. Thuyết ngộ đạo cũng có xu hướng tự cho phép được đặt mình ở một cấp độ cao hơn, hoàn hảo hơn và đạo đức hơn người khác, từ đó tự cho mình quyền giám sát nghiêm ngặt đời sống người khác. Đây thực sự là một sai lầm nguy hiểm.
Lạc thuyết Pelagiô
Lạc thuyết Pelagiô xuất hiện tại Rôma và đã bị thánh Augustinô đánh bại. Theo lạc thuyết này, con người có thể tự đạt tới ơn cứu độ thông qua nỗ lực riêng và tuân giữ những qui định nhất định. Pelagius không tin vào tội nguyên tổ, cho rằng ân sủng là giống như "những khả năng tự nhiên" mà Thiên Chúa ban. Thánh Augustinô nhấn mạnh rằng ân sủng làm mở rộng khả năng con người đến một cùng đích lớn lao hơn, làm thay đổi và làm mới lại ý muốn nội tại của con người.
Tuy nhiên, trong thời đại chúng ta, có một hình thái mới của thuyết Pelagiô đang được truyền bá. Các cá nhân hiện nay tự cho phép quản trị cuộc sống của mình mà không nhận thức rằng họ tùy thuộc vào Thiên Chúa và tha nhân. Họ cho rằng ơn cứu độ tùy thuộc vào sức riêng của mình, không cần sự trợ giúp từ Thiên Chúa hay bất kỳ ai khác. Điều này chỉ là một lạc thuyết không có ân sủng và nguy hại đến đức tin về Chúa Giêsu Kitô, đồng thời ngăn cản sự nên thánh của người tín hữu.
Trong tông huấn Gaudete et Exsultate, Đức Thánh Cha đã chỉ ra những sai lầm của thuyết Pelagiô hiện đại. Những người theo khuynh hướng này thường thiếu khiêm nhường, không nhìn nhận giới hạn của bản thân và không nhận thức về sự hiện diện của Thiên Chúa trong cuộc sống. Họ coi mọi sự có thể đạt được nhờ nỗ lực của chính mình, nhưng thực tế, trong bản thân mình, họ chỉ tin tưởng vào sức mạnh của mình. Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng sự khiêm nhường là một đức tính quan trọng và cẩn thận trong việc tránh các lỗi của thuyết Pelagiô.
Kết luận
Trong tông huấn "Hãy Vui mừng và Hân hoan", Đức Thánh Cha Phanxicô đã cảnh báo về hai kẻ thù tinh vi của sự thánh thiện, lạc thuyết ngộ đạo và lạc thuyết Pelagiô. Chúng ta cần hiểu rõ những sai lầm của hai lạc thuyết này và tránh xa chúng trong cuộc sống của chúng ta. Sự thánh thiện không chỉ đơn thuần là việc hiểu biết cao siêu hay nỗ lực cá nhân, mà là sự đón nhận ân sủng và tuân thủ ý thức khiêm tốn. Hãy cùng nhau xây dựng một cuộc sống thánh thiện dựa trên đức tin và đức ái, và luôn cảnh giác với những lạc thuyết nguy hiểm có thể làm mất đi ý nghĩa thực sự của sự thánh thiện.
