Trong lịch sử Phật giáo ở Việt Nam, danh xưng Chư Tôn đức Tăng là một phần quan trọng của việc tôn kính các bậc Trưởng Thượng, những người có nhiều kinh nghiệm và tuổi cao trong Tòng lâm Phật giáo Bắc truyền. Nhưng bạn đã bao giờ tự hỏi rằng danh xưng này bắt đầu từ khi nào và có nguồn gốc từ đâu không? Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá nguồn gốc và ý nghĩa của danh xưng Chư Tôn đức Tăng trong Tòng lâm Phật giáo Bắc truyền.
Ngọn cờ của Phật giáo Bắc Truyền
Phật giáo Bắc Truyền xuất phát từ Ấn Độ và lan truyền đến Đông Phương thông qua con đường truyền giáo từ Tây Thiên. Mục đích chính của việc lan truyền này không chỉ là để giáo hóa mà còn là để mang ánh sáng của Phật tánh tỏa đi khắp nơi. Vì vậy, Phật giáo Bắc Truyền luôn lắng nghe và học hỏi từ tất cả những điều có lợi ích cho Phật Pháp và cho chúng sanh. Điều này đã góp phần tạo nên sự hòa quyện thành công tuyệt vời của Đạo Phật.
Nguồn gốc của danh xưng Chư Tôn đức Tăng
Từ thuở vườn Nai, khi Anh em Kiều Trần Như xuất gia làm Tăng và giáo đoàn được thành lập, danh xưng Tăng chỉ dành cho những tu sĩ Phật giáo xuất hiện ở thế gian. Trong sách Thích Thị Yếu Lãm đã chép rằng “Tiếng Phạm gọi là Tăng Già, Đông Độ xưng là Chúng, nay lược gọi là Tăng vậy”. Qua thời gian, danh từ Tăng đã phát triển và hình thành thành danh xưng, chứa đầy đủ phẩm vị nghĩa lý của Đạo Phật. Từ danh xưng đơn lẻ, nó đã trở thành một danh xưng đa dạng, và không chỉ riêng danh xưng Tăng mà tất cả các danh từ tôn xưng Chư Tôn túc trong Tòng Lâm Phật giáo Bắc Truyền cũng có nguồn gốc từ Ấn Độ và thăng hoa phát triển ở Đông Phương.
Ý nghĩa của các danh xưng
Danh từ “Tôn Đức” là một danh từ phức hợp được tạo thành từ hai danh từ “Tôn Giả” và “Đại đức”. Nó là một danh từ chung, thường được dùng để tôn xưng các bậc Trưởng Lão kỳ đức, niên cao lạp trưởng, đạo cao đức trọng của Phật giáo. Trong sách Thích Thị Yếu Lãm đã chép rằng “Tôn Giả. Tiếng Phạm gọi là A Lợi Di. Đông Độ xưng là Tôn Giả, là bậc đầy đủ đức hạnh và trí huệ, đáng để tôn kính vậy”. Trong Đại Trí Độ Luận cũng chép rằng “Đại đức. Tiếng Phạm gọi là Bà Đàn Đà. Đông Độ xưng là Đại đức. Trong Luật Tạng nhiều chỗ xưng Phật là Đại đức”. Ngay từ đầu Phật đã tôn xưng các bậc Tăng cao cả, nhằm đề cao phẩm vị và trí tuệ của họ.
Trong Tòng Lâm Phật giáo Bắc Truyền, còn có nhiều danh từ khác để tôn xưng các bậc Trưởng Lão, chẳng hạn như Sa Môn, Đạo Sư, Tổ Sư, Thiền Sư, Trưởng Lão, Tông Sư, Pháp Chủ, Đại Sư, Thượng Sĩ, Thượng Nhân, Đạo Nhân, Phương Trượng, Đường Thượng và Hòa Thượng. Mỗi danh xưng đều có một ý nghĩa và tôn vinh riêng. Ví dụ, Sa Môn là những người đã bước trên con đường xuất gia, không bị ám ảnh bởi các dục vọng và luôn có lòng từ bi. Đạo Sư là những người đã thấu hiểu sâu sắc về Đạo Phật và có khả năng truyền đạt chân lý. Tổ Sư là những vị trụ trì chùa và có trách nhiệm dạy dỗ đệ tử. Thiền Sư là những người đã đạt đến giác ngộ thông qua thiền định. Trưởng Lão là những người có tuổi cao và nhiều kinh nghiệm trong Tòng lâm. Tông Sư là những người có khả năng truyền dạy Pháp Tâm Tông. Pháp Chủ là những người giữ vai trò lãnh đạo trong Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam. Đại Sư là danh xưng cao nhất, dùng để tôn xưng Đức Phật và những người đã đạt đến sự hoàn thiện tối cao, có khả năng giải thoát khỏi vòng luân hồi.
Cách xưng hô và tôn kính đúng trong Phật giáo
Trong Phật giáo, khi vào chùa, chúng ta thường dùng cách xưng hô nhằm tôn kính các vị Tăng và Trưởng lão. Chúng ta nên chắp tay và gọi họ bằng danh xưng thích hợp. Việc này không chỉ là một nét văn hóa ứng xử mà còn là sự truyền đạt lòng tôn kính và biết ơn đối với sự chỉ dạy và hướng dẫn của các người thầy.
Trong Tòng Lâm, danh xưng Long Tượng thường được dùng để tôn xưng những bậc cao Tăng thạc đức. Hòa Thượng còn được gọi là Cận Tụng, vì đệ tử tuổi nhỏ không thể xa thầy và thường bên cạnh người hướng dẫn và học hỏi từng bước tiến.
Những danh xưng này là một phần quan trọng của Tòng Lâm Phật giáo Bắc truyền và mang ý nghĩa lớn đối với người tu hành. Bằng cách sử dụng chúng đúng cách và tỏ ra tôn trọng, chúng ta có thể góp phần duy trì những giá trị văn hóa và tinh thần của Phật giáo.