Đây là một quyển sách nhỏ được soạn thảo bởi tác giả Chan Khoon San, người cũng là tác giả của những quyển sách Giáo Trình Phật Học và Hành Hương Về Xứ Phật. Quyển sách này trích đăng một bài nghiên cứu của học giả Kare A. Lie về từ nguyên và lịch sử xung quanh từ ngữ "Hinayana" (Tiểu Thừa) trong Phật giáo.
Tôi đã được sự cho phép và gửi gắm của tác giả và Trung Tâm Thiền Phật Giáo “MAHASI Meditation Centre” ở Yangon, Miến Điện để soạn dịch quyển sách này và chia sẻ với cộng đồng Phật tử gần xa.
Những nhầm lẫn về từ "Tiểu Thừa"
Sau khi đọc qua những giới thiệu và phân tích từ các học giả, chúng ta cũng đã nhận thấy rằng nhiều Phật tử ở Việt Nam vẫn sử dụng từ "Tiểu Thừa" để chỉ Phật giáo ở những nước không theo Đại Thừa. Tuy nhiên, cách sử dụng này có những sai lầm và nhầm lẫn. Dưới đây là những điểm chính:
- Hinayana (Tiểu Thừa) không phải là tên của Phật giáo trước-Đại Thừa ở Ấn Độ.
- Hinayana (Tiểu Thừa) không chỉ gọi các trường phái bảo thủ Kinh bộ (Nikaya) không theo chủ trương và kinh sách Đại Thừa.
- Hinayana (Tiểu Thừa) không phải là tên để gọi Phật Giáo Theravada hay Trưởng Lão Bộ.
- Hinayana (Tiểu Thừa) không phải là tên để gọi các nền Phật Giáo ở các nước như Tích Lan, Thái Lan, Miến Điện, Lào, Campodia, và một phần ở Việt Nam. Phật giáo ở những nước này chính là Theravada.
- Hinayana (Tiểu Thừa) không chỉ mang nghĩa bình thường là "chiếc xe nhỏ", mà có ý nghĩa xấu.
- Hinayana (Tiểu Thừa) không chỉ ám chỉ những người chỉ lo tu mình mà không giúp đỡ người khác và không theo chủ trương của Đức Phật.
Sự bất đồng và lòng báo dung trong Phật giáo
Nhiều học giả trên thế giới đề cao lòng bất đồng và lòng hiểu biết trong Phật giáo. Cách gọi "Tiểu Thừa" được các nhà Đại Thừa đầu tiên sử dụng để gọi những trường phái không tán đồng với lý thuyết và kinh sách của Đại Thừa. Tuy nhiên, đây là cách gọi mang ý nghĩa khinh miệt và là vấn đề của những nhà Đại Thừa ngày xưa mà không may vẫn còn tồn tại đến ngày nay.
Dù chúng ta chấp nhận rằng Bồ Tát thừa là cao quý nhất, nhưng cũng nên có lòng báo dung và hiểu biết về Thanh Văn Thừa và Duyên Giác Thừa. Thực tế, những người tu hành và chứng ngộ pháp bậc A-la-hán và Phật Duyên Giác đều là những bậc thánh trong sạch đáng tôn kính, không phải là những người tiểu nhược hay thấp hèn. Hiện nay, rất khó tìm thấy những bậc A-la-hán trong hàng triệu đệ tử của Đức Phật đang tu hành.
Trong Tam Tạng Kinh nguyên thủy, Đức Phật cũng không bao giờ cho rằng những bậc Thanh Văn và Duyên Giác là "tiểu nhược, thấp hèn".
Không có "tiểu thừa" trong Phật giáo
Thật ra, "Hinayana" (Tiểu Thừa) không có thật và không tồn tại trong Phật giáo. Đây chỉ là cách gọi mà những người Đại Thừa cổ xưa ở Ấn Độ dùng để gọi những trường phái không tán đồng với lý thuyết và kinh sách của Đại Thừa. Đáng tiếc, cách gọi này mang ý nghĩa khinh miệt và vấn đề này vẫn còn tồn tại cho dù những người hay trường phái bị gọi tên như vậy đã đi xa... và thật xa lắm rồi. Chỉ còn lại những người cứ mãi đứng gọi họ bằng cái tên đó, như gọi theo những làn gió và mây trời ngàn năm vẫn thờ ơ không một lời đáp trả.
Nền Phật giáo luôn khuyến khích lòng báo hiếu, lòng bao dung và lòng từ bi. Chúng ta hãy trân trọng và tôn trọng mọi học thuyết và trường phái trong Phật giáo và tìm hiểu thêm về sự đa dạng và sự đáng kính của mỗi học thuyết này.