Một cái nhìn về ngài Tiêu Diện đại sĩ và ngài Vi Đà hộ pháp trong các ngôi chùa.
Hình tượng hai vị Hộ pháp khuyến thiện trừng ác
Hai vị Hộ pháp là biểu tượng của Khuyến Thiện và Trừng Ác, nhằm bảo vệ và duy trì Phật pháp. Hình tượng của hai vị này được tạc theo kiểu võ sĩ cổ, mặc áo giáp và đội mũ. Một vị cầm viên ngọc, vị kia cầm binh khí, và cả hai đều đứng hoặc ngồi trên bậc thềm.
Trong nhà bái đường, có thể đặt một số tượng và bia đá ghi sự tích của ngôi chùa. Ngoài ra, có thể đặt cả chuông và khánh nếu như ngoài cửa Tam quan không có gác chuông. Hương án, nơi thắp hương chính, thường được đặt giữa bái đường. Đây là nơi mà người đến lễ chùa thường thắp hương. Số gian của bái đường tùy thuộc vào quy mô của chùa, thông thường là từ 3 đến 5 gian.
Trong các ngôi chùa Việt, hai vị Hộ pháp thường được tạo ra to lớn hơn người thường. Với trang phục như võ tướng, đội mũ trụ, mặc áo giáp, thân thể vạm vỡ, ngồi trên sư tử, vị trí họ bảo vệ đạo pháp. Tượng Khuyến thiện thường được tô mặt trắng, nét mặt thanh thản và tay cầm viên ngọc thiện tâm.
Tượng Hộ pháp Trừng ác trong tư thế ngồi.
Hàm ý Tứ đại Thiên vương hộ pháp thần của Phật giáo
Tượng ngài Hộ pháp Trừng ác thường được tô mặt đỏ và đặt bên tay phải bàn thờ Phật. Với nét mặt thần giận dữ, lăm lăm vũ khí, tượng này trừng trị kẻ ác tâm và răn đe mọi người lánh xa con đường ác. Hình tượng Hộ Pháp trong đạo Phật có tên gọi đầy đủ là Hộ Pháp Vi Đà Tôn Thiên Bồ Tát. Đây là những Thiện Thần phát nguyện Hộ trì Phật pháp và tự nguyện hỗ trợ đạo Phật.
Tại các chùa chiền, đạo tràng, tháp Phật, kinh điển và người thọ trì Kinh, các ngài Hộ pháp hiện lên với các hình tướng như: Thiện Thần, Chư Thiên, Thần Kim Cang, Tứ Thiên Vương, Thủ Hộ Già Lam... nhằm ủng hộ và ngăn chặn ma quỷ, các ngoại đạo không tốt và người xấu có ác tâm. Theo tài liệu của ngài Thái Hư Đại sư, thần Hộ Pháp Vi Đà là vị thần Kim Cang, tay cầm gậy Kim Cang để giúp đỡ Phật pháp.
Trong bộ “Nam sơn cảm thông lục”, thầy Đạo Tuyên ghi lại rằng ở cõi trời Tứ Thiên Vương có ngài Thiên đại tướng quân tên là Vi Côn thường qua lại các châu để ủng hộ Phật pháp. Vì không có tượng của vị thần này, người ta đã tạo ra tượng ngài Vi Đà Thiên để thay thế. Mật Giáo thờ tượng một vị đại tướng tên Tán Chỉ làm Hộ pháp.
Hình ảnh của các ngài Hộ pháp thường là to lớn, mặc áo giáp trụ, đội mũ Thiên Tướng và cầm bảo kiếm, chày Kim Cang, và bảo xử. Dân gian thường có câu "To như ông Hộ Pháp" để miêu tả dáng vẻ imposant của ngài.
Tượng Hộ pháp Khuyến thiện trong tư thế ngồi.
Khuyến thiện trừng ác cần xuất phát từ trong tâm
Việc thờ hai vị Hộ pháp khuyến thiện trừng ác nhằm phản ánh sự tồn tại biện chứng của hai mặt Thiện và Ác trong cuộc sống hàng ngày. Đây là một hình thức giáo dục sâu sắc, khuyên răn mỗi người nên sống tốt và không có ác tâm để tránh làm hại người khác và gây khổ đau cho ai đó.
Những người làm việc lành sẽ được các vị Thiện Thần ủng hộ, trong khi những người làm ác sẽ bị các vị Ác Thần trừng phạt. Quan điểm này nhắc nhở mọi người sống tốt và thiện tâm. Ngoài ra, theo lời Đức Phật, không chỉ có chư thiên mới là Hộ Pháp, mà tất cả mọi người, những ai ủng hộ Phật pháp, trừ bỏ cái ác, khuyến khích cái thiện trường tồn ở thế gian và làm lợi cho chúng sinh, đều được coi là Hộ Pháp.
