Phật giáo là một trong những tôn giáo phổ biến trên toàn cầu với hệ thống tượng phật được coi là biểu tượng của sự sùng kính và tôn trọng đối với các vị phật. Hãy cùng tìm hiểu về tam bảo và cách bài trí tượng phật trong chùa phật giáo để hiểu rõ hơn về tôn giáo này.
Cấu Trúc Tượng Phật Trong Phật Giáo
Một ngôi chùa phật giáo thường được chia thành bốn khu vực chính: Chính Điện, Tiền Đường, Nhà Hành Lang và Nhà Tăng. Trong Chính Điện, triết lý vô thường của Phật giáo được thể hiện qua tam thân của các vị phật, gồm "Pháp thân", "Báo thân" và "Ứng thân".
Để bài trí tượng phật theo ý nghĩa đúng, bạn có thể tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Lớp trên cùng là thờ "Pháp thân Phật", tức là thờ thường trụ Phật trong vũ trụ.
- Lớp thứ hai thờ "Báo thân Phật", tức là thờ thọ dụng trí tuệ Phật ở Cực Lạc.
- Lớp thứ ba là thờ "Ứng thân Phật", tức là thờ Phật đã hiện ra xác thân ở trần thế.
- Lớp thứ tư là lớp tượng "Di lặc Bồ-tát" và hai vị "Phổ Hiền Bồ-tát" và "Văn thù Bồ-tát" đứng hai bên, thường được gọi là bộ tượng "Di Đà Tam tôn".
- Lớp thứ năm trở xuống thường có tượng đức Phật tu khổ hạnh ở chân núi Tuyết Sơn, tượng đức Phật nhập Niết bàn và đức Phật đản sanh.
Phật giáo đã hòa nhập vào từng phong tục lãnh thổ và đã tạo nên sự đa dạng và phong phú trong cách thờ phượng các vị phật. Mặc dù có sự đa dạng về hình tượng và cách thờ phượng, nhưng tất cả đều mang ý nghĩa sâu sắc và cao quý của đạo Phật.
Cách Bài Trí Tượng Phật Trong Chùa
Dưới đây là cách bài trí các tượng trong khu vực Chính Điện từ trên xuống dưới theo thứ tự:
Tượng Tam Thế Phật
Lớp trên cùng có tượng "Thường trụ tam thế diệu pháp thân", tức là tượng "Tam Thế Phật". Tam Thế Phật đại diện cho sự hiện diện của Phật ở cả quá khứ, hiện tại và tương lai. Tam Thế Phật bao gồm ba vị:
- Phật quá khứ là Phật Ca Diếp.
- Phật hiện tại là Phật Thích Ca Mâu Ni.
- Phật tương lai là Phật Di Lặc.
Tam Thế Phật là biểu tượng cho vô lượng và vô biên chư Phật mười phương. Thông qua ba vị Tam Thế Phật, chúng ta được truyền cảm hứng và hy vọng vào sự giác ngộ và giáo hóa của Phật.
Tượng Di Đà Tam Tôn
Lớp thứ hai có ba tượng lớn:
- Phật A-Mi-Đà: Tượng này thường đứng ở giữa và đại diện cho Thụ-dụng Trí-tuệ thân.
- Bồ Tát Quan-Thế-Âm: Tượng này đứng bên tả, tay cầm nhành dương liễu và bình tịnh thủy.
- Bồ Tát Đại Thế-Chí: Tượng này đứng bên hữu, tay cầm cành hoa sen màu xanh.
Các vị Phật và Bồ Tát trong tượng Di Đà Tam Tôn đều đại diện cho công việc cứu rỗi chúng sinh từ cõi Sa-bà qua cõi Cực lạc. Đây là biểu tượng cho sự cứu độ, giác tha và giác độ. Bộ tượng này thường được trưng bày ở các chùa tu theo Tịnh Độ.
Tượng Hoa Nghiêm Tam Thánh
Tượng Hoa Nghiêm Tam Thánh cũng được thờ trong Chính Điện và bao gồm ba tượng lớn:
- Tượng Thích Ca Mầu Ni Phật: Tượng này đại diện cho sự biến hóa thân, giáng sinh xuống trần thế, tu thành chính quả và thuyết pháp độ chúng.
- Tượng Văn-Thù Bồ-Tát: Tượng này đứng bên phải, tay cầm cái tên.
- Tượng Phổ-Hiền Bồ-Tát: Tượng này đứng bên trái, tay cầm cái cây.
Bộ ba tượng này được gọi là Di Đà Tam Tôn. Trong các chùa, thường có thêm hai tượng trợ thủ là Pháp Hoa Lâm Bồ Tát và Đại Diệu Tường Bồ Tát. Bộ ba tượng này biểu thị sự giác ngộ, lòng yêu thương và lòng từ bi của Phật Đại Thế Chí.
