Lễ cúng 100 ngày là một nghi lễ cực kỳ quan trọng trong văn hóa thờ cúng của người Việt từ xưa đến nay. Nó mang ý nghĩa con cháu cầu nguyện cho linh hồn của người đã mất được bình an, siêu thoát. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều gia đình chưa thực sự hiểu rõ về lễ cúng này. Hãy cùng tìm hiểu các kiến thức về việc cúng lễ 100 ngày cho người mất ngay sau đây.
Tìm hiểu về lễ cúng 100 ngày
Cúng 100 ngày đã tồn tại từ xa xưa với việc chuẩn bị mâm cúng, câu khấn,… rất kỹ càng. Những thông tin cơ bản nhất của nghi lễ này bao gồm:
1.1 Cúng 100 ngày là gì?
Lễ cúng 100 ngày còn gọi là lễ thôi khóc (tốt khóc). Theo dân gian, trong thời gian khoảng 100 ngày kể từ khi người thân mất, linh hồn của họ chưa tan biến mà vẫn còn luẩn quẩn trong nhà. Gia đình thực hiện buổi cúng vào ngày thứ 100 cho người mất để linh hồn của họ an tâm về nơi an nghỉ, siêu thoát mà không còn vướng bụi trần.
Kể từ lễ 100 ngày cho người mất, con cháu sẽ không khóc thương cho linh hồn nữa mà sẽ chuẩn bị mâm cúng thịnh soạn. Bàn cỗ linh đình (hoặc đơn giản) và mời họ hàng thân thuộc đến dự. Sau buổi lễ này, con cháu sẽ lấy ngày chết của người vừa mất để làm ngày giỗ.
1.2 Tình trạng người mất sau 100 ngày
Vậy sau linh hồn người mất sau 100 ngày sẽ như thế nào? Theo văn hóa dân gian quan niệm rằng, linh hồn người mất sẽ trải qua 10 ải xét xử. 49 ngày đầu sẽ là thời gian linh hồn vượt 7 ải. Ải thứ 8 sẽ vượt vào ngày thứ 100 để linh hồn chuyển sang một cảnh giới khác.
Ngày thứ 100 người mất sẽ được luận tội, họ có thể được đầu thai hoặc chịu tội dựa vào công đức khi còn sống. Với những người làm việc thiện, có lòng tốt sẽ được đưa đến miền cực lạc, những người làm điều ác sẽ chịu tội.
1.3 Cúng 100 ngày có ý nghĩa gì?
Gia đình tổ chức lễ cúng vào ngày thứ 100 sẽ giúp linh hồn không vấn vương trần thế, sẵn sàng cho ải thứ 8 và chuyển sang cảnh giới khác. Buổi lễ này cũng giúp người thân nguôi ngoai hơn, giảm cảm xúc thương nhớ người mất, sẵn sàng cho cuộc sống mới.
Nói một cách nôm na, lễ cúng 100 ngày là lời tiễn biệt của người trần thế dành cho người đã khuất. Mâm cơm ngày thứ 100 ngày mâm cơm sum vầy cuối của gia đình cùng người đã khuất trong năm.
1.4 Cúng 100 ngày tính từ ngày nào?
Tùy theo mỗi vùng miền mà cách tính ngày thứ 100 cho người mất sẽ khác nhau. Nhưng hầu hết gia đình dùng một trong hai cách sau:
- Cách 1: Ngày lễ cúng ngày thứ 100 là ngày được tính bắt đầu từ thời điểm người đó mất.
- Cách 2: Ngày lễ cúng ngày 100 cho người mất tính từ ngày an táng.
Cách tính 1 được nhiều gia đình áp dụng hơn do ngày an táng có thể bị dời lại vài ngày vì nhiều nguyên nhân khác nhau. Chẳng hạn như: Đợi người thân phương xa về, ngày mất xấu nên chọn ngày an táng hợp lý hơn để hóa giải.
