Nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ, trong những ngày bị giam cầm, luôn nhớ về mẹ và tình cờ đọc đoản văn của thầy thích nhất hạnh . Ông đã phổ nhạc cho những lời văn này. Ngày lễ Vu Lan báo hiếu, khi mọi người nhớ đến mẹ, họ sẽ cài bông hồng đỏ lên áo để kỷ niệm tình hiếu thảo với đấng sinh thành. Người không còn mẹ sẽ cài hoa trắng để họ nhớ về mẹ. Nghi thức này xuất phát từ ý tưởng trong đoản văn 'Bông hồng cài áo' của thầy Thích Nhất Hạnh, và được nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ phổ nhạc và viết thành ca khúc.
Vào năm 1962, khi thiền sư Thích Nhất Hạnh đi nghỉ hè cùng với sinh viên Phật tử ở Sài Gòn, ông đã viết nhiều đoản văn gửi cho sinh viên. Một trong số đó chính là 'Bông hồng cài áo'. Ý tưởng cho tên bài viết này xuất phát từ tập tục mà ông nhìn thấy ở Nhật Bản. Một nhóm sinh viên đã cài hoa trắng lên áo của ông sau khi hỏi ý kiến người bạn đồng hành của thầy. Thích Nhất Hạnh sau đó mới biết rằng trong ngày Vu Lan theo lịch Tây, người Nhật Bản cài hoa trắng lên áo để tưởng nhớ những người mẹ đã mất, và cài hoa đỏ cho những người may mắn có mẹ bên cạnh.
'Bông hồng cài áo' - Một ca khúc của nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ
Trong giai đoạn từ 1963 đến 1966, nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ bị chính quyền chế độ cũ bắt giam. Ông luôn nghĩ về mẹ và tình cờ đọc đoản văn của thầy Thích Nhất Hạnh. Vào năm 1967, sau khi được tự do, ông sáng tác ca khúc 'Bông hồng cài áo'. Sau hơn 40 năm, bài hát này đã trở thành một trong những tác phẩm âm nhạc bất hủ về tình mẫu tử, đặc biệt được yêu thích trong ngày Vu Lan báo hiếu. Nghi lễ cài hoa hồng lên áo trong ngày rằm tháng bảy cũng trở thành một phần trong văn hóa đẹp của người Việt.
Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên nhận xét đoản văn 'Bông hồng cài áo' của thiền sư Thích Nhất Hạnh được viết với ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu và dễ đồng cảm. Ông đặc biệt thích những câu mở đầu trong bài viết này: "Ý niệm về mẹ thường không thể tách rời ý niệm về tình thương. Mà tình thương là một chất liệu ngọt ngào, êm dịu và cố nhiên là ngon lành. Con trẻ thiếu tình thương, không thể lớn lên. Người lớn thiếu tình thương, cũng không thể lớn lên. Cằn cỗi, héo mòn".
Ca khúc 'Bông hồng cài áo' của nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ
Một bông hồng cho em, một bông hồng cho anh Và một bông hồng cho những ai, cho những ai đang còn mẹ Đang còn mẹ để lòng vui sướng hơn
Phần mở đầu của ca khúc như một lời nhắn gửi đến những ai có mẹ, để nhắc nhở họ tôn trọng từng khoảnh khắc bên người mẹ. Giai điệu chậm rãi, lắng đọng khiến người nghe không khỏi xúc động và lưu luyến.
Rủi mai này mẹ hiền có mất đi Như đóa hoa không mặt trời Như trẻ thơ không nụ cười Ngỡ đời mình không lớn khôn thêm Như bầu trời thiếu ánh sao đêm
Từ nỗi đau của những người còn mẹ, ca khúc đưa người nghe đối mặt với sự thật - một ngày mai mẹ sẽ ra đi. Nhạc sĩ không miêu tả sâu vào nỗi đau trong lòng mỗi người, mà chọn những hình ảnh tượng trưng để tả sự mất mát của mỗi người khi mẹ không còn bên cạnh. 'Đóa hoa', 'trẻ thơ', 'bầu trời' - những hình ảnh này vẫn tồn tại, nhưng không còn sức sống, úa tàn, cô quạnh.
Mẹ, mẹ là dòng suối dịu hiền Mẹ, mẹ là bài hát thần tiên Là bóng mát trên cao Là ánh sáng của trăng sao Là ngọn đuốc trong đêm khi bị lạc lối
Nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ sử dụng những hình ảnh tượng trưng cao để miêu tả hình tượng của người mẹ: 'dòng suối', 'bài hát', 'bóng mát', 'trăng sao', 'ánh đuốc trong đêm'. Từ những hình ảnh lung linh, huyền ảo, ông chuyển sang những hình ảnh đơn giản, gần gũi như:
Mẹ, mẹ là lọn mía ngọt ngào Mẹ, mẹ là nải chuối buồng cau Là tiếng dế đêm thâu Là ánh nắng ấm nương dâu Là tình yêu thương vô tận trong cuộc đời
Phần cuối của ca khúc nhắc nhở mỗi người cách thể hiện tình yêu với đấng sinh thành. Yêu thương không chỉ ở trong lòng, mà hãy nói ra khi còn cơ hội:
Rồi một ngày nào đó, hãy nhìn mẹ yêu, nhìn thật lâu Rồi nói, nói với mẹ rằng: "Mẹ ơi, Mẹ ơi, Mẹ có biết hay không?" "Biết gì?" "Biết là, biết là con yêu Mẹ không?"
Nửa thế kỷ sau, 'Bông hồng cài áo' trở thành một trong những bài hát được phổ biến rộng rãi trong cộng đồng người Việt ở nước trong và ngoài. Ca khúc này mang trong mình tinh thần nhân văn của Phật giáo, khơi gợi tình hiếu thảo và lòng lương thiện trong mỗi con người. Giai điệu chậm rãi, trong sáng của bài hát được truyền tải trọn vẹn qua các buổi biểu diễn của các dàn hợp ca lớn. Ngoài ra, nhiều ca sĩ như Khánh Ly, Bằng Kiều, Mỹ Tâm... đã thành công trong việc trình bày bài hát này. Bằng Kiều đã chia sẻ: "Tôi thường hát 'Bông hồng cài áo' trong dịp Lễ Vu Lan và Ngày của mẹ. Mỗi khi biểu diễn, tôi vẫn xúc động khi nghĩ đến mẹ của mình và hình ảnh bông hồng đỏ trên ngực áo".
'Bông hồng cài áo' - Một tác phẩm âm nhạc của nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ mà không thể quên.
Nguồn:
https://vnexpress.net/