Trong Phật giáo, Tứ Diệu Đế (hay Tứ Thánh Đế) là những sự thật tối thượng, những sự thật có thật dành cho những người tìm kiếm tinh thần. Những sự thật này bao gồm:
1. Khổ Đế - Sự Không Thỏa Mãn Và Đau Đớn
Khổ đế là tính chất bẩm sinh, không thỏa mãn và sự đau đớn tồn tại trong vòng luân hồi. Đó là trạng thái không hài lòng, đau khổ mà chúng ta gặp phải trong cuộc sống.
2. Tập Đế - Nguồn Gốc Của Khổ
Tập đế là nguồn gốc, sự sanh khởi của khổ. Nó bao gồm ái (tình yêu), một tham vọng và sự gắn bó với thế gian. Nếu ta thấy rằng khổ bắt đầu từ ái, việc từ bỏ ái sẽ giải thoát khỏi khổ.
3. Diệt Đế - Sự Chấm Dứt Và Giới Hạn Khổ
Diệt đế đề cập đến việc chấm dứt, giới hạn khổ. Nó bao gồm sự từ bỏ và cắt đứt quan hệ với ái. Bằng cách từ bỏ ái, chúng ta có thể giải thoát khỏi sự trói buộc của khổ.
4. Đạo Đế - Con Đường Dẫn Đến Sự Giải Thoát
Đạo đế là con đường dẫn đến sự chấm dứt của khổ. Đường này được gọi là Bát Chánh Đạo, bao gồm chánh tri kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm và chánh định.
Tứ Diệu Đế được giảng dạy chi tiết nhất trong bài kinh Chuyển pháp luân (Dhammacakkappavattana Sutta). Bài kinh này giúp chúng ta hiểu rõ về những sự thật tối thượng này và là cách mà Đức Phật đã chỉ đi sau giác ngộ.
Nhưng không chỉ trong bài kinh này, Tứ Diệu Đế cũng được giới thiệu trong nhiều nguồn khác nhau của Phật giáo. Nhờ những sự thấu hiểu về Tứ Diệu Đế, Đức Phật đã đạt được sự giải thoát khỏi vòng luân hồi.
Tứ Diệu Đế nằm ở trung tâm của tất cả các bài giảng về Phật giáo. Với sự nhìn nhận đúng đắn về Tứ Diệu Đế, ta sẽ hiểu thêm về sự thật và giải thoát.