Ảnh: Pháp tướng Đức Thế Tôn theo trường phái nghệ thuật Gandhara
Ngày Đức Phật xuất gia, ngày mà Đức Phật Thích Ca đã từ bỏ cuộc sống vương giả để đi theo con đường tu tập, đã trở thành một dịp kỷ niệm quan trọng đối với Phật tử. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguồn gốc và ý nghĩa của ngày lễ này.
Lễ kỷ niệm ngày Phật xuất gia
Thượng tọa Thích Nhật Từ, trụ trì chùa Giác Ngộ (Quận 10, TP.HCM) cho biết, Đức Phật đã hy sinh hạnh phúc trần đời với đầy đủ vinh hoa, phú quý và sau đó tỏ ngộ lý chân, cứu độ trời người vượt thoát khổ đau. Đối với Phật tử tại gia, tham dự Lễ kỷ niệm ngày Phật xuất gia không chỉ là cách để tăng thêm niềm tin vào Phật pháp và các nỗ lực chân chính của Phật tử, mà còn là cơ hội để họ xác định lý tưởng và ý chí bỏ qua những vật chất tạm thời để theo đuổi việc học Phật và phụng sự nhân sinh, giúp đời thoát khỏi điêu linh.
Nguồn gốc ngày Phật xuất gia
Đại đức Thích Minh Phú, trụ trì chùa Tường Nguyên (Quận 4, TP.HCM) đã kể lại câu chuyện về nguồn gốc của ngày Phật xuất gia. Vào năm 623 TCN, tại vườn Lâm Tỳ Ni gần thành Ca Tỳ La Vệ (nay là khu vực biên giới giữa Nepal và Ấn Độ), Đức Phật Thích Ca đã giáng sinh với tên là Tất Đạt Đa, là con trai của vua Tịnh Phạn và hoàng hậu Ma Da, người đang trị vì một vương quốc nhỏ thuộc bộ tộc Thích Ca.
Thái tử Thích Ca sinh ra đã có dấu hiệu vượt trội. Các nhà tiên tri cho rằng Thái tử này sẽ trở thành một vị hoàng đế hay một nhà giác ngộ. Tuy nhiên, vua Tịnh Phạn không muốn con mình theo đạo Phật, vì vậy ông dạy dỗ Thái tử rất kỹ lưỡng và không để con tiếp xúc với cảnh khổ. Thái tử được bảo vệ trong cung vàng điện ngọc và kết hôn với công chúa Da-du-đà-la.
Khi Thái tử lên mười tuổi, trong một dịp lễ Tịch Điền, Ngài rời cung đi theo vua cha Tịnh Phạn để xem nhân dân cày cấy. Tuy cảnh vật tươi đẹp nhưng Thái tử lại cảm thấy đau lòng khi nhìn thấy các nông dân và gia súc làm việc vất vả dưới ánh nắng chói chang chỉ để đổi lấy bát cơm và nắm cỏ. Ngài cũng thấy chim chóc đánh nhau để ăn con côn trùng đang chật vật trên những cánh đồng mới được cày. Thậm chí, trong khi đó, những kẻ săn bắn tìm cách bắn hạ các con chim, và những con hổ đang rình rập săn lùng những người săn bắn. Thái tử thấy rằng sự sống là cả một cơn đau khổ.
Trên đường đi, Thái tử gặp một người già già yếu, tóc bạc, răng rụng, mắt lờ, tai điếc, lưng còng, nương gậy lần từng bước như sắp ngã. Đến cửa Nam, Ngài thấy một người đang nằm bệnh trên cỏ, khóc than đau đớn. Đến cửa Tây, Ngài nhìn thấy một xác chết nằm giữa đường, ruồi nhặng bu bám. Ba cảnh khổ này đã khiến Thái tử đau buồn và thương xót chúng sinh vô cùng.
Còn ở cửa Bắc, Thái tử gặp một tu sĩ điềm tĩnh, tỏ ra thanh tịnh và không gặp trở ngại. Thái tử cảm mến tu sĩ này và hỏi về lợi ích của việc tu hành. Tu sĩ giải thích rằng tu hành nhằm giải thoát chúng sinh khỏi khổ đau và đạt được chân lý. Lời đáp này trùng khớp với hoài bão trong lòng Thái tử, khiến Ngài vui mừng.
