Vu lan là ngày lễ truyền thống của Phật giáo, một dịp để chúng ta bày tỏ lòng báo hiếu và cầu siêu cho người thân quá cố. Sau khi cúng Phật và chư Tăng, một nghi lễ quan trọng tiếp theo là cúng cô hồn, được tổ chức tại các chùa và được gọi là Mông Sơn thí thực. Vậy, nghi lễ này xuất phát từ đâu, ý nghĩa của nó là gì, và cách cúng thí thực sao cho đúng pháp?
Từ nguồn gốc đến ý nghĩa của Mông Sơn thí thực
Theo giáo lý Phật giáo Nam và Bắc, sau ba tháng an cư, công đức tu hành thanh tịnh của chư Tăng tạo thành lực dụng có thể ảnh hưởng cho các loại hình thế giới khác. Vì vậy, vào ngày Tự tứ, ngày Vu lan, chúng ta tổ chức cúng dường để nhờ năng lực của chư Tăng chú nguyện cho người quá vãng và tăng phước cho người tại thế.
Tuy nhiên, khi giáo lý Phật giáo được truyền sang Trung Quốc, nước này thường xảy ra chiến tranh liên tục, đến mức phân chia thành nhiều nước nhỏ xâu xé nhau. Chuyện chết chóc luôn trở thành áp lực tâm lý lớn đối với người Trung Quốc thời đó.
Tục truyền kể rằng có một người họ Vương chết một tuần rồi sống lại. Ông ta cho biết khi xuống âm phủ, ông thấy có nhiều vong hồn đói khổ. Ông được Diêm vương chỉ bảo cách gửi giấy tiền vàng bạc xuống cho cô hồn. Từ đó, phong tục cúng cô hồn trong dân gian ra đời.
Đến đời Đường, một truyền thuyết khác kể rằng vua Đường Thái Tông mơ thấy cô hồn đến đòi mạng. Ông ta sợ quá và nhờ ngài Huyền Trang cứu giúp. Ngài Huyền Trang giải thích cho vua biết rằng cô hồn là thần thức của những người tuy chết nhưng oan ức. Họ không thể siêu sanh và được gọi chung là oan hồn uổng tử. Vua cho ngài Huyền Trang tổ chức đàn tràng cầu nguyện cho các oan hồn trong ngày Tự tứ. Từ đó, Phật giáo Trung Quốc có tục lệ cúng cô hồn vào ngày rằm tháng 7.
Như vậy, truyền thống Vu lan từ Phật giáo gốc của Nam và Bắc được kết hợp với ngày Trung nguyên lâu đời của dân tộc Trung Quốc. Lễ này được quý chuộng bởi cảnh vật buồn bã, hứa hẹn những cô hồn đói lạnh ở thế giới âm.
Mông Sơn thí thực: Nghi lễ cúng thí thực đặc biệt
Phong tục cúng cô hồn trong dân gian Trung Quốc được phát triển từ nghi lễ Mông Sơn thí thực. Ngài Bất Không Tam Tạng, một vị tu chứng đức độ, nhìn thấy các loài ở thế giới âm đến xin ăn. Với lòng từ bi, ngài cho cô hồn thức ăn bằng cách đọc những câu thần chú. Điều đó khiến cho cô hồn cảm thấy no đủ. Mông Sơn thí thực là nghi thức cúng thí cô hồn đầu tiên trong Phật giáo.
Ngày nay, hầu hết các chùa đều tụng Mông Sơn thí thực vào thời gian công phu chiều mỗi ngày, để cúng thí cho cô hồn. Vì theo lời dạy của Đức Phật, buổi chiều là giờ ăn của các ngạ quỷ.
Ý nghĩa và cách tổ chức nghi lễ Mông Sơn thí thực
Nghi lễ Mông Sơn thí thực tập trung vào việc sử dụng các bài chú để tác động vào thần thức của cô hồn. Tục truyền cho rằng nếu người đọc không tỏ lòng thành, không tập trung ý niệm, các thần chú chỉ là những âm thanh bình thường. Từ đó, người chết sẽ không nhận được thức ăn từ cúng.
Trong nghi lễ, người cúng tụng danh hiệu Phật và Bồ-tát, quy y Tam bảo, và sám hối cho cô hồn. Sám hối là vấn đề quan trọng trong việc giải khải khổ đau cho cô hồn, để giảm bớt tội lỗi và xóa đi nghiệp thức. Sau đó, tụng các thần chú như diệt nghiệp, biến thực, biến thủy chân ngôn, và kết thúc bằng Bát-nhã Tâm kinh.
Điểm đặc biệt của Mông Sơn thí thực là việc tạo ra một lực dụng vô hình tác động vào thần thức của cô hồn. Tuy thức ăn cúng không quan trọng, nhưng tư cách và trí tuệ của người cúng rất quan trọng để ảnh hưởng thần thức cô hồn và mang lại niềm an lành cho họ.
Tóm lại, nghi lễ Mông Sơn thí thực không chỉ là cúng cô hồn mà còn là một bài học về cách phát triển đức hạnh và trí tuệ. Chỉ có đức hạnh và trí tuệ mới tạo cho hành giả năng lực siêu nhiên vượt ngoài nhận thức thông thường của thế gian. Nhờ đó, chúng ta có thể giải thoát được cô hồn khổ đau và mang lại phước lợi cho người tại thế.