Theo câu chuyện được kể trong Phật Giáo, khi Đức Phật sắp viên tịch (qua đời), ngài cùng với các đệ tử đã đến vùng Kusinagar (Câu-thi-na). Trước khi nhập niết bàn, Ngài yêu cầu thầy Anan chuẩn bị một nơi nằm cho Ngài giữa hai cây đại thụ Sala.
Ngài nằm nghiêng về phía bên phải, với một tay gối bên mặt, tay còn lại duỗi dài dọc thân, đầu gối hướng về phía bắc, và mặt hướng về phía tây. Hai chân được để thẳng ra. Trong thời khắc này, Ngài truyền đạt những lời dạy cuối cùng cho các đệ tử và sau đó tập trung vào thiền định, nhập niết bàn. Sự kiện này xảy ra vào đêm trăng rằm tháng 4 năm 544 trước Công Nguyên (Niết bàn; Nirvana: cõi an lạc vĩnh hằng)(*)
Tư thế nằm (bên phải) của Đức Phật mang ý nghĩa gì?
Tư thế nằm (bên phải) của Đức Phật, được truyền thống rằng Ngài thường nằm nghỉ theo tư thế này; và tư thế này mang theo những ý nghĩa sau đây:
-
Phía bên phải mang ý nghĩa của sự cát tường: Theo quan điểm truyền thống Ấn Độ, phía bên phải thường được xem là điềm cát tường. Các nhà sư trong Phật Giáo thường áp dụng tư thế này, với vai phải quấn bời để tượng trưng cho sự thanh khiết. Do đó, tư thế nằm nghiêng về phía bên phải trở thành biểu tượng của sự cát tường.
-
Liên kết với tướng của Sư tử chúa (Sư vương): Khi miêu tả vẻ đẹp của Đức Phật, ngài được mô tả có 32 phước tướng khác nhau, trong đó, vẻ đẹp quyền uy của Ngài giống như tướng của sư tử chúa. Theo truyền thống, tư thế nằm của con sư tử thường là nằm nghiêng về phía bên phải.
Nằm ngủ nghiêng về phía bên phải/trái dưới góc độ y học
Nằm nghiêng về phía bên phải được coi là lựa chọn tốt hơn vì tạo ra giấc ngủ sâu hơn, giúp tránh áp lực lên tim (do tim nằm bên trái của ngực) và cải thiện lưu thông máu. Tư thế này thường được khuyến nghị cho những người cao tuổi, mắc bệnh tim mạch và cao huyết áp. Tuy nhiên, tư thế này không phù hợp cho phụ nữ mang thai và những người thường ăn đêm.
Nằm nghiêng về phía bên trái có lợi đối với phụ nữ mang thai (giúp giảm áp lực lên dây thần kinh bên trái tim và tăng cường lưu thông máu), cũng như cho những người có vấn đề bụng to hoặc ăn đêm. Nếu ngủ nghiêng về phía bên phải, có thể gây khó tiêu hóa với cơ bụng. Do đó, những người ở trong tình trạng này nên chọn nằm nghiêng về phía bên trái.
Nằm ngửa là tư thế phổ biến và thường được khuyến nghị, tuy nhiên không phù hợp cho những người bị béo phì hoặc có triệu chứng liên quan đến phổi.
Nằm sấp hoặc trong tư thế cong người (co rút) không được khuyến nghị và nên thay đổi thói quen nếu có. Tư thế này có thể làm giảm sự lưu thông đều đặn của cơ quan cũng như máu và không khả thi cho sức khỏe tinh thần và thể chất, có thể gây ra giấc ngủ không yên và ác mộng.
Các nguyên tắc tư thế ngủ trong phân tích nhân tướng học phương Đông
-
Nằm nghiêng về phía bên phải, thân ngắn: tượng trưng cho vẻ đẹp và thanh khiết (Phật tướng)
-
Nằm nghiêng về phía bên trái (thân ngay thẳng): cho người có tâm hồn đa cảm và tình cảm sâu sắc (thế gian tướng); nếu nằm cong người (thân có dấu hiệu lo âu)
-
Nằm ngửa (thân thẳng): biểu trưng cho sự phúc đức (Thiên tướng); nếu nằm ngửa mà gác tay lên trán hoặc gối chân (đây là tư thế không tốt, cho thấy tâm hồn đang trải qua khó khăn: tướng người trong hoàn cảnh khó khăn)
-
Nằm sấp (thân chụp sát mặt đất): cho người có tâm hồn thấp hèn và nhỏ bé, nên thay đổi thói quen nếu có xu hướng nằm sấp.
(*): Theo truyền thống Bắc tông, ngày Phật Nhập niết bàn là Rằm tháng 2 (15/2 AL).
