Sự Diệu Kỳ của Những Vật Chất "Không" trong Kinh
Trong bản kinh Bát Nhã Ba La Mật Đa, chúng ta được làm quen với những đề cập đặc biệt về sự tồn tại của vật chất mà ta không thể nhìn thấy, nhưng vẫn tồn tại như "Không" và có hình dạng như "Sắc". Điều này khiến ta phải suy ngẫm về mối quan hệ phức tạp giữa "Có" và "Không", và nhận ra rằng không có sự sinh tạo hay diệt trừ, sự khổ đau chỉ tồn tại khi ta chưa giải thoát và đạt tới niềm an lạc của niết bàn.
Khi tham dự lễ tụng kinh niệm Phật cùng Mẹ tại chùa, tôi đã luôn lắng nghe những bài pháp thoại giảng giải về các kinh phẩm bởi các giáo sư. Đây là một phương pháp giảng dạy giáo lý mang tới sự khai sáng và an ủi cho những tâm hồn loạn lạc, sợ hãi và tham sân si... Kho tàng giáo pháp của Đức Phật chỉ có thể được bảo tồn qua việc nghe và thực hành.
Sắc và Không: Hai Thực Thể Tương Đồng
Một trong những câu chuyện thú vị trong kinh Bát Nhã Ba La Mật Đa là câu "sắc chẳng khác Không, Không chẳng khác sắc" (chuyển ngữ Phạn - Việt của Milam Sudhana, Tỳ Kheo Thích Tuệ Hải hiệu đính hoàn thiện ngày 8/8/2019). Tôi đã trình bày một cách ngắn gọn cho Mẹ tôi hiểu.
"Mỗi hiện tiền đều là như, mỗi hiện tiền đều là sự thật, vì vậy sự thật không có bóng dáng của sắc và không. Vì vậy nói sắc cũng là như, nói không cũng là như, vì vậy sắc không khác Không, sắc chính là Như, không chính là Như, vì vậy mà nói sắc chẳng khác Không, Không chẳng khác sắc" (Theo lược giảng tinh túy Bát Nhã Ba La Mật Đa của Tỳ Kheo Thích Tuệ Hải PL.2563-2019 NXBTG Trg 77).
Điều này cho thấy, khi chúng ta nhìn vào vật chất, nó cũng là một hình dạng của sự thực, và khi chúng ta nhìn vào sự vô không, nó cũng là một hình dạng của sự thực. Không có sự sinh tạo hay diệt trừ, chúng ta chỉ thấy sự tồn tại thực sự khi nhận thức rằng không có gì là sắc và không có gì là không.
Quá trình Nhận Biết và Thực Hành
Sau khi nghe giảng về kinh Bát Nhã Ba La Mật Đa, Mẹ tôi thường hỏi về câu kinh này. "Sắc chẳng khác Không, Không chẳng khác sắc". Tôi hoàn toàn truyền đạt cho Mẹ tôi cách ngắn gọn.
Chúng ta thường nghĩ rằng đã có một cái "tôi" trong thân xác này, nhưng khi ta tìm kiếm và phân tích kỹ, ta sẽ nhận ra không có một cái tôi nào trong thân xác của chúng ta. Khi chúng ta thực hành Pháp, chúng ta nhận thấy sự thật này là hoàn toàn đúng. Nhận ra rằng không có cái tôi nào trong thân xác này giúp chúng ta sống an lạc hơn, vì chúng ta không còn chấp nhận sự tồn tại của cái tôi, cái ngã.
Để trị liệu những khổ đau này, ta cần nhìn nhận vật chất một cách chính xác, hiểu rõ những hiện tượng đang diễn ra, đang tồn tại. Nhưng cái nhìn này cũng là trống rỗng, không có cái ta, cái ngã, không có cái tôi tồn tại. Nhũng uẩn này luôn thay đổi từng giờ, từng phút, từng giây, không có gì là cố định để gọi là ta trong suốt thời gian. Nhận ra và chấp nhận điều này là chính kiến, chính trí. Hiểu rõ điều này, ta sẽ không còn đau khổ.
Bảo Tồn Chân Lý thông qua Thực Hành Phật Pháp
Mỗi người Phật tử đều cần đạt tới tâm rỗng lặng, vô ngã để thực sự thay đổi con đường tu hành. Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức là những uẩn trùm phủ tâm thức chúng ta, gây ra những nỗi đau khổ và là nguồn gốc của các khổ đau trong cuộc sống.
Trong bộ kinh 10 điều lành, có 4 điều theo khẩu, 3 điều theo ý, và 3 điều theo thân để giúp chúng ta thoát khỏi bệnh tật và đạt đến hạnh phúc trong cuộc sống. Những điều này đề cập đến cách chúng ta xử lý tiếng nói, suy nghĩ và hành động, để sống trong sự thanh thản và yêu thương.
Sắc và Không, thân xác và phần tinh thần, tất cả chỉ là sự kết hợp của các yếu tố duyên mà thành, không thuộc về cái tôi nào cả. Chúng ta sống một cuộc đời dành cho cái tôi, nhưng cái tôi đó không có thật. Khi một người đạt đến sự vô ngã, không còn tâm ích kỷ, chỉ còn tình yêu từ bi, sẽ mang lại hạnh phúc thật sự.
Hy vọng Phật tử chúng ta luôn hiểu rõ công phu và ý nghĩa của việc thực hành, để từ đó thấy sự thực trong cuộc sống. Sống trong sự thật và hiện tại, mang lại lợi ích to lớn cho chúng ta và xã hội.
Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.