Hướng dẫn cúng 100 ngày bát hương cho người mất
Lễ cúng 100 ngày cho người mất rất quan trọng nên gia đình cần đặc biệt quan tâm đến các vấn đề sau:
2.1 Sắm lễ cúng 100 ngày gồm những gì?
Lễ vật cúng ngày thứ 100 dù đơn sơ hay linh đình đều cần có những thứ cơ bản nhất của một bữa cơm thông thường. Nhiều gia đình vẫn hay chuẩn bị đồ chay và những món lúc người còn sống thích ăn.
Gia đình cần chuẩn bị các món ăn, đồ vật cơ bản như:
- 1 bát cơm úp.
- 1 quả trứng luộc hoặc thịt heo luộc, thịt gà luộc.
- Các món người mất khi còn tại thế thích ăn.
- 1 chén rượu.
- 1 chén nước.
- Nến cúng.
- Nến đựng trong ly.
- Giấy cúng: tiền vàng mã, quần áo giấy. Một số vùng miền có thể thêm nhà cửa, xe cộ, ngựa, đồ biểu trưng yêu thích của người đã mất khi còn tại thế như đồ trang điểm, sách,…
- Hương trầm, nhang cúng và hoa quả.
Mâm cơm có thể không cần nhiều món phức tạp nhưng nhất định phải tươm tất, chu đáo.
2.2 Cúng 100 ngày cho người mất chuẩn
Trước hết, gia đình mời thêm thầy cúng hoặc Tăng Ni về đọc kinh Phật để chỉ lối, dẫn đường cho vong linh về nhà. Một số thành viên sẽ cùng quỳ lạy trước bàn thờ. Các thành viên còn lại chuẩn bị mâm cúng.
Sau khi mâm cúng đã chuẩn bị đầy đủ, người lớn trong gia đình đại diện dựng đôi đũa vào bát cơm cúng và rót rượu vào chén. Nghi thức này “mời” linh hồn về dùng bữa với gia đình. Tiếp theo, người lớn tuổi sẽ đọc văn khấn cúng 100 ngày, khấn vái và chờ cho hương tàn.
Hương gần sắp tàn hết thì một thành viên khác đốt tiền vàng mã. Gia đình bắt đầu dùng bữa. Tại một số địa phương, giấy cúng đốt cho người mất được xem là lộ phí đi đường cho linh hồn nên có thể đốt các mẫu giấy về nhà cửa, xe cộ, áo quan, tiền vàng…
Bài cúng 100 ngày cho người mới mất
Văn cúng 100 ngày cho người mất khá dài. Gia đình có thể ghi chép và học thuộc để khấn trọn vẹn. Bài cúng 100 ngày bát hương như sau:
“Nam vô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.
Hôm nay là ngày… tháng… năm…, âm lịch tức ngày… tháng… năm… dương lịch.
Tại (địa chỉ):……………………………………………………
Con trai trưởng (hoặc cháu đích tôn) là………vâng theo lệnh của thân mẫu (nếu là mẹ hoặc phụ mẫu giả dụ là cha), những chú chưng , cùng anh rể, chị gái, những em dâu rể, con cháu nội ngoại kính lạy!
Nay nhân ngày lễ Chung Thất (lễ thấp Khốc) theo lễ nghi cựu truyền, mang kính cẩn tìm những thứ lễ phẩm gồm:…………………………..
Kính dâng lễ mọn biểu lộ lòng thành.
Trước linh vị của Hiển:………………… chân linh.
Xin kính cẩn trình thưa rằng: Núi Hỗ sao mờ, nhà Thung bóng xế.
(Nếu là cha)/ Núi Dĩ sao mờ, huyên đường bóng xế.
(Nếu là mẹ) tình nghĩa cha sinh mẹ dưỡng, biết là bao.
Công ơn biển rộng, trời cao hết sức nhắc.
Mấy lâu nay: than thở trầm mơ mộng màng; hoài tưởng âm dương vắng vẻ.
Sống thời lai lai láng láng, hớn hở chừng nào!
Thác thời kể tháng đề cập ngày, buồn tênh mọi lẽ!
Ngày qua tháng lại, tính cho đến nay rẻ Khốc đến tuần.
Lễ bạc thực lòng gọi là với nén hương thực lòng kính tế. Xin mời:
Hiển………………………………………………
Hiển……………………………………………………………..
