Trên hòn đảo Phú Quý, nổi tiếng với hơn chục ngôi chùa lớn nhỏ, chùa Linh Quang luôn được biết đến không chỉ bởi kiến trúc hoàn mỹ, mà còn là một trong những ngôi chùa cổ nhất Việt Nam. Tuy nhiên, trong bài viết này, ta sẽ tìm hiểu về một ngôi chùa "trẻ" hơn, nhưng cũng rất đặc biệt. Đó chính là chùa Linh Sơn, nằm trên đỉnh núi Cao Cát, xã Long Hải, huyện đảo Phú Quý.
Hiện thân của tình người
Hơn 12 giờ trưa, sau khi vất vả leo hơn 100 bậc thang dưới cái nắng gay gắt, tôi đến sân chùa. Tại đây, tôi gặp một nhóm phụ nữ tuổi trung niên, mặc trang phục phật tử đang chuẩn bị ăn trưa. Có đến 2 cô gái trẻ bồng theo trẻ nhỏ. Đây là những người dân xã Long Hải, lên chùa làm công quả, chăm sóc Phật môn. Trong một thời gian dài, chùa chỉ có một sư cô nữ, sư cô Nguyễn Thị Mỹ Thanh, 42 tuổi.
Sư cô Mỹ Thanh là người đang sưu tầm những tư liệu lịch sử của chùa và người sáng lập chùa Linh Sơn, bà Trần Thị Tấn. Vì vậy, sư cô Mỹ Thanh hiểu rõ nhất về quá trình lập chùa.
Theo lời sư cô Mỹ Thanh, chùa Linh Sơn ban đầu chỉ là một thảo am nhỏ, tức là am làm bằng cây lá, được sư cô Trần Thị Tấn lập vào năm Bính Thân (1866), dưới thời vua Tự Đức. Bà Tấn sinh năm 1836, trong một gia đình Nho giáo ở làng Thoại Hải, xã Long Hải. Với số phận không may, bà gặp nhiều trắc trở và đau khổ trong tình duyên khi còn trẻ. Đó cũng là lý do khiến bà lên núi xây am, ngày ngày tụng kinh niệm phật, cầu mưa thuận gió hòa và cầu bình an cho ngư dân đi biển.
Cảm thương số phận của một người phụ nữ trẻ cô đơn, sống một mình trong am nhỏ giữa đỉnh núi quanh năm gió thét, người dân trên đảo đã truyền thống tương trợ, dùm bọc và thường xuyên góp công để tu sửa am nhỏ trở nên ngày càng khang trang hơn.
"Năm 1913, ngôi chùa được xây lại lần đầu từ nhà lá sang nhà kiên cố với vật liệu chính là đá và mái ngói. Vào thời điểm này, ông Lý trưởng tên Võ Nhạc đã huy động toàn dân trong làng để góp công xây dựng chùa. Tại thời điểm này, chùa mới có chính điện, tượng Phật tổ và Quan Âm lớn trên đỉnh núi, cùng một con đường được làm từ chân núi lên bằng đá. Ngôi chùa lúc này mang tên “Linh Sơn Thanh Long Cổ tự”. Năm 1958, ngôi chùa xuống cấp, mái dột, chính quyền xã đã huy động bà con trong làng góp công để tu sửa chùa, mái ngói nung đã được thay thế bằng ngói đúc xi măng. Năm 1972, chùa Linh Sơn tiếp tục được tu sửa, tôn tạo lớn hơn, hoành tráng hơn", sư Thanh kể.
Trong số 7 lần trùng tu, lần gần nhất và lớn nhất là từ năm 1992 đến năm 1996. Đây cũng là lần mà người dân trên đảo đã tham gia vào công quả và đóng góp nhiều nhất.
