Khi nói đến chế độ ăn uống, chúng ta thường hay nghe đến các kiểu ăn mặn, ăn chay, ăn kiểu phương Tây, kiểu Địa Trung Hải, kiểu Trung Hoa, kiểu Nhật Bản, và rất nhiều chế độ ăn khác nhau. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là ăn đúng là gì? Để có câu trả lời cho câu hỏi này, hãy cùng tìm hiểu các kiểu ăn phổ biến và những ảnh hưởng của chúng.
Điểm qua những kiểu món ăn
Ăn kiểu phương Tây
Kiểu ăn này thường gồm các món thịt động vật, bơ sữa, một ít rau và uống bia rượu. Tuy kiểu ăn này có khẩu phần "rượu thịt" giàu thịt, mỡ và năng lượng, nhưng người châu Âu Mỹ lại có tỷ lệ bệnh béo phì, đái tháo đường, bệnh gút và bệnh tim mạch khá cao.
Ăn kiểu Địa Trung Hải
Ăn kiểu Địa Trung Hải dùng nhiều hải sản, dầu ô liu, một ít ngũ cốc và uống rượu vang đỏ. Các nhà khoa học dinh dưỡng và y tế ghi nhận người dân Địa Trung Hải với khẩu phần địa phương đặc biệt này có tỷ lệ bệnh tim mạch, đái tháo đường thấp hơn hẳn so với người ăn kiểu Âu Mỹ.
Ăn kiểu Trung Hoa
Người Hoa chiếm một phần tư dân số thế giới và chế độ ăn chính của họ là các sản phẩm từ gạo như cơm, bánh bao, mì... Thức uống chính là trà. Tuy với chế độ ăn "cơm trà" này, tỷ lệ bệnh tim mạch thấp, nhưng béo phì và đặc biệt đái tháo đường lại khá cao.
Ăn kiểu Nhật Bản
Người Nhật thường ăn cơm cuộn với nhiều rong biển (nori) trong món truyền thống sushi, cá biển được dùng nhiều, đặc biệt dùng dạng gỏi cá tươi (sashimi). Thức uống truyền thống là trà và thỉnh thoảng uống rượu sake. Với chế độ ăn nhiều rong biển và cá, người Nhật có tỷ lệ mắc bệnh tim mạch và nội tiết chuyển hóa thấp như người theo chế độ ăn Địa Trung Hải.
Ăn chay
Ăn chay (ăn trai) là chỉ dùng thực phẩm gốc thực vật: rau, trái, củ, hạt... để tránh "sát sanh" người Phật giáo. Ăn chay có 4 nhóm: chay tuyệt đối, chay có sữa, chay có sữa, trứng và chay linh hoạt hay chay tương đối thỉnh thoảng có thể ăn thêm thịt, cá. Mặc dù ăn chay có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng nếu không được lựa chọn đúng thực phẩm, khẩu phần chay có thể thiếu chất bột, đường và chất béo. người ăn chay ít bị bệnh tim mạch nhưng lại có tỷ lệ bệnh đái tháo đường rất cao. Ngoài ra, ăn chay dễ bị thiếu máu do thiếu vitamin B12 và có tỷ lệ loãng xương cao hơn.
Ăn thực dưỡng và Oshawa
Thực dưỡng là chế độ ăn bao gồm chủ yếu các loại ngũ cốc và bổ sung các loại rau quả địa phương, tránh sử dụng các loại thực phẩm chế biến hoặc tinh chế cao và các sản phẩm động vật. Chế độ ăn thực dưỡng cũng có thể bao gồm một ít thức ăn nguồn động vật như cá nhỏ hoặc một vài loại thịt. Thức ăn được chế biến theo các nguyên tắc âm dương của Trung Quốc cổ đại và sử dụng gia vị tự nhiên. Các nhà thực dưỡng Nhật Bản cho rằng chế độ ăn này có thể giúp cân bằng yếu tố âm, dương trong thức ăn và mang lại lợi ích cho sức khỏe.
Những điều y học ghi nhận
Về chất thịt
Theo một nghiên cứu mới nhất của Cơ quan nghiên cứu quốc tế về ung thư (IARC) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các loại thịt đã qua chế biến có khả năng gây ung thư rất cao. Trong thịt đỏ, có nhiều chất myoglobin hơn thịt trắng và rất giàu chất đường Neu5Gc, một loại đường "không của người", sẽ thúc đẩy phản ứng viêm và tiến triển ung thư.
Về cá
Cá là một nguồn thực phẩm giàu chất đạm và dễ tiêu hóa. Protein trong cá rất tốt cho sức khỏe, đặc biệt là cho người cao tuổi và người mắc bệnh mãn tính như tim mạch, béo phì, đái tháo đường. Cá cũng chứa nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng như canxi, phốt pho, magiê, kẽm và iốt. Ngoài ra, cá cũng chứa một lượng nhỏ chất béo không bão hòa, đó là các axit béo omega-3, omega-6, rất cần thiết cho phụ nữ và sự phát triển não bộ của trẻ em.
Về chất béo
Chất béo có vai trò quan trọng trong cơ thể. Tuy nhiên, các loại chất béo no, thường có ở mỡ động vật, có nguy cơ gây bệnh cao hơn các loại chất béo không no, có trong cá và dầu thực vật.
Rượu vang
Rượu vang đỏ chứa các polyphenol như flavonol, flavan-3-ols, anthocyanins, axit phenolic và đặc biệt là resveratrol, giúp bảo vệ tim mạch cho người già.
Chất xơ sợi
Chất xơ sợi có nhiều trong rau, củ và thực vật. Chất xơ không có tác dụng dinh dưỡng nhưng lại cần thiết cho hệ tiêu hóa và giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và các rối loạn như bệnh túi thừa, bệnh trĩ và ung thư đại tràng. Chất xơ cũng giúp kiểm soát đường huyết, cải thiện chỉ số chất mỡ trong máu và kiểm soát cân nặng.
Rong biển
Rong biển là một nguồn thực phẩm giàu chất dinh dưỡng. Nó chứa chất đạm, các khoáng chất và các loại vitamin như iốt, canxi, vitamin A, vitamin B2, vitamin C và vitamin E.
Đôi điều bàn luận
Khẩu phần ăn hợp lý là cân bằng giữa các nhóm chất dinh dưỡng trong một bữa ăn. Một khẩu phần ăn "lệch lạc" và không hài hòa không tốt cho cơ thể. Không có một thực phẩm nào là hoàn hảo, vì vậy chúng ta cần ăn thực phẩm đa dạng và lựa chọn các loại thức ăn từ các nhóm chất dinh dưỡng khác nhau.
Có một câu ngạn ngữ Anh nói: "Con người tự đào mồ bằng chính hàm răng của mình" - điều này ám chỉ rằng chế độ ăn uống không đúng cách có thể gây ra bệnh tật. Hãy lắng nghe lời khuyên của Hippocrate, ông Tổ Y khoa: "Hãy biến thức ăn thành thuốc, đừng để thuốc là thức ăn của mình".
Để có một cuộc sống khỏe mạnh, hãy chọn ăn đúng và tìm kiếm sự cân bằng trong chế độ ăn uống của bạn. Hãy nhớ rằng ăn đúng không chỉ là một phương tiện để tận hưởng món ăn, mà còn là cách để chăm sóc sức khỏe của chính bạn.