Văn-thù-sư-lợi (zh. 文殊師利, sa. mañjuśrī) là tên tiếng Việt của một trong những vị Bồ Tát quan trọng trong Phật giáo, đại diện cho trí huệ. Tên này thường được viết tắt thành Văn-thù và có nghĩa là "Diệu Đức" (zh. 妙德), "Diệu Cát Tường" (zh. 妙吉祥), hoặc "Diệu Âm" (zh. 妙音). Văn-thù cũng được gọi là Mañjughoṣa trong tiếng Phạn.
Lịch sử ghi nhận Văn-thù lần đầu tiên trong tác phẩm "Văn-thù-sư-lợi căn bản nghi quỹ" (sa. ārya-mañjuśrī-mūlakalpa) vào thế kỉ thứ 4. Tranh tượng của Văn-thù thường được vẽ với lưỡi kiếm và kinh "Bát-nhã-ba-la-mật-đa", mô phỏng hành trình vượt qua bóng tối bằng trí tuệ. Có nhiều hình thức của Văn-thù, nhưng thường thấy ông cưỡi trên một con sư tử.
Trong Phật giáo Tây Tạng, Văn-thù thường được coi là hiện thân của các vị luận sư như Tông-khách-ba. Dưới danh xưng Diệu Âm, Văn-thù Bồ Tát được tôn kính và sử dụng trong việc nghiên cứu các kinh điển, đặc biệt là kinh "Bát-nhã-ba-la-mật-đa" và học thuyết của Trung quán tông, biểu trưng cho sự giác ngộ thông qua tri thức.
Văn-thù còn xuất hiện dưới dạng một Thần thể phẫn nộ, có tên là Diêm-mạn-đức-ca (sa. yamāntaka). Đây là Thần thể quan trọng trong phái Cách-lỗ ở Tây Tạng.
Theo truyền thống Phật giáo Trung Quốc, Văn-thù được Phật Thích-ca giao phó truyền bá pháp môn tại Ngũ Đài sơn. Vì vậy, nơi này cũng được coi là trụ xứ của Văn-thù. Một lời niệm danh hiệu của Văn-thù là "Nam mô Đại Trí Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát".
Văn-thù-sư-lợi còn xuất hiện trong tác phẩm "Tây du ký", nổi tiếng trong văn hóa Trung Quốc, và được tôn vinh trong các bức tranh và tượng điêu khắc.
Tham khảo:
- Fo Guang Ta-tz'u-tien 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz'u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-Guang ch'u-pan-she, 1988.
- Das Lexikon der Östlichen Weisheitslehren, Bern 1986.
Liên kết ngoài: Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và thông tin về Văn-thù-sư-lợi
(Đăng lại bài viết từ chuadieuphap.com.vn)