Chị Trần Thị Hợp, người dân thôn Đông Hải, xã Long Hải, hiện đang làm công quả tại chùa, kể lại: "Hồi đó, tụi tôi làm liên tục mấy tháng trời. Tôi nhớ là khi đó chùa ký hợp đồng xây dựng với một đơn vị thi công ở đất liền, do việc vận chuyển vật liệu khó khăn, nên tiến độ gặp nguy cơ chậm so với kế hoạch. Đơn vị thi công đã đe dọa nếu không cung cấp đủ vật liệu cho họ thì họ sẽ ngừng công việc. Vì vậy, tất cả mọi người đã phải đóng góp công để hoàn thành công trình."
"Mỗi khi tàu chở vật liệu ra, người dân đã huy động bốc vác lên bờ và sử dụng xe chở đến chân núi, sau đó lại vận chuyển lên chùa. Công việc được thực hiện suốt đêm, đến khi không còn vật liệu tại chân núi. Mọi người tự nguyện tham gia, không ai tỏ ra khó chịu. Kết quả là, đến hạn ghi trong hợp đồng, đơn vị thi công cũng đã hoàn thành công việc, không bỏ ngang như họ đã nói. Họ nói rằng, thấy chúng tôi cống hiến công sức, làm việc không ngừng nghỉ như vậy, nếu không động lòng thì không phải là tình người", chị Hợp chia sẻ.
Nhiều sư trụ trì nam đã đến rồi đi
Hiện nay, chùa Linh Sơn đã trở thành một trong những địa điểm hấp dẫn nhất trên đảo Phú Quý nhờ tọa lạc ở vị trí "đắc địa" nhất. Đỉnh núi Cao Cát, với độ cao chỉ hơn 100m, được biết đến không chỉ vì tượng Phật Quan Âm hơn 100 năm tuổi, mà còn vì những khối đá đặc biệt với hoa văn xoắn ốc, rãnh ngang do phong hóa. Đây được ví như thung lũng trong công viên địa chất Grand Canyon ở Mỹ.
Một điều khiến tôi ngạc nhiên, trong khi các ngôi chùa khác có nhiều sư nam tu hành, thì tại chùa Linh Sơn, trước đây không có sư nam. Hoặc chính xác hơn, có sư nam giới từng đến đây, nhưng không thể gắn bó lâu dài và chỉ ở lại trong một thời gian ngắn.
Bà Nguyễn Thị Nỗng, 50 tuổi, phật tử làm công quả tại chùa, kể lại: "Tôi sống hơn nửa đời ở đây và biết rất rõ. Từ trước đến giờ, chưa có trụ trì nam nào ở đây lâu hơn 1 năm. Tôi nhớ có 3 - 4 trụ trì nam được cử đến từ Giáo hội Phật giáo, nhưng sau một thời gian ngắn là họ lại đi".
Hỏi vì sao họ đi, bà Nỗng không biết trả lời. Bà cho biết rằng, trong thời gian ngắn sắp tới, khi sư cô Mỹ Thanh hoàn thành khóa học thứ 3 về phật học, sư cô sẽ chính thức làm lễ xuống tóc và có thể trở thành trụ trì chùa Linh Sơn.
Trong thời gian dạo quanh chùa, tôi bắt gặp một người đàn ông cao tuổi đang ngồi gỡ những sợi cước rối trong một căn phòng nhỏ. Ông là Lê Ngữu, pháp danh Thiện Bảo, 72 tuổi, và đã sống tại chùa này trong 5 năm. Ông kể rằng, khi còn trẻ, ông là một ngư dân đi biển từ khi 10 tuổi. Tuy nhiên, tai nạn đã cướp đi đôi mắt của ông vào năm 1974. Dù vậy, ông vẫn tiếp tục theo nghề biển cho đến năm 2010 mới nghỉ. Kể từ đó, ông thường xuyên lên chùa Linh Sơn làm công quả. Ông là người duy nhất "nhập hộ khẩu" tại chùa Linh Sơn vì ông không còn thị giác.