Viết bài vị vong linh là một quy trình không thể thiếu khi thờ cúng người đã khuất trong văn hóa người Việt. Bài vị vong linh (hay còn gọi là linh vị, minh tinh, long vị) được coi là một nơi linh thiêng trên bàn thờ và thể hiện linh hồn của người đã mất. Vì thế, việc viết bài vị để thờ cần phải chuẩn và được đặt ở vị trí trọng yếu trên bàn thờ hoặc điện thờ của gia đình.
Bài vị vong linh để thờ có cách viết như thế nào?
Bài vị vong linh đóng vai trò rất quan trọng trong lễ thờ cúng và thể hiện linh hồn của người đã khuất. Do đó, cách viết bài vị để thờ cần phải chuẩn xác và được đặt đúng vị trí trên bàn thờ.
Caption: Bài vị vong linh cần ghi đầy đủ các thông tin cơ bản của người mất.
Trong các nghi lễ tôn giáo, viết bài vị để thờ sư tổ, thần linh hay thần thánh thường được sử dụng. Trong các dòng họ, viết bài vị để thờ thủy tổ, thờ Hậu được thực hiện. Còn trong gia đình, viết bài vị để thờ gia tiên, thần linh hoặc những người vừa mới mất.
Ở thời xa xưa, bài vị được viết bằng sơn đen, mực tàu hoặc khắc trực tiếp lên gỗ. Cũng có trường hợp viết lên giấy và dán lên bài vị. Bài vị thường ghi các thông tin cơ bản như vai vế, tên húy, thụy phẩm tước (nếu có), ngày sinh và ngày mất.
Theo truyền thống tôn giáo của người Việt, việc lập bài vị để thờ ông bà, tổ tiên hoặc người đã khuất rất quan trọng. Bài vị đó tượng trưng cho sự hiện diện của người đã mất trên bàn thờ để con cháu và hậu thế có thể thờ phụng. Bài vị gia tiên cũng giúp con cháu nhận biết được bài vị thờ ai và có mối quan hệ như thế nào. Do đó, cách viết bài vị vong linh luôn cần phải chuẩn xác để tránh sai tên người đã mất hay mối quan hệ khi thờ tự.
Tầm quan trọng và ý nghĩa của cách viết bài vị vong linh để thờ
Đối với người đã mất
Viết bài vị vong linh là cách để ghi lại thông tin quan trọng về người đã mất và lập bài vị để thờ hương linh, vong linh hay thờ những ai. Theo quan niệm dân gian, nếu bài vị không ghi rõ thông tin và đúng nội dung, người thân trong gia đình sẽ không biết được bài vị đó thờ ai. Người đã mất cũng không biết rằng đâu là bài vị của mình để an ngự.
Caption: Bài vị vong linh là nơi để người mất an ngự
Viết đúng nội dung và niêm luật trên bài vị sẽ giúp người đã mất có thể hiện diện và an ngự trên bài vị vào các ngày giỗ hay các ngày Tết. Vì vậy, cách viết bài vị vong linh để thờ của người xưa rất logic và có liên quan đến người được thờ.
Đối với con cháu và hậu thế
Cách viết bài vị vong linh theo chuẩn người Việt thể hiện ngôi thứ, thành tựu của người đã mất cũng như mối quan hệ huyết thống, họ hàng, dòng họ với con cháu và hậu thế. Đây cũng là cách để con cháu nhớ đến nguồn cội và thể hiện lòng đạo hiếu.
Hiện nay, cách viết bài vị vong linh theo quy tắc niêm luật bài vị (Quỷ - Khốc - Linh - Thính) để tính cách viết số chữ trên bài vị thờ. Nếu viết sai quy tắc “Nam Linh, Nữ Thính, bất dụng Quỷ Khốc nhị tự”, bài vị đó sẽ không còn tác dụng trong lễ thờ cúng. Vì vậy, dù có chạm khắc tỉ mỉ, bài vị cũng chỉ là vật trang trí trên bàn thờ mà thôi!
Cách viết bài vị vong linh chuẩn của người Việt
Xưa kia, viết bài vị để thờ khá phức tạp nhưng sau này đã được tối giản. Hầu hết các gia đình có người mới qua đời thường tìm thầy cúng để viết bài vị bằng chữ Hán Nôm. Sau đó, bài vị này được làm bằng gỗ và khắc chữ lên. Một số gia đình còn mua bài vị sẵn và nhờ thầy viết chữ trên giấy, sau đó dán lên bài vị.
Caption: Bài vị thường được viết bằng chữ Hán Nôm
Nội dung bài vị vong linh trên bàn thờ cúng tổ tiên thường được ghi như sau:
Cách viết bài vị vong linh các cụ ông
Cụ ông viết theo thứ tự sau:
-
Ghi vai vế, quan hệ xưng hô giữa người chủ cúng với các vong linh cụ ông đã khuất ở giữa. Sau đó, ghi lần lượt các tước vị, chức vụ, tước vị được phong (nếu có), tên húy, tên hiệu và tên thụy.
-
Ghi 3 chữ “Chi Linh Vị” hoặc “Thần Chủ”, “Bài Vị”, “Thần Vị”, “Tọa Vị”, “Linh Vị” ở cuối cùng.
-
Ghi ngày tháng năm sinh của các cụ ông ở góc trên bên trái bài vị.
-
Ghi ngày tháng năm mất ở góc dưới bên trái.
Cách viết bài vị để thờ trong nhà thờ họ
Viết theo thứ tự sau:
-
Đệ nhất đại tổ.
-
Đệ nhị đại tổ.
-
Đệ tam đại tổ.
...
Cách viết vai vế bài vị trong nhà thờ chi tộc
Viết như cách viết bài vị trong nhà thờ họ, nhưng thêm từ “Can” vào các bài vị theo thứ tự.
-
Đệ nhất đại tổ Giáp chi.
-
Đệ nhất đại tổ Ất chi.
-
Đệ nhất đại tổ Bính chi.
...
Cách viết bài vị để thờ theo chuẩn người Việt rất quan trọng, giúp người mất biết được nơi an ngự của mình và giúp con cháu thờ phụng đúng cách và nhận biết được mối quan hệ huyết thống với người đã khuất. Do đó, khi viết bài vị, chúng ta không nên viết bừa mà cần tuân thủ đúng thứ tự và cách viết của người Việt.
Tham khảo: Quy trình tổ chức tang lễ cho người chết trẻ, Các nghi lễ đám tang, phong tục làm lễ trước và sau khi an táng, Bàn thờ người Hoa và tục thờ cúng, tín ngưỡng khác gì với người Việt, Phong tục thờ cúng của người Hoa khác với người Việt như thế nào?