Hiển………………………………………………………………
cùng những bị Tiên linh, Tổ Bá, Tổ Thúc, Tổ Cô và các linh hồn phụ thờ theo tổ tông cộng về hâm hưởng.
Kính cáo Liệt Vị Tôn thần, những ngài ông Táo, hậu Thổ , Thần Tài, tiên sư cha, tiên sư cha , Ngũ Tự Gia thần cùng chứng giám và hộ trì cho toàn gia đình được vạn sự an lành phải chăng đẹp.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!”Câu hỏi thường gặp về lễ cúng 100 ngày
Cúng 100 ngày người mất tuy không quá phức tạp nhưng đòi hỏi sự chỉnh chu của từng chi tiết, từ văn cúng, lễ cúng, nghi thức… Nhằm giúp gia đình hiểu rõ hơn về lễ nghi này, Tinh Hoa Đá Mỹ Nghệ đã tổng hợp và giải đáp một số câu hỏi sau:
4.1 Có nên mời thầy về cúng 100 ngày không?
Theo tục lễ cúng 100 ngày cho người đã mất, gia đình phải mời thầy tụng và các Tăng Ni đến làm lễ. Việc thầy tụng hoặc Tăng Ni đến đọc Kinh, làm lễ mang ý nghĩa quan trọng. Cụ thể, khi linh hồn được nghe kinh Phật, họ được khai sáng, “nhìn” thấy đường về nhà và đường đến bến bờ cực lạc.
Nếu người còn “chấp mê bất ngộ” sẽ được khai sáng, người khi sống làm điều ác sẽ giảm bớt tội trạng và nhanh chóng siêu thoát. Theo văn hóa, việc mời thầy cúng, Tăng Ni quan trọng nhưng gia chủ cũng không cần quá câu nệ. Nếu gia đình không mời được ai do hoàn cảnh, dịch bệnh thì có thể tự khấn. Miễn sao người khấn có sự thành tâm là được.
4.2 Cúng 100 ngày sáng hay chiều?
Thông thường lễ cúng 100 ngày được tổ chức vào buổi sáng và trưng bày mâm lễ vật ngay tại bàn thờ người mất. Gia đình sẽ bắt đầu dùng bữa, cùng nhau ăn cơm vào tầm 10 - 12 giờ trưa.
Lý giải cho điều này là theo quan niệm, buổi sáng vong linh về thăm gia đình, dùng bữa cơm, không còn vướng bận gì mới tiếp tục đầu thai được. Nếu tổ chức vào buổi tối, linh hồn người mất đã qua ải thứ 8, không thể về ăn cơm cùng gia đình.
4.3 Cúng 100 ngày có phải ra mộ không?
Trong văn hóa Việt, phong tục cúng ngày thứ 100 được tổ chức tại nhà hoặc nhà thờ, đình chùa. Gia đình không nhất thiết phải ra đến tận mộ để làm lễ vì khi “mời” người khuất về ăn cơm cùng, linh hồn họ không còn quanh quẩn mộ phần nữa.
4.4 Cúng 100 ngày có cần đúng ngày không?
Cúng 100 ngày cho người mất nhất định phải đúng ngày. Bởi về tâm linh, ngày thứ 100 là thời điểm linh hồn vượt ải 8 và đến nơi khác. Gia đình nếu không cúng thời điểm đó thì dù để 2-3 ngày sau mới cúng cũng không còn ý nghĩa gì nữa.
4.5 Cúng 100 ngày cúng chay hay mặn?
Trong Phật giáo, sát sinh được xếp vào tội nặng. Vì thế hầu như cúng 100 ngày người mất đều thực hiện bằng món chay. Cách cúng này nhằm giảm bớt nghiệp cho người chết, họ sớm siêu thoát, đầu thai và có kiếp sống tốt đẹp hơn.
Cúng 100 ngày cho người đã khuất là văn hóa tưởng nhớ, gắn bó giữa các thành viên trong gia đình từ xa xưa. Vì thế, mâm cúng này cần chỉnh chu, hoàn thiện nhất. Hy vọng với những thông tin trên, gia đình đã biết rõ hơn về nghi lễ này và thực hiện đúng, thể hiện lời tạm biệt của gia đình đối với người thân đã mất.