Hòa thượng Tuyên Hóa đã chia sẻ về một khía cạnh quan trọng của tu tập Thiền mang tên "Cảnh Giới Thiền". Qua bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về cảnh giới này và tầm quan trọng của nó trong việc rèn luyện tâm hồn.
Cảnh Giới Thiền - Hành Trình Đến Trạng Thái Trống Rỗng
Hành trình của Cảnh Giới Thiền bắt đầu khi ta thực hành Thiền và đạt đến mức độ không có thân tâm và không có thế giới. Khi ta đạt đến trạng thái này, ta sẽ không còn nhận thức về bản thân, con người, chúng sinh và tuổi thọ. Lúc này, "quá khứ không có, hiện tại không có và tương lai cũng không có" đầy đủ hiện hữu. Điều này không đồng nghĩa với việc ta đã đạt được một thành tựu công phu thực sự. Thực tế, không có gì đặc biệt xảy ra nếu ta ngồi Thiền được một giờ, mười giờ hoặc thậm chí ngồi suốt một tháng, mười tháng. Những điều này chỉ đơn giản là những cảnh giác nhỏ trong quá trình tu tập của chúng ta.
Tuy nhiên, nếu chúng ta tiếp tục tu tập Thiền và trải qua cảnh giới nhẹ nhàng này, chúng ta sẽ tiến nhập vào Cảnh Giới Sơ-Thiền.
Cảnh Giới Sơ-Thiền - Tận Hưởng Sự Thanh Lịch Và An Lạc
Cảnh Giới Sơ-Thiền, được gọi là "Ly Sanh Hỷ Lạc Địa", là một trạng thái xa rời những niềm vui tạm thời của cuộc sống. Trong Cảnh Giới này, chúng ta sẽ nhanh chóng nhập định. Trong trạng thái nhập định, hơi thở dừng hoàn toàn - không ra, không vào - tương tự như con rùa đầu đẩy vào mai trong mùa đông, ngừng hô hấp bên ngoài. Tuy nhiên, hô hấp trong cơ thể vẫn tiếp tục. Hiện tượng này được gọi là "đông miên". Khi ngồi Thiền, khi đạt trạng thái này, hơi thở sẽ dừng, nhưng khi rời khỏi trạng thái này, hơi thở sẽ trở lại bình thường. Điều này cần được chú ý! Nếu ta nảy sinh ý niệm "A! Tôi đã dừng hơi thở rồi!" thì hô hấp sẽ tiếp tục ngay lập tức. Do đó, sự cảnh giác là rất quan trọng, nếu không, chúng ta có thể bỏ lỡ cơ hội và phải bắt đầu lại từ đầu.
Từ Cảnh Giới Sơ-Thiền, nếu chúng ta tiếp tục tu tập, chúng ta sẽ tiến nhập vào Cảnh Giới Nhị-Thiền.
Cảnh Giới Nhị-Thiền - Cảm Nhận Niềm Vui Trong Sự Định Rõ
Cảnh Giới Nhị-Thiền, được gọi là "Định Sanh Hỷ Lạc Địa", là trạng thái trong đó niềm vui của chúng ta được kích hoạt. Có một câu thành ngữ nói rằng "Thiền duyệt vi thực, Pháp hỷ sung mãn" (thiền là thức ăn, niềm vui Pháp là sự mãn nguyện). Khi nhập Cảnh Giới này, không chỉ hơi thở dừng, mà cả tim cũng ngừng đập. Tuy nhiên, tim không ngừng hoàn toàn, mà chỉ tạm ngừng. Do đó, khi rời khỏi trạng thái nhập định, tim sẽ trở lại hoạt động bình thường.
Từ Cảnh Giới Nhị-Thiền, nếu chúng ta tiếp tục tu tập, chúng ta sẽ tiến nhập vào Cảnh Giới Tam-Thiền.
Cảnh Giới Tam-Thiền - Xa Lìa Hoan Lạc, Truy Cầu Niềm Vui Trong Tĩnh Lặng
Cảnh Giới Tam-Thiền, được gọi là "Ly Hỷ Diệu Lạc Địa", đưa chúng ta xa rời những niềm vui tạm thời và chỉ còn lại niềm vui trong sự tĩnh lặng, vô cùng kỳ diệu. Khi nhập Cảnh Giới Ly Hỷ Diệu Lạc Địa, không chỉ hơi thở dừng, tim ngừng đập, mà ý niệm cũng dứt hẳn, giống như một người đã chết. Lúc ý niệm dứt, mọi tưởng tượng cũng dứt.
