Thiền chỉ và Thiền quán được coi là phương tiện tuyệt vời nhất đưa đến nhất tâm và tăng trưởng trí tuệ. Nguồn ảnh: Internet
Giới thiệu
Trong Phật giáo, Thiền chỉ (samantha) và Thiền quán (vipassana) là hai khía cạnh quan trọng đối với "phát triển của tâm" như được đề cập trong Kinh tạng Nikāya. Cả hai phương pháp thiền tập này được coi là cách tốt nhất để đạt tới trí tuệ và tối cao của tâm hồn.
Thiền chỉ
Thiền chỉ (samatha) thực chất là việc tập trung sâu vào một đối tượng và giúp tâm hồn trở nên yên tĩnh. Ý nghĩa của samatha trong văn chương được giải thích là "Paccanīkadhamme same-tīti samatho", có nghĩa là sự thanh lọc và loại bỏ những yếu tố đối nghịch.
Theo các giảng dạy của Thích Trung Định, thiền chỉ liên quan trực tiếp đến sự an định tâm trí về một đối tượng thiền thích hợp, nhằm ngăn chặn sự phóng túng và tưởng tượng trong tâm hồn. Khi tâm trí tập trung, sẽ nảy sinh niềm an lạc tinh tế, sự thú vị bởi chấm dứt những dục vọng và những điều không tốt. Samatha là công cụ mạnh mẽ để thực hành thiền minh sát hiệu quả. Khi đạt được thiền chỉ, tâm hồn trở nên yên lặng, như một hồ nước trong suốt không chút sóng lăn tăn. Đây là quá trình tập trung tâm để làm cho tinh thần của chúng ta trở nên yên bình.
Thiền chỉ là sự thực hành trong sự tập trung tâm, làm cho tâm ý của chúng ta ngưng tụ lại lắng dịu xuống. Nguồn ảnh: Internet
Thiền quán
Thiền quán, hay còn gọi là thiền tiến trình, không tập trung vào một đối tượng cố định mà tập trung vào khả năng quan sát tâm hồn trên những đối tượng thay đổi. Đây là phương tiện để nhìn rõ bản chất tiến trình thân tâm. Thiền quán là việc nhìn sâu vào để thấy rõ bản chất của hiện tượng.
Theo tác giả Jack Kornfield, người ta tập luyện thiền quán để phát triển khả năng từ bỏ, nhìn nhận mọi thứ xung quanh mà không gắp bất cứ thứ gì, đối với cảm giác và các vấn đề tâm thức. Thay vì tập trung vào một đối tượng cụ thể, người ta lại tập trung vào sự thay đổi không ngừng của tâm hồn và sử dụng sự quan sát rõ ràng và cân bằng để đạt được sự hiểu biết và trí tuệ.
Đối với thiền quán, định chính là một yếu tố quan trọng, nếu không có định thì cần phải tập trên nhiều đối tượng khác. Thiền quán tập trung chánh niệm tỉnh giác vào cơ thể, hơi thở, tâm hồn và thực tại thông qua sát-na. Khi tập trung và chú ý gia tăng, tâm hồn trở nên trong sáng và bình tĩnh.
Tóm lại
Thiền chỉ và Thiền quán đều là những phương pháp thiền tầm quan trọng trong Phật giáo. Chúng là con đường đưa đến hạnh phúc, an lạc và giải thoát. Thiền chỉ giúp tâm hồn trở nên yên tĩnh và tập trung, trong khi Thiền quán giúp nhìn thấu bản chất của hiện tượng. Hãy lựa chọn phương pháp thiền tương ứng với nhu cầu và mục tiêu cá nhân để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình.
