Ngôn ngữ tiếng Việt thường tường thuật cách viết truyền thống buồn tẻ với những câu từ khô khan. Tuy nhiên, ở bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá lời Phật dạy về đạo làm người một cách đầy mới mẻ và thú vị hơn. Chúng ta sẽ tìm hiểu vẻ đẹp của Phật pháp và con đường dẫn đến cuộc sống an yên.
Đạo Làm Người Trong Phật Giáo
Phật giáo đã giải thích rằng con người cần phát triển trí tuệ và lòng từ bi. Điều này chứng tỏ trí tuệ và lòng từ bi trong Phật giáo chẳng thể tách rời. Đức Phật đã dạy rằng để đạt giác ngộ, chúng ta cần phát triển cả hai phẩm chất trên.
Trí tuệ và lòng từ bi có thể được so sánh là hai đôi cánh hỗ trợ nhau để con chim bay cao hoặc hai con mắt hỗ trợ nhau để con người nhìn rõ hơn. Điều này không chỉ là những quy tắc, mà là những phẩm chất sâu sắc của con người mà chúng ta nên cố gắng phát triển.
Lời Phật Dạy Về Đạo Làm Người
Vâng Làm Mọi Việc Thiện
"Việc làm mang lại lợi ích cho người khác, đó gọi là thiện. Việc làm chỉ mưu lợi ích riêng cho bản thân mình, đó gọi là ác. Nếu có thể mang lại lợi ích cho người, thì việc mắng nhiếc, nhục mạ người cũng đều là thiện. Nếu chỉ vì lợi ích riêng tư cho bản thân mình thì việc cung kính, lễ phép với người khác cũng đều là ác".
"Làm việc thiện xuất phát từ lòng chân thành là chân thật. Không xuất phát từ bản tâm, chỉ bắt chước làm theo là giả dối".
"Làm việc thiện mà hoàn toàn không vướng chấp vào hình tướng là chân thật. Vướng mắc nơi hình tướng phân biệt là giả dối. Đối với những việc tương tự khác, chúng ta nên dựa theo nguyên tắc này để tự mình khảo xét sự phân biệt giữa thiện và ác, chân thật và giả dối".
Không Hành 6 Nghề Ác
6 nghề đặc trong lời dạy của Phật về đạo làm người không phù hợp với lòng từ bi và sứ mệnh cứu độ chúng sinh của Phật giáo. Những nghề này gây đau khổ bi ai cho chúng sinh, và khi báo thân bị đày vào khổ ải triền miên:
- Không làm nghề săn bắn
- Không làm nghề chài lưới
- Không làm nghề buôn bán thịt sống
- Không làm nghề buôn bán thịt chín
- Không làm nghề sản xuất và buôn bán rượu bia, các sản phẩm và dịch vụ gây nghiện
- Không làm nghề buôn bán người
Bốn tội ác trong đạo Phật thường chỉ dạy cho chúng sinh là tham, sân, si, hận. Sát sinh, trộm cắp, dâm dật, vọng ngữ là 4 đại kỵ xấu xa tàn độc mà con người cần tránh.
Kinh nhà Phật hướng con người không vướng vào nghiệp báo nhân quả để không phải chịu khổ đau và bệnh tật. Buông được tham, sân, si, hận là buông bỏ được nghiệp ác trong bản ngã mỗi chúng ta.
Trọn Hết Bổn Phận
Phật giáo không thể tách rời khỏi pháp thế gian. Người sống trên đời phải biết tôn trọng bổn phận của mình. Với cha, chúng ta nên biết tôn trọng từ, với con, chúng ta nên biết đến hiếu, anh nhường, em kính, chồng xướng, vợ theo, và ai nấy cũng nên tận hết bổn phận để xây dựng nền tảng gia đình.
Từ đó, chúng ta coi trọng sự tôn trọng, duy trì sự chân thành, khắc kỷ, giữ lịch sự, hiểu rõ nhân quả và mong tránh khỏi sự luân hồi. Đừng làm điều ác, hãy làm điều tốt. Tin vào niệm Phật và cầu vãng sanh Tây Phương.
Đối xử với người khác, chúng ta phải giữ lòng trung, hiếu thảo với cha mẹ và ông bà. Đối với anh em, chúng ta phải tôn trọng và yêu thương nhau. Với bạn bè, chúng ta phải duy trì sự tin tưởng. Tiếp đó, thờ Phật, học kinh, và luôn nhớ và làm theo lời Phật dạy. Báo đáp bốn ơn sâu, thực hành rộng khắp theo Tam giáo.
Đây là những điều Phật dạy về đạo làm người. Trong Kinh Thiện Sanh, Đức Phật đã rõ ràng dạy về cách làm người. Người học Phật nên đọc kinh này để biết thêm. Trong bài viết này, chúng ta chỉ trích những điều căn bản.
Bổn Phận Của Người Làm Con
Phật dạy: "Này, kẻ làm con phải kính thuận cha mẹ với năm điều. Những điều đó là gì?"
- Cung phụng không để thiếu thốn.
- Muốn làm gì thì thưa cha mẹ biết.
- Không trái điều cha mẹ làm.
- Không trái điều cha mẹ dạy.
- Không cản chánh nghiệp mà cha mẹ làm.
