Ngôi chùa Chantarangsay nằm giữa lòng Thành phố Hồ Chí Minh là một điểm đến đáng chú ý cho những ai muốn khám phá và tìm hiểu về văn hóa và tín ngưỡng Phật giáo Nam tông Khmer. Với kiến trúc đặc trưng và những hoạt động tín ngưỡng sôi động, ngôi chùa này đã trở thành chốn tu trì và giao lưu văn hóa của đồng bào Khmer trong hơn 70 năm qua.
Sự hình thành của ngôi chùa
Theo lịch sử, ngôi chùa Chantarangsay được xây dựng vào năm 1946, khi cố Hòa thượng Lâm Em tìm đến một bãi bồi ven bờ kênh Nhiêu Lộc để xây dựng ngôi chùa Khmer đầu tiên trên vùng đất Sài Gòn - Gia Định. Từ đó, ngôi chùa mang tên Chantarangsay, có nghĩa là "Ánh trăng" trong tiếng Khmer, ra đời và trở thành nơi linh thiêng cho sư tăng Nam tông Khmer và trung tâm tín ngưỡng, văn hóa của đồng bào Khmer tại TP. Hồ Chí Minh.
Kiến trúc và không gian thờ tự
Chùa Chantarangsay mang những dấu ấn đặc trưng về kiến trúc và không gian thờ tự của Phật giáo Nam tông Khmer. Các tường bao chính điện được trang trí với họa tiết chim thần Garuda, rắn thần Naga và tượng Cầy No, tạo nên nét độc đáo của văn hóa Khmer Nam Bộ.
Ngôi chính điện của ngôi chùa được xây theo hướng chính Đông, đại diện cho Mặt Trời và Đức Phật thành đạo trong đêm Rằm tháng Vesak. Chính điện được xây vượt cấp, nền cao hơn các công trình khác trong khuôn viên chùa, tượng trưng cho ngọn núi thiêng Meru trong thần thoại Hin-đu. Kiến trúc và hoa văn trang trí chính điện thể hiện sự giao thoa giữa Phật giáo, Bà-la-môn giáo và văn hóa dân gian trong đời sống tinh thần của đồng bào Khmer Nam Bộ.
Chùa Chantarangsay - Trung tâm văn hóa và tín ngưỡng
Ngôi chùa Chantarangsay không chỉ là công trình thể hiện dấu ấn kiến trúc của Phật giáo Nam tông Khmer giữa lòng TP. HCM, mà còn là điểm kết nối văn hóa và giao lưu giữa cộng đồng người Khmer và người dân thành phố. Ngôi chùa này là nơi bảo tồn văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer và tổ chức nhiều hoạt động tín ngưỡng và văn hóa truyền thống.
Theo Hòa thượng Danh Lung, Phó Trưởng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam TP.HCM, Viện trưởng Phân viện Nghiên cứu Phật giáo Nam tông Khmer và trụ trì chùa Chantarangsay, ngôi chùa không chỉ là nơi tu tập và thờ cúng mà còn là trung tâm văn hóa và giáo dục của đồng bào Khmer. Đặc biệt, vào mùa lễ hội, chùa Chantarangsay tổ chức nhiều sự kiện liên quan đến sinh hoạt văn hóa, tôn giáo và tín ngưỡng truyền thống của đồng bào Khmer.
Tín ngưỡng Phật giáo và văn hóa đồng bào Khmer
Đồng bào Khmer có một sự đồng nhất giữa tín ngưỡng Phật giáo và truyền thống phong tục, tập quán bản địa. Người Khmer tin rằng, tu tập không phải để trở thành Phật mà là để chuẩn bị cho một cuộc sống tốt đẹp hơn, để rèn luyện đạo đức và trở thành người có nhân cách. Tập tục xuất gia gieo duyên là một phần không thể thiếu trong đời sống của người Khmer, đó là lễ nhập tu báo hiếu với nhiều ý nghĩa tốt đẹp.
Trong đời sống tinh thần của đồng bào Khmer, ngôi chùa luôn đóng vai trò quan trọng. Từ khi sinh ra cho đến khi qua đời, cuộc sống của mỗi người dân đồng bào Khmer đều gắn chặt với chùa. Chùa Chantarangsay và các sư tăng đang cống hiến và góp phần tích cực vào việc duy trì và truyền dẫn những nét đẹp văn hóa truyền thống cho các thế hệ người Khmer tại thành phố.
Địa điểm và hoạt động của Chantarangsay
Hiện nay, TP. Hồ Chí Minh có hai ngôi chùa Phật giáo Nam tông Khmer, bao gồm Chantarangsay tại Quận 3 và Pothiwong tại Quận Tân Bình. Cả hai ngôi chùa đều tổ chức các lớp dạy chữ Khmer miễn phí cho thanh thiếu nhi và người dân có nhu cầu học chữ Khmer. Đây là một hoạt động quan trọng nhằm bảo tồn và phát triển ngôn ngữ và văn hóa của đồng bào Khmer.
Ngôi chùa Chantarangsay và các sư tăng đang góp phần tích cực vào việc lưu giữ và truyền dẫn đến các thế hệ người Khmer về những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc. Qua các hoạt động tôn giáo và văn hóa, chùa Chantarangsay không chỉ là nơi linh thiêng mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá văn hóa và tín ngưỡng của người Khmer.
Mong rằng thông qua sự lưu giữ và phát triển diện mạo chung của văn hóa Việt Nam, ngôi chùa Chantarangsay sẽ ngày càng góp phần quan trọng vào việc duy trì và phát triển những giá trị văn hóa và tập quán truyền thống của đồng bào Khmer, đồng thời làm sáng tỏ và lan tỏa những giá trị tinh thần đến cộng đồng Thành phố Hồ Chí Minh.