Tượng Phật trong chùa, viện luôn có những tư thế đặc trưng, mang đến cho chúng ta sự hiểu biết về giáo lý Phật giáo một cách trực quan. Tuy có rất nhiều tư thế khác nhau, nhưng chúng ta có thể chia thành ba loại: ngồi, đứng và nằm, và sự thay đổi tư thế này chủ yếu phản ánh ở tay và chân.
Tư thế chân Phật: Bí quyết an lạc và tập trung tư tưởng
Kết gia phu toạ (ngồi xếp bằng tròn)
- Kết gia phu toạ có hai loại: kết gia phu toạ giáng ma (tạm gọi) và kết gia phu toạ cát tường.
- Kết gia phu toạ giáng ma có nghĩa là đè bàn chân phải lên cẳng chân trái và đè bàn chân trái lên chân phải.
- Kết gia phu toạ cát tường là đè bàn chân trái lên đùi phải và đè bàn chân phải lên đùi trái.
- Tư thế kết gia phu toạ giúp giảm bớt dục vọng, tập trung tư tưởng, là cách ngồi tốt nhất khi tu hành.
Bán gia phu toạ (nửa bằng tròn) và thiện gia phu toạ (ỷ toạ)
- Bán gia phu toạ đơn giản là đặt bàn chân phải lên chân trái hoặc đặt bàn chân trái lên chân phải.
- Thiện gia phu toạ có đặc điểm là hai chân duỗi xuôi xuống.
Tư thế tay Phật: Biểu tượng tâm linh và tôn giáo
Tay trái thiền định ấn và tay phải xúc địa ấn
- Tay trái đặt ngang trên bàn chân trái gọi là thiền định ấn, biểu thị Phật đang trong thiền định.