Hai vị Hộ pháp khuyến thiện trừng ác trong tư thế đứng.
Phật tử nên thờ tượng Phật nào trong nhà?
Trong các chùa miền Bắc, tượng Hộ Pháp thường được thể hiện đứng hoặc ngồi trên lưng con sấu. Trong khi đó, ở các chùa miền Nam, các ngài thường được thể hiện cưỡi rồng hoặc mây. Một điều có thể nhận thấy là các chùa theo phái Phật Giáo nam tông và Khất sỹ Việt Nam không thờ tượng Hộ Pháp.
Trong những ngôi chùa theo dòng phái Bắc Tông, thường có hai vị thần: Thiện thần và Ác thần. Thiện thần khuyến khích làm điều Thiện và ủng hộ chốn già lam và người thọ trì kinh, trong khi Ác thần trừng phạt những người có ác tâm và phá hoại Phật pháp, những người tu hành. Tuy nhiên, trong kinh điển Phật Giáo chỉ nhắc đến một vị Hộ Pháp Vi Đà, nhưng trong các chùa lại thờ hai tượng. Vậy nguyên nhân là gì?
Khuyến thiện trừng ác cần xuất phát từ trong tâm
Việc thờ hai vị Hộ pháp khuyến thiện trừng ác nhằm phản ánh sự tồn tại biện chứng của hai mặt Thiện và Ác trong cuộc sống hàng ngày. Đây là một hình thức giáo dục sâu sắc, khuyên răn mỗi người nên sống tốt và không có ác tâm để tránh làm hại người khác và gây khổ đau cho ai đó.
Những người làm việc lành sẽ được các vị Thiện Thần ủng hộ, trong khi những người làm ác sẽ bị các vị Ác Thần trừng phạt. Quan điểm này nhắc nhở mọi người sống tốt và thiện tâm. Ngoài ra, theo lời Đức Phật, không chỉ có chư thiên mới là Hộ Pháp, mà tất cả mọi người, những ai ủng hộ Phật pháp, trừ bỏ cái ác, khuyến khích cái thiện trường tồn ở thế gian và làm lợi cho chúng sinh, đều được coi là Hộ Pháp.
Tượng Hộ pháp chùa Nôm - Hưng Yên.
Phật tử tại gia với sứ mệnh hộ pháp và hoằng pháp
Nhưng thật tình không có gì để làm bằng chứng rằng ta đã thực hành hạnh nhẫn nhục. Hôm nào bất thần có người đến chửi mắng, lúc đó mình ra sao? Chắc ta nghĩ người chửi mắng kia là kẻ ác muốn phá hoại sự tu hành của mình. Nghĩ như vậy là nhìn có một mặt. Chính cơ hội bị chửi mắng chúng ta mới thấy mình còn nóng giận, bực tức không? Bị chửi mắng mà còn nóng giận, bực tức thì hạnh nhẫn nhục chưa thực hành được. Nếu người yếu hèn nhút nhát bị chửi mắng dễ thối lui.
Còn người thấy rõ kẻ chửi mắng là ác tri thức, là người cảnh tỉnh để ta đừng mắc bệnh tự mãn. Nhờ chửi mắng nên mình thấy được mình. Nếu còn dở thì cố gắng tu thêm, nếu an nhẫn được trước sự chửi mắng, lòng vẫn thản nhiên tự tại thì mừng hạnh nhẫn nhục đã thành công.
Như vậy, người chửi mắng là vị giám khảo của chúng ta. Nhờ ông mà ta biết mình đã đậu hay rớt. Thế thì đó là người ân hay là kẻ oán? Người chửi mắng cho mình tiến lên, đạt được sở nguyện tu hành là người ân, chớ đâu phải kẻ oán. Một bên an ủi vỗ về khích lệ chúng ta tiến tu. Một bên chửi mắng làm nhục mình mà ta vẫn tự tại.
Tượng Hộ pháp chùa Nôm - Hưng Yên.
Phật tử tại gia có sứ mệnh hộ pháp và hoằng pháp. Hãy nhìn vào hai vị Hộ pháp, những biểu tượng của khuyến thiện và trừng ác, để nhắc nhở chúng ta sống tốt và tu hành hạnh nhẫn nhục. Đó chính là con đường để đạt được sự tự tại và tiến bộ trên con đường tu hành Phật giáo.
Xem thêm video: Tự tại trước khen chê
