Vô nghĩa có nghĩa là không, còn tri nghĩa là hiểu biết. Khi ghép lại, chúng tạo thành từ "vô tri" - không hiểu biết. Người vô tri là người thiếu khả năng suy nghĩ, xem xét và giải quyết vấn đề một cách chính xác. Họ không nhận thức về sự tạm thời, sự trống rỗng, sự đau khổ và sự không của cuộc sống, và thiếu chánh tư duy.
Theo giáo lý Phật Giáo, con người được tạo thành từ ngũ uẩn, bao gồm sắc (thân), thọ (cảm giác), hành (hiện tượng tâm lý như vui, giận, buồn, thương...), tưởng (tri giác) và thức (tăng thức).
Trong Kinh Pháp Cú, Phật dạy chúng ta về tư duy và nhận thức của người vô tri, luôn hướng về ái dục và thường che lấp sự thật. Người vô tri luôn đồng hành với tà kiến. Chỉ có tuệ giác chân thực, tức là sự có chánh tư duy, mới giúp ta phân biệt. Điều này giúp ta nhìn thấy rõ bản chất của sự tạm thời, khổ đau, sự không và sự trống rỗng, từ đó giúp ta thoát khỏi mọi khổ não.
Phật dạy cách trừ bỏ mọi khổ đau để có một cuộc sống an lành trong Kinh Tạp A Hàm. Đối với sắc, thọ, hành và thức, nếu ta không biết, không nhận thức, không trừ bỏ, không thoát khỏi ái dục, thì sẽ không thể trừ bỏ khổ đau.
Là con cháu của Phật, chúng ta nên tuân theo lời dạy của Ngài. Mỗi người cần thực hành chánh kiến và chánh tư duy để có tri giác về sự tạm thời, khổ đau, sự không và sự trống rỗng của mọi vật, mà không lạc vào ái dục. Tri giác sẽ giúp chúng ta trừ bỏ khổ đau.
Dưới đây là bài Kinh Vô Tri trong Tạp A Hàm Kinh:
Tôi nghe như vầy: Một thời, Phật ở vườn Cấp cô độc, rừng cây Kỳ-đà, nước Xá-vệ. Bấy giờ, Thế Tôn nói với các Tỳ-kheo rằng: Đối với sắc, thọ, hành và thức, nếu ta không biết, không nhận thức, không trừ bỏ, không thoát khỏi ái dục, thì sẽ không thể trừ bỏ khổ đau. Sau khi nghe những điều Phật dạy, các Tỳ-kheo hoan hỷ phụng hành.
Vô tri không chỉ đơn thuần là không biết mà còn là không nhận thức rằng chính mình không biết. Ngược lại, "không biết gì" là kết quả của quá trình tỉnh thức, thừa nhận sự hạn chế của tri thức của mình và của tất cả mọi người.
Câu nói nổi tiếng của Socrates: "Tôi chỉ biết một điều, đó là không biết gì cả!" vẫn mang ý nghĩa sâu sắc trong triết học giáo dục hiện đại. Chúng ta thường bắt đầu như những người giáo viên đầy kiến thức, nhưng cuối cùng, chúng ta thường kết thúc như những người hoài nghi, như nhận xét của nữ triết gia Hannah Arendt.
Socrates không chỉ đơn giản là một nhà triết gia. Ông không phải là một người giả biện, không thể tự mãn rằng mình có thể truyền đạt tri thức cho người khác. Ông chỉ nói rằng: "Một cuộc sống không biết suy nghĩ là một cuộc sống không đáng sống!".
Đối với những vấn đề quan trọng như sống và chết, tình yêu, công bằng và lòng dũng cảm, Socrates đã mở ra một "vũ trụ của sự không biết gì". Đó là vấn đề của tâm thế và thái độ. Có hay không có, chúng ta chỉ trong một khoảnh khắc hoặc mãi mãi, thái độ và tâm thế đó mang lại tất cả thông điệp của Socrates. Chúng ta hãy xem xét những ảnh hưởng của triết học giáo dục "hoài nghi theo kiểu Socrates" đối với tư duy giáo dục hiện đại.
Trên đây là ý nghĩa của cụm từ "vô tri" trong Phật Giáo. Để tìm hiểu thêm về ý nghĩa các cụm từ Phật Giáo và các ấn phẩm Phật Giáo, vui lòng truy cập trang web vatphamphatgiao.com hoặc liên hệ số hotline 0867.671.366 để được tư vấn và giải đáp thắc mắc liên quan.
Nam Mô A Di Đà Phật!