Khi hơi thở ngừng lại và máu không còn cung cấp năng lượng, cơ chế tuần hoàn trong cơ thể cũng ngừng. Do đó, tim không đập nữa và các mạch máu cũng không còn tồn tại. Khi đạt được trạng thái này, tạp niệm không còn hiện hữu. Một ví dụ để hiểu được trạng thái này là nếu hơi thở là gió, mạch máu là sóng, và ý niệm là nước - nếu gió im lặng, sóng sẽ ngừng, nước sẽ trở nên yên bình. Đây chính là nguyên tắc "gió ngừng, sóng lặng". Điều này chỉ làm việc tạm thời khi nhập định, không phải khi chết. Khi ai muốn phục hồi hơi thở hoặc mạch đập, chúng sẽ hoạt động bình thường.
Từ Cảnh Giới Tam-Thiền, nếu chúng ta tiếp tục tu tập Thiền-định, chúng ta sẽ tiến nhập vào Cảnh Giới Tứ-Thiền.
Cảnh Giới Tứ-Thiền - Hiện Thực Sự Từ Bỏ Niềm Vui Vi Diệu
Cảnh Giới Tứ-Thiền, được gọi là "Xả Niệm Thanh Tịnh Địa", là việc từ bỏ niềm vui vi diệu của Cảnh Giới Tam-Thiền và trở về trạng thái tĩnh lặng. Hơi thở ngừng, mạch máu ngừng, ý niệm ngừng; nhưng trạng thái này cũng phải được từ bỏ hoàn toàn để bản chất của chân thực thanh tịnh hiện ra. Cảnh Giới này không phải là một trạng thái tuyệt vời hay đặc biệt, chỉ đơn giản là ở cõi Tứ-Thiền mà thôi, chưa phải là cảnh giới chứng đắc Đạo-quả. Nó vẫn còn ở trong địa vị phàm phu, vì vẫn còn dục vọng chưa được hoàn toàn thanh tịnh. Từ Cảnh Giới này, nếu chúng ta thực hiện phép Tà-định của ngoại đạo, chúng ta sẽ nhập vào Cảnh Giới Vô Tưởng Thiên và tận hưởng cảnh giới vô cùng an lành. Nhưng nếu chúng ta thực hiện phép Chánh-định, chúng ta sẽ nhập vào Cảnh Giới Ngũ Bất Hoàn Thiên, tức là cảnh giới của bậc chứng quả.
Hãy Thận Trọng Trước Khi Xưng Tự Là Đã Chứng Ngộ
Hòa thượng Tuyên Hóa cảnh báo chúng ta rằng không nên tự xưng là đã chứng ngộ khi chưa thực sự chứng ngộ, hoặc là đã đắc quả khi chưa thực sự đắc quả. Tự xưng như vậy là vi phạm giới vọng ngữ và có thể dẫn đến kiếp đọa địa ngục. Ông đã lưu ý rằng nhiều Phật tử tự cho mình là đã chứng ngộ mà thực chất chưa, và điều này là một hành vi không thể chấp nhận. Ngay cả khi chúng ta đã chứng ngộ, chúng ta cũng không nên khoe khoang và tự quảng cáo. Vì không có ý nghĩa gì khi làm điều đó.
Một số Phật và Bồ-tát cũng không tự tuyên truyền hay quảng cáo về bản thân. Nếu có ai nhận ra ai đó là Bồ-tát hoặc Phật hóa thân trong thế gian, họ sẽ biến mất. Câu chuyện về hai vị Đại-sư Hàn Sơn và Thập Đắc cũng là một ví dụ cho việc này. Hai vị này là hóa thân của Ðức Văn Thù Sư Lợi Bồ-tát và Ðức Phổ Hiền Bồ-tát, nhưng không ai biết. Họ sống trong một chùa và chỉ được một số người biết về thân phận thực sự của họ. Họ luôn bị cho là hai người điên và không ai để ý tới họ. Nguyên nhân là vì họ đang du hành trong thế gian để cứu rỗi nhân loại.
Vì vậy, chúng ta cần lưu ý không tự xưng là đã chứng ngộ hoặc quảng cáo về những thành tựu của mình. Thậm chí, trong cuộc sống, mọi người cũng cần tránh làm phiền những người tu tập Thiền-định và tôn trọng sự tĩnh lặng của họ.
Viết bởi Hòa thượng Tuyên Hóa vào tháng 12 năm 1980.
Ảnh chỉ mang tính chất minh họa
