Trong tưởng tượng của những người chưa từng thử món chay hiện đại, cơm chay đơn thuần chỉ là rau quả, ngũ cốc. Điều này gây ấn tượng món chay là một bữa ăn đơn giản và thanh đạm, giống như khẩu phần của người ăn kiêng. Nhưng ăn kiêng, ai cũng biết là một hình thức để hành xác, ép cân. Trái lại, thực phẩm bổ béo, thơm ngon lại có thể mời gọi sự thưởng thức. Vì vậy, người ta chẳng mấy mặn mà với món chay, nghĩ đến chay nghĩ nhiều về khía cạnh tâm linh hơn là thưởng thức - điều này cũng dễ hiểu. Quan niệm đó thực ra bắt nguồn từ hương vị chay trong ẩm thực truyền thống.
Món chay truyền thống
Xưa, ăn chay hay ăn lạt là cách ăn của những người theo đạo Phật, không sử dụng nguyên liệu chế biến từ động vật mà hoàn toàn từ rau củ quả tự nhiên. Một bữa ăn chay thật tinh khiết cũng không bao gồm gia vị như hành, tỏi, tiêu, ớt, hẹ… Hầu hết phật tử ăn chay vào hai kỳ rằm và mồng 1 hàng tháng âm lịch, bữa ăn đơn giản chỉ nấu bằng đậu phụ và các loại rau, nhiều khi chỉ là đĩa rau muống luộc với bát nước chấm tương.
Mâm cơm chay càng đơn giản đạm bạc càng tốt, nhưng phải hội đủ các yếu tố âm dương, thiền tịnh. Người ta không đề cao sự ăn uống mà cốt để tâm hồn được tĩnh tại, thư thái. Thưởng thức món chay “tương rau” như thế trong khung cảnh thiền nhàn của nhà chùa đã trở thành một nét đẹp trong văn hóa ẩm thực chay.
Xu hướng mới của ẩm thực hiện đại
Góp mặt trong các thực đơn hiện đại, món chay đã mang một màu sắc mới mẻ. Vẫn giữ được đặc trưng cơ bản từ thức chay truyền thống với nguyên liệu chế biến hoàn toàn từ thiên nhiên. Nhưng ăn chay ngày nay đã khác biệt. Trước hết, nó không còn chỉ giới hạn trong vấn đề tâm linh, mà trở thành một xu hướng ẩm thực mới. Người ta chọn ăn chay với đủ lý do: ăn cho sức khỏe, giữ gìn vóc dáng, sự trẻ trung, ăn vì môi sinh, sự sống... Nếu như trước đây, các phật tử chỉ ăn chay trong các dịp mồng 1, ngày rằm hay ngày lễ đặc biệt của Phật giáo như Lễ Thượng Nguyên, Lễ Phật đản hay Lễ Vu lan... thì ngày nay, nhiều thực khách yêu thích và tìm đến món chay trong rất nhiều dịp khác và coi đó như một nét văn hóa, một cách hướng tới sự tinh tế không chỉ trong ẩm thực mà còn trong tâm hồn.
Các món chay mới cũng ngày càng được tìm tòi để hướng tới cách chế biến công phu, ngon và đẹp mắt, khiến người thưởng thức luôn tìm thấy những cảm giác thú vị. Người chưa từng nếm thử món chay hiện đại, không ai nghĩ những món Gà nướng mật ong, Thịt quay sốt me, Sườn xào chua ngọt... thơm phức và ngon mắt lại từ những thứ thực vật rất đơn giản như bột mỳ, đậu phụ... Chính sự cầu kỳ và công phu trong chế biến, bày biện đã thổi hồn cho món ăn trở nên hấp dẫn mọi giác quan.
Thêm một điều đặc biệt nữa, ăn chay ngày nay không nhất thiết phải lên chùa, người ta có thể tìm kiếm cho mình không gian thiền tịnh, yên bình ngay giữa lòng phố nhộn nhịp. Cũng đậm chất Thiền với hoa Sen và nhạc Phật, cũng những giây phút lặng đọng bên món ăn nhẹ nhàng, thanh khiết... Thực khách có thể tìm đến địa chỉ ăn chay để thưởng thức món chay giao duyên giữa ẩm thực truyền thống và hiện đại.
Nguồn: thienphatchay