Tượng Cửu Long Thích Ca Sơ Sinh
Lớp thứ tư có tượng Cửu Long đặt ở giữa. Tượng này đại diện cho Đức Thích Ca Mầu Ni Phật vừa mới giáng sinh. Tượng Cửu Long thể hiện hình ảnh của Đức Thích Ca Mầu Ni Phật khi chỉ lên trời và chỉ xuống đất, tuyên bố quyền thế của Ngài. Tượng Cửu Long thường được đặt cùng với tượng Đế Thích và Đại Phạm Thiên Vương.
Các Tượng Mở Rộng Khi Thờ Trong Chùa
Ngoài các tượng phật thường được thờ trong chùa, những chùa lớn có thể bổ sung thêm các tượng mở rộng, gồm:
Tượng Tứ Thiên Vương
Tượng Tứ Thiên Vương đại diện cho bốn vị thần giám hộ. Tượng này thường đặt ở ngoài tượng Cửu Long. Bốn vị thần giám hộ này mặc áo Vương phục và được bày thành hai dãy đối nhau.
Tượng Tứ Bồ Tát
Một số chùa thờ bỏ tượng Tứ Thiên Vương và thay bằng tượng Tứ Bồ Tát. Tượng Tứ Bồ Tát được tạo hình là Thiên-thần gọi là Ái-Bồ-Tát, Sách Bồ-Tát, Ngũ Bồ-Tát và Quyền Bồ-Tát. Các tượng này biểu thị sự khuyến thiện và trừng ác trong đạo Phật.
Tượng Bát Bộ Kim - Cương
Nhiều chùa thờ 8 vị Kim - Cương, là thần tướng trên trời. Bộ tượng này gồm Thanh Trừ Tài Kim-Cương, Tích-Độc-Thần Kim-Cương, Hoàng-Tuỳ-Cầu Kim-Cương, Bạch-Tĩnh-Thủy Kim-Cương, Xích-Thanh-Hoả Kim-Cương, Định-Trừ-Tai Kim-Cương, Tử-Hiền Kim-Cương và Đại-Thần-Lực Kim-Cương. Bộ tượng này thể hiện sự bảo hộ của các vị thần trong Phật giáo.
Ngọc Hoàng - Nam Tào - Bắc Đẩu
Bộ tượng này được thêm vào vào khoảng thời gian thế kỷ 19-20 và biểu thị sự tôn trọng đối với Trời. Ngọc Hoàng Thượng Đế được coi là đấng sáng tạo ra vũ trụ và thế giới nhân sinh. Nam Tào và Bắc Đẩu là hai vị thần bảo hộ Phật pháp và ghi chép những điều tốt và xấu của chúng sinh.
Quan Âm Thiên Thủ/Nam Hải
Quan Âm Thiên Thủ hay Bồ Tát Quan Âm cũng được đặt ở chính giữa Phật điện hoặc được thờ riêng. Quan Âm Thiên Thủ được tạo hình là một người phụ nữ phúc hậu ngồi trong một hang động hoặc ngồi trên một mỏm núi. Quan Âm Nam Hải đại diện cho công ơn của Quan Âm trong việc bình an trên biển.
Quan Âm Tọa Sơn
Tượng Quan Âm Tọa Sơn được tạo hình là một người phụ nữ ngồi trong một hang động hoặc ngồi trên một mỏm núi, chân phải chống còn chân trái gấp nằm ngang, hai tay để trên đầu gối, chân đi đất, tay trái bế một đứa bé. Tượng Quan Âm Tọa Sơn thể hiện sự bình yên và lòng từ bi của Bồ Tát Quan Âm.
Địa Tạng Vương Bồ Tát
Địa Tạng Vương Bồ Tát là vị Bồ Tát chuyên cứu độ sinh linh trong Địa ngục và trẻ con yểu tử. Tượng Địa Tạng Vương Bồ Tát thể hiện sự từ bi và cứu độ của Bồ Tát Địa Tạng.
Thánh Tăng
Thánh Tăng được coi như là "Ứng thân" của Phật Thích Ca Mầu Ni Phật. Tượng Thánh Tăng được tạo hình là một người tăng đầu đội mũ tỳ lư thất phật, tay cầm chén và bắt ấn. Tượng Thánh Tăng biểu thị sự giác ngộ và lòng từ bi của Phật.
Tổ Truyền Đăng/Thập Bát La Hán
Thập Bát La Hán đại diện cho 16 vị La Hán sống mãi trong cõi đời này để tế độ chúng sinh. Tổ Truyền Đăng bao gồm 33 vị Tổ được xem là những ngọn đèn sáng trong lịch sử Phật giáo.
Với sự bổ sung của những tượng mở rộng này, các chùa trở thành không gian linh thiêng thấm đượm tâm linh Phật giáo. Chúng tạo nên không gian trong lành và tĩnh lặng, nơi mọi người đến lễ Phật và tìm kiếm sự an lạc trong cuộc sống.
Các tượng chùa phật giáo mang trong mình nhiều giá trị văn hóa và tâm linh đặc biệt. Hãy khám phá và cảm nhận sự thanh tịnh và thiêng liêng mà chúng mang lại khi bạn bước vào các ngôi chùa.