Hộ pháp, hay Thần Tăng, là những vị thần bảo vệ Phật pháp và Phật tử theo nhà Phật, nhất là phái Kim cương thừa. Trong Phật giáo Việt Nam, có nhiều vị thần như Phạm Thiên, Đế Thích, Kiên Lao, Địa Kỳ, Thiên Lý Nhãn, Thiên Lý Nhĩ được liệt kê trong danh sách hộ pháp. Tuy nhiên, trong chùa, có hai dạng chính của hộ pháp: Khuyến Thiện và Trừng Ác.
Khuyến Thiện, Trừng Ác
Dạng Hộ pháp phổ biến nhất trong chùa là hai vị thần Khuyến Thiện và Trừng Ác. Đôi tượng này thường được tạc rất lớn, đầu cao chấm nóc nhà, bố trí ở hai bên tiền đường. Thần trang phục như võ tướng, đầu đội mũ trụ, mặc áo giáp, ngồi trên sư tử lam. Khuyến Thiện cầm đại đao, Trừng Ác cầm dải lụa hoặc cầm tòa tháp nhỏ.
Tượng thần Khuyến Thiện, tục gọi là "ông Thiện", thường tô mặt trắng, nét mặt thanh thản, đặt ở bên tay trái bàn thờ Phật. Tượng thần Trừng Ác thì tô mặt đỏ, đặt bên tay phải bàn thờ Phật. Hai vị thần này đều có chức năng bảo vệ đạo pháp và trừng trị kẻ ác tâm, khuyến khích mọi người làm nghiệp lành.
Bát bộ Kim Cương
Dạng thứ hai là Bát bộ Kim Cương, gồm tám vị thần mặc võ phục, không bài trí gần lối vào mà gần bàn thờ Phật. Tám vị thần này lần lượt là: Thanh Trừ Tai, Tích Độc Thần, Hoàng Tùy Cầu, Bạch Tịnh Thủy, Xích Thanh Hỏa, Định Trừ Tai, Tử Hiền Thần và Đại Lực Thần. Tượng Đại Lực Thần thường được điêu khắc với hình thù của một người đàn ông cơ bắp, cầm chùy.
Các truyền thống khác
Ngoài hai dạng trên, Hộ pháp theo Kim cương thừa còn liệt danh Ma-ha-ca-la, được xem là một hoá thân của bồ tát Quán Thế Âm, đấng bảo vệ người tu hành. Hộ pháp cũng đề cập đến Luận sư Hộ pháp, Cao tăng Tích Lan, người thành lập hội Đại Bồ-đề nhằm phục hưng viện Đại Bồ-đề tại Giác Thành.
Hộ pháp là một phần quan trọng của Phật giáo Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ Phật pháp và hỗ trợ Phật tử trên con đường tu tập. Các tượng thần Hộ pháp không chỉ mang ý nghĩa văn hóa mà còn là biểu tượng của lòng từ bi và sự bảo hộ trong tâm linh. Hãy tìm hiểu thêm về các truyền thống và ý nghĩa của Hộ pháp để khám phá sự đa dạng và phong phú của Phật giáo Việt Nam.
Tham khảo:
- Fo Guang Ta-tz'u-tien 佛光大辭典
- Das Lexikon der Östlichen Weisheitslehren