Trong đời sống Phật giáo, màu sắc có vai trò quan trọng và mang ý nghĩa sâu sắc. Màu sắc không chỉ là vật chất mà còn là ngôn ngữ truyền đạt thông điệp tinh thần của các tục lệ và truyền thống. Hãy cùng khám phá sự khác biệt và ý nghĩa của màu sắc trong pháp phục Phật giáo.
Ý nghĩa về hoại sắc của áo cà sa
Áo cà sa - pháp y do Phật chế định - được coi là hoại sắc, không phải chính sắc (xanh, vàng, đỏ, trắng và đen). Theo quy tắc hoại sắc, các bộ Luật tán đồng quan điểm rằng hoại sắc gồm các màu pha như: màu xanh dương đậm (xanh hoặc đen), màu bùn (nâu hoặc đen) và màu mộc lan (đỏ hoặc đen).
Có quan niệm cho rằng hoại sắc là hoà lẫn cả năm màu chính để tạo thành một màu khác. Đến thời Phật giáo bộ phái, có năm bộ phái màu sắc y phục khác nhau như: xanh (Hoá điạ bộ), vàng (Đại chúng bộ), đỏ (Pháp tạng bộ), đen (Thuyết nhất thiết hữu bộ), và mộc lan (Am quang bộ). Theo quan điểm Bách Nhất Yết Ma: "Phàm là cà sa, phải nhuộm cho hoại sắc: hoặc xanh (màu rỉ đồng), hoặc thâm (màu bùn), hoặc vàng nghệ (màu đất nung)". Đa phần Tăng sĩ Phật giáo An độ mặc y màu vàng nghệ hoặc nâu đỏ. Trong khi đó, Phật giáo Trung Quốc thời Hán-Nguỵ, pháp y mặc các màu đỏ, đen, xanh và vàng thẫm.
Minh họa màu hoại sắc của pháp phục
Ý nghĩa màu sắc trong trang phục của Phật giáo Việt Nam
Phật giáo Việt Nam với đa dạng các hệ phái như Bắc tông, Nam tông, Khất sĩ, Hoa tông... có sự đa dạng về màu sắc y phục của Tăng Ni.
Phân biệt các loại màu sắc trong trang phục của Phật Giáo Việt Nam
Màu pháp phục (y và áo hậu) của chư Tăng Ni Bắc tông thường là màu vàng, riêng Ni giới thì áo hậu màu lam (có nơi màu nâu). Màu vàng biểu trưng cho năng lực chánh niệm làm nền tảng để thành tựu định tuệ. Màu vàng cũng tượng trưng cho sự siêu việt thế gian, buông bỏ, xả ly, không chấp thủ và thành tựu giải thoát.
Ngoài ra, chư Tăng Ni Bắc tông còn có thường phục là bộ đồ ngắn (vạt hò), áo dài (áo nhật bình, áo tràng). Thường phục này gồm hai màu chủ đạo là màu nâu sồng và màu lam.
Màu sắc pháp phục của Phật Giáo Việt Nam
Đối với chư Tăng Ni, màu vàng tươi hay vàng sẫm thuộc hệ phái Khất sỹ. Chư Tăng Nam tông thường mặc y màu nâu đỏ, đỏ sẫm hoặc vàng sẫm. Vị "Ni" mặc y màu trắng là tu nữ thuộc Phật giáo Nam tông, tuy có hình thức xuất gia nhưng thực chất những vị này chỉ là cư sỹ (bạch y) thọ tám hoặc mười giới để tu tập. Trường hợp chư Tăng mặc thường phục toàn màu vàng là những vị cao đức hoặc thiền sinh thuộc các thiền viện. Riêng những Phật tử mặc áo tràng màu đen thuộc các đạo tràng Phật giáo Hoa tông, chủ yếu là cộng đồng Phật tử người Việt gốc Hoa tại Chợ Lớn, TPHCM.
Ý nghĩa màu nâu sồng
Màu nâu sồng (đen + đỏ hoặc vàng + đỏ sẫm) là màu tối, màu của đất, tượng trưng cho sự giản dị, chân chất, bền bỉ, trầm mặc và khả năng kham nhẫn, chịu thương chịu khó. Màu nâu sồng còn tượng trưng cho sự thanh đạm trong đời sống phạm hạnh, ly tục. Đa phần chư Tăng Ni và Phật tử miền Bắc thường mặc trang phục màu nâu sồng này.
Màu nâu sồng trong trang phục của Phật Giáo
Ý nghĩa của màu lam
Màu lam (khói) là màu thường phục của Tăng Ni và cũng là màu lễ phục của Phật tử (áo tràng, áo đoàn Gia đình Phật tử). Màu lam biểu trưng cho tinh thần bình đẳng, hòa đồng, tinh tấn và nhẫn nhục của người con Phật. Màu lam có sự hòa hợp, không rực rỡ cũng không quá u trầm. Màu lam tượng trưng cho tâm hồn trong sáng, thoát khỏi mọi dục vọng và tìm đến sự thanh tịnh. Tuy màu lam dễ bị bẩn nhưng khó thấy, giống như tâm chúng sanh vừa chứa đựng nhiễm ô vừa thể hiện sự thanh tịnh. Vì thế, việc khoác màu áo lam nhắc nhở người con Phật nỗ lực tu tập và thực hành Chánh pháp.
Dù màu sắc y phục có sự khác nhau do đặc điểm hệ phái, tông phái, tất cả các hệ phái đều tu tập theo lời Phật dạy và hòa hợp, bình đẳng trong Giáo pháp của Như lai.