Thái tử quyết tâm xuất gia và yêu cầu vua cha giải quyết bốn vấn đề: làm thế nào để con trẻ không già đi, không bị bệnh tật, không chết, và làm thế nào để mọi người không còn khổ đau. Vua Tịnh Phạn không thể đáp ứng được yêu cầu của con, và khi biết con mình muốn xuất gia, ông càng lo sợ và cố gắng ngăn chặn con trong cung vui.
Tuy nhiên, với Thái tử, cuộc sống trong cung điện không còn là nơi phù hợp. Trái tim của Ngài tràn đầy thương xót chúng sinh đang khổ đau. Thái tử quyết định từ bỏ tất cả, bao gồm phụ vương, ngai vàng, vợ con, và cuộc sống hạnh phúc của một vị vua giả. Vào đêm mùng 8 tháng 2 âm lịch, khi đến bờ sông Anoma, Thái tử dừng lại, cạo râu, cắt tóc, trao y phục và đồ trang sức cho người hầu Xa-nặc và ra đi một mình, với bộ áo tu sĩ màu vàng đơn giản. Từ đó, Ngài đã bắt đầu cuộc sống không nhà của người xuất gia cầu đạo.
Đức Phật Thích Ca đã sống cuộc đời không nơi ở cố định. Ngài tự tại đi dạo dưới bóng cây, nghỉ ngơi trong hang đá qua đêm. Chân không, đầu trọc, Ngài bình thản bước đi giữa nắng chói chang cũng như trong sương đêm lạnh giá. Tất cả sự quyết tâm và ý chí của Ngài hướng tới lý tưởng tối cao để tìm ra chân lý cuối cùng, ý nghĩa của cuộc sống, con đường dẫn tới giải thoát và cõi Niết bàn bất tử.
Sau khi rời bỏ cuộc sống vương giả, Thái tử đi vào khu rừng sâu tìm đạo. Sau nhiều năm khổ hạnh, Thích Ca đã chứng được Tam Minh, vượt khỏi sự sanh tử và hoằng pháp độ sanh. Sau hai lần học đạo và sáu năm sống trong rừng già, cuối cùng sau bốn mươi chín ngày thực hành thiền dưới gốc cây bồ đề bên dòng sông Nê-liên-thuyền, Ngài đã chứng thành đạo và trở thành Đức Phật Thích Ca Mâu Ni.
Ảnh: Đức Phật là bậc đã giác ngộ hoàn toàn
Ý nghĩa của ngày Phật xuất gia
Lễ kỷ niệm ngày Phật xuất gia mang trong mình ý nghĩa sâu sắc và nhiều lợi ích. Tham dự lễ này, Phật tử và những người yêu mến đạo Phật không chỉ tìm hiểu về cuộc sống và công đức của Đức Phật mà còn cầu nguyện cho hòa bình gia đạo, quốc tế, và kết thúc chiến tranh.
Dịp này, nhiều người cũng đến các chùa tham dự lễ kỷ niệm, để cùng nhau ôn lại ơn trọng của ba ngôi tâm linh và cầu nguyện cho gia đạo bình an, quốc thái dân an, và thế giới hòa bình.
Đức Phật Thích Ca đã hy sinh cuộc sống hạnh phúc trần đời để đi theo con đường tu tập và cầu đạo, để giải thoát chúng sinh khỏi khổ đau và đem lại niềm an lành cho mọi người. Vì vậy, ngày Phật xuất gia không chỉ là một ngày ý nghĩa trong lịch sử Phật giáo mà còn là một cơ hội để chúng ta nhớ đến lòng biết ơn và trân quý sự hy sinh của Đức Phật.
Kết luận
Ngày Đức Phật xuất gia là một dịp kỷ niệm quan trọng trong Phật giáo, nhằm tưởng nhớ sự hy sinh và tìm đạo của Đức Phật Thích Ca. Từ việc từ bỏ cuộc sống vương giả, Ngài đã hiến dâng cuộc đời mình để giải thoát chúng sinh và khám phá ý nghĩa cuộc sống. Lễ kỷ niệm ngày Phật xuất gia cũng như việc tham dự các hoạt động liên quan đến ngày này không chỉ tăng thêm niềm tin và sự biết ơn đối với Phật pháp, mà còn mang lại sự yên bình và hòa quyện cho tâm hồn của chúng ta.