Bổn Phận Của Cha Mẹ Với Con Cái
Phật dạy: "Kẻ làm cha mẹ phải lấy năm điều này chăm sóc con cái:
- Ngăn con đừng để làm ác.
- Chỉ bày những điều ngay lành.
- Thương yêu đến tận xương tủy.
- Chọn nơi hôn phối tốt đẹp.
- Tùy thời cung cấp đồ cần dùng.
"Nếu con làm con kính thuận và cung phụng cha mẹ như thế, thì cuộc sống sẽ an lành, không có gì phải lo ngại".
Bổn Phận Của Người Chồng
Phật dạy: "Này, chồng cũng phải có năm điều với vợ:
- Lấy lễ đối đãi nhau.
- Oai nghiêm không nghiệt.
- Cho ăn mặc phải thời.
- Cho trang sức phải thời.
- Phó thác việc nhà".
Bổn Phận Của Người Vợ
Phật dạy: "Này, đối với chồng, người vợ phải lấy năm việc cung kính đối với chồng. Những điều đó là gì?"
- Dậy trước.
- Ngồi sau.
- Nói lời hòa nhã.
- Kính nhường tùy thuận.
- Đón trước ý chồng".
"Nếu vợ đối với chồng cung kính đối đãi nhau như vậy, thì cuộc sống sẽ an lành, không có gì phải lo ngại".
Bổn Phận Với Thân Tộc
Phật dạy: "Đối với thân tộc, người ta phải lấy năm điều thân kính đối với bà con:
- Chu cấp.
- Nói lời hiền hòa.
- Giúp đạt mục đích.
- Đồng lợi.
- Không khi dối".
Lời Phật Dạy Về Chữ Tâm
Lời Phật dạy về chữ Tâm cho biết: "Một khi chỉ cần thoáng tâm sân hận khởi lên, nếu không kiềm chế, loại bỏ hoặc khắc phục ngay, thì ngay lập tức muôn ngàn đau khổ và trở ngại sẽ tiếp tục theo sau".
Tâm trong Phật giáo được hiểu là tập, khởi tâm, tư lượng tâm, liễu biệt tâm, kiên thực tâm, tinh yếu tâm, nhục đoàn tâm.
Theo lời Đức Phật, mọi sự trên thế gian này, dù đúng hay sai, tốt hay xấu, lành hay dữ, đều do vọng tâm của con người tạo ra. Vì vậy, cảm thấy của tâm sẽ tùy thuộc vào từng người, không ai giống nhau.
Đức Phật cũng dạy: "Căn bản của sự sanh tử luân hồi là vọng tâm. Căn bản của bồ đề Niết bàn là chân tâm".
Điều đó có nghĩa là chúng ta nên sống trong vọng tâm, có thời gian vui buồn, yêu ghét, khen chê, ca ngợi phê phán. Bởi vậy, tâm thanh tịnh hay chân tâm thường hiện hữu trong mỗi con người chúng ta.
Đồng thời, Đức Phật dạy: "Nếu thường xuyên giữ được chánh niệm, làm cho tâm không loạn động, và loại bỏ được phiền não, thì không lâu sau đó, chúng ta sẽ đạt được quả vô thượng bồ đề". Đây là câu được trích trong Kinh Đại Tập.
Nếu hiểu rõ ngụ ý của lời Phật dạy về chữ Tâm, chúng ta sẽ thức tỉnh và gieo tâm tốt để nhận quả ngọt. Điều này sẽ giúp cuộc sống trở nên nhẹ nhàng, đơn giản và hạnh phúc hơn.
7 Lời Phật Dạy Về Cuộc Sống An Nhiên
- Nghĩ về thân thể, đừng cầu không bệnh khổ, vì không bệnh khổ thì dục vọng dễ sinh.
- Ở đời, đừng cầu không hoạn nạn, vì không hoạn nạn thì kiêu sa nổi dậy.
- Đừng mưu cầu không khúc mắc, vì không khúc mắc thì sở học không thấu đáo.
- Khi bắt đầu làm việc, đừng cầu mong dễ thành công, vì việc dễ thành công thì lòng mình thường kiêu ngạo.
- Xây dựng đạo hạnh, đừng cầu không bị ma chướng, vì không có ma chướng thì chí nguyện không kiên cường.
- Giao tiếp, đừng cầu lợi cho bản thân, vì cái tôi sẽ đánh mất đạo nghĩa.
- Đừng cầu mong tất cả sẽ đều thuận theo ý mình, vì được thuận theo ý mình, lòng sẽ kiêu căng.
Lời Kết
Lời Phật dạy về đạo làm người là kim chỉ nam quý báu về cách sống để có cuộc sống ý nghĩa và tốt đẹp cho mỗi cá nhân. Bằng cách áp dụng những nguyên lý này vào cuộc sống hàng ngày, chúng ta có thể xây dựng một cộng đồng đoàn kết và hạnh phúc hơn.
Cuộc đời này ngắn ngủi, vì vậy hãy sống với lòng tử tế, tôn trọng, bình đẳng và góp phần cho xã hội. Đó cũng chính là căn nguyên chính trong lời Phật dạy về đạo làm người mà chúng ta cần thấu hiểu.