Với tư cách là đệ tử của Sư Ông, tôi tin rằng Thiền Chánh Niệm của Sư ông là một phần không thể thiếu trong văn hóa Việt Nam mà cả thế giới ngưỡng mộ, không chỉ đơn thuần là một khía cạnh văn hóa. Hôm nay, khi nghe một nhà lãnh đạo không phải là Phật tử nghĩ về Thiền sư thích nhất hạnh từ một góc nhìn văn hóa, tôi muốn chia sẻ một chút suy nghĩ về Thiền sư Thích Nhất Hạnh như một nhà văn hóa vĩ đại của dân tộc.
Một lần gặp ông Đại sứ tại Paris
Tôi còn nhớ vào đầu tháng 5 năm 2005, tôi được mời tham gia Đoàn của Trung tâm Nghiên cứu quốc học đến Pháp, do GS Mai Quốc Liên dẫn đầu. Trong chuyến đi, chúng tôi tham dự buổi lễ kỷ niệm Sinh nhật Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Nhà Việt Nam ở Paris. Tại đây, tôi có cơ hội gặp ông Nguyễn Đình Bin - Đại sứ Việt Nam tại Pháp. Trong cuộc trò chuyện, ông Đại sứ đã chia sẻ với tôi về chuyến thăm Làng Mai của Thiền sư Thích Nhất Hạnh tại Bordeaux, miền Tây nam nước Pháp.
Ông Đại sứ cho biết rằng Làng Mai là một ngôi làng Việt Nam thật sự, đầy đủ văn hóa Việt Nam. Ông đã có cơ hội gặp Thiền sư và thấy ông như một người bạn thân, như những người trong nước quan tâm đến đạo đức văn hóa. Đạo Phật trong Làng Mai là đạo Phật của Việt Nam. Tuyệt vời là tôi đã được biết điều này và ngay khi trở về Paris, tôi đã viết báo cáo để mời Thiền sư Thích Nhất Hạnh về thăm quê hương.
Làng Mai - Ngôi nhà của Thiền sư Thích Nhất Hạnh
Mười năm sau đó, vào năm 2016, tôi có dịp tham gia một khóa tu tại Làng Mai. Làng Mai được chia thành nhiều xóm. Xóm Thượng là nơi ông Đại sứ đã đến vào năm 2005. Xóm này có cây Linden cổ thụ giống như cây đa ở quê tôi, có hàng rào tre trúc, mái nhà thấp ấm cúng, và có ngôi chùa Pháp Vân và một Thiền đường lớn cho các khóa tu. Còn các xóm khác như Xóm Trung, Xóm Hạ, Xóm Mới... là các Thiền Viện dành cho người Việt, người ngoại quốc và phụ nữ. Điều này cũng áp dụng cho các Thiền viện Lộc Uyển ở Mỹ và Thiền viện Plum Village ở Pak Choong, Thái Lan.
Thiền sư Thích Nhất Hạnh thực sự là một nhà văn hóa trước hết. Ông đã viết hơn 120 cuốn sách và được dịch ra nhiều thứ tiếng, số lượng cuốn sách có thể lên đến ba bốn trăm. Sách của ông chồng lên cao hơn chiều cao của ông.
Văn hóa Việt Nam trên thế giới
Những cuốn sách của thiền sư thích nhất hạnh đã trở thành những tác phẩm bán chạy ở siêu thị sách Mỹ. Cuốn "Old Path White Cloud" đã được Nhà tỷ phú Bhupendra Kumar Modi của Mcorp Global chọn làm cơ sở cho một bộ phim ở Hollywood với kinh phí lên đến 120 triệu USD.
Trong cộng đồng người Việt kiều, không chỉ những người theo đạo Phật mà cả những người không theo cũng tự hào vì có tác giả Thích Nhất Hạnh. Văn hóa Việt Nam thông qua ngòi bút của Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền bá ra khắp các nước phương Tây.
Một người bạn tôi từng nói: "Đối với Mỹ, khi nhắc đến Việt Nam, họ nghĩ về hai điều: chiến tranh và hòa bình. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đại diện cho chiến tranh, còn Thiền sư Thích Nhất Hạnh là biểu tượng cho hòa bình." Nghe điều này, tôi đã ngẫm nghĩ. Vào tháng 11 năm 2006, tạp chí Time Asia Magazine đã vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh trong danh sách "Những vị anh hùng châu Á đã xuất hiện trong vòng sáu mươi năm qua", những người đã góp phần xây dựng xã hội châu Á trong thời đại mới. Đây là một danh hiệu rất đáng tự hào.
Sức hút của sách Thiền sư Thích Nhất Hạnh
Một điều ấn tượng đối với tôi là tại các siêu thị sách Mỹ, sách của Thiền sư Thích Nhất Hạnh luôn được giữ nguyên giá trị và không nhường chỗ cho sách của bất kỳ tác giả nào khác. Điều này làm cho tôi tự hào về sức ảnh hưởng của ông Thích Nhất Hạnh đối với cộng đồng đọc sách Mỹ.
Tôi còn nhớ khi một người bạn của tôi đưa tôi đến một hiệu sách Việt Nam ở Houston, chủ tiệm sách này là một người theo đạo Thiên Chúa. Ông ta bán nhiều sách của các tác giả Thiên chúa giáo hoặc tác giả có liên quan. Tôi nhận ra rằng sách Việt Nam đã trở nên phổ biến tại Mỹ và đã tạo nên một sự đa dạng trong thị trường sách. Tôi đã mua một số cuốn sách của các tác giả quen thuộc để ghi nhớ và để biết rằng người em họ của tôi đang viết gì và viết như thế nào ở Mỹ.
Tuy nhiên, cuốn sách nào của Thiền sư Thích Nhất Hạnh cũng không bao giờ nằm trong hàng sách giảm giá. Điều này chứng tỏ sức hút và uy tín của ông trong cộng đồng đọc sách Mỹ.
Lời chỉ dạy và trách nhiệm của Thiền sư Thích Nhất Hạnh
Vào năm 2008, Thiền sư Thích Nhất Hạnh trở về Việt Nam để dự lễ Vesak. Tôi cố gắng tìm mọi cách để có một cuộc phỏng vấn với ông. Mặc dù không thể thực hiện ở Hà Nội, tôi đã có cơ hội phỏng vấn ông tại Huế sau buổi Thiền trà. Trong cuộc phỏng vấn, ông chia sẻ với tôi về ảnh hưởng của Làng Mai ở phương Tây.
Ở cuối cuộc phỏng vấn, Thiền sư Thích Nhất Hạnh nói với tôi rằng chúng ta phải có trách nhiệm để đưa văn hóa Việt Nam lên một vị trí ít nhất ngang tầm với vị thế chính trị và kinh tế của Việt Nam. Tôi và Làng Mai đang thực hiện nhiệm vụ này ở các nước Âu Mỹ, và trong nước, các nhà văn, nhà nghệ sĩ phải cố gắng để đạt được mục tiêu này.
Lời chỉ dạy của Thiền sư Thích Nhất Hạnh thật quý giá. Tôi cam đoan sẽ thực hiện và chia sẻ với những người xung quanh. Tôi tự hào được làm việc trong lĩnh vực văn hóa cho dân tộc dưới sự hướng dẫn của Thiền sư Thích Nhất Hạnh.
Huế, ngày 25.1.2022