Hầu đồng là một nét đẹp văn hóa truyền thống trong tâm linh tín ngưỡng của người Việt. Nhưng có đến 36 giá hầu, làm thế nào để phân biệt những thanh đồng đang hầu ai, vị thánh thần nào để mình vái lạy ? Và lời cầu xin của mình có đúng với quyền phép của vị Thánh, Mẫu … đó khi đắc đạo, để lời cầu xin ấy được toại nguyện ?
A. TAM TÒA THÁNH MẪU:
Nếu không kể đến Ngọc Hoàng thì ba vị Thánh Mẫu là ba vị Thánh tối cao nhất của đạo Mẫu. Khi hầu đồng người ta phải thỉnh ba vị Thánh Mẫu trước tiên rồi mới đến các vị khác, tuy nhiên khi thỉnh Mẫu người hầu đồng không được mở khăn phủ diện mà chỉ đảo bóng rồi xa giá, đó là quy định không ai được làm trái, và sau giá Mẫu, từ hàng Trần Triều trở đi mới được mở khăn hầu đồng. Theo tín ngưỡng cổ thì ba giá Mẫu hóa thân vào ba giá Chầu Bà từ Chầu Đệ Nhất đến Chầu Đệ Tam, nên coi như Ba giá Chầu Bà là hóa thân của Ba giá Mẫu.
Bạn đang xem : Trang phục 36 giá hầu đồngBa giá Mẫu trong Tứ Phủ gồm :
1. Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên:
Cửu Trùng Thanh Vân Công Chúa hay chính là Công Chúa Liễu Hạnh. Đền thờ Mẫu Liễu có ở khắp mọi nơi nhưng quần thể di tích lịch sử lớn nhất là Phủ Dày, Huyện Vụ Bản, Tỉnh Nam Định ( Mở hội ngày 3/3 âm lịch ), tương truyền là nơi Mẫu hạ trần với những đền phủ như Phủ Chính, Phủ Công Đồng, Phủ Bóng, ngoài những còn có Đền Sòng ở Thanh Hóa, Phủ Tây Hồ ở Thành Phố Hà Nội .
2. Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn:
Đông Cuông Công Chúa. Tương truyền là vị Thánh Mẫu quản lý Thượng Ngàn ( rừng núi ). Đền thờ chính Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn là Đền Đông Cuông, Tuần Quán thuộc tỉnh Yên Bái
3. Mẫu Đệ Tam Thoải Cung:
Xích Lân Long Nữ. Tương truyền là vị Thánh Mẫu, con Vua Bát Hải Động Đình, quản lý những sông suối, biển, những mạch nước trên đất Nam Việt. Người ta thường lập đền thờ bà ở những cửa sông, cửa biển để cầu cho biển lặng sóng yên .
B. CHƯ VỊ TRẦN TRIỀU
Dân gian ta có câu” Tháng tám hội Cha, tháng ba hội Mẹ “Mẹ ở đây là Mẫu Liễu Hạnh, còn Cha là Đức Thánh Trần Hưng Đạo, cùng với một số ít giá gọi là hàng Trần Triều. Tuy nhiên theo tín ngưỡng dân gian thì bên Đạo Mẫu ( Tam Tòa Thánh Mẫu ) và bên Trần Triều rất kị nhau, cho nên vì thế phải là người đồng nào có căn mạng thì khi hầu đồng mới thỉnh và hầu về những giá Trần Triều sau giá Mẫu, còn không thì thường thì người ta không thỉnh về hàng Trần Triều .Chư vị Trần Triều gồm :
1. Đức Thánh Ông Trần Triều:
Hưng Đạo Đại Vương, được tín ngưỡng dân gian tôn làm Đức Thánh Trần, giúp dân sát quỷ trừ ma, trừ dịch bệnh, thế nên ở đâu có giặc dã dịch bệnh thì đều cầu đảo Ngài tất đựoc linh ứng. Khi hầu đồng về giá này, thanh đồng ( người hầu đồng ) mặc áo bào đỏ thêu rồng, tay cầm thanh đao, ngoài những theo một tục cổ, khi hầu về giá Đức Thánh Trần Triều, người hầu đồng còn cầm dải lụa đỏ rồi mô phỏng động tác thắt cổ. Đền thờ Ngài cũng có ở rất nhiều nơi nhưng lớn nhất vẫn là đền Kiếp Bạc, Chí Linh, Thành Phố Hải Dương với hội mở ngày 20/8 âm lịch .
2. Đệ Nhất Vương Cô:
Cô là con gái lớn của Hưng Đạo Đại Vương. Khi về đồng hay mặc áo đỏ thêu rồng, đội khăn đóng, vấn khăn đỏ phủ lên, tuy nhiên có ít người hầu giá này mà chỉ hay hầu về Đức Thánh Trần và Đệ Nhị Vương Cô .
3. Đệ Nhị Vương Cô:
Cô là con gái thứ của Hưng Đạo Đại Vương. Khi về đồng hay mặc áo xanh thêu rồng, đội khăn đóng, vấn khăn xanh phủ lên, có kiếm cờ giắt sau sống lưng, hai tay cũng cầm kiếm và cờ, theo ý niệm, cô cũng là người có phép sát quỷ trừ tà, người hầu về giá này thường đốt một bó hương rồi cho vào miệng ngậm tắt lửa gọi là tiến lửa hay ăn lửa để tróc tà . Đền thờ cô là Đền Thị Bò, TP Hải Phòng .
C. TAM VỊ CHÚA MƯỜNG
Trên Tòa Sơn Lâm Sơn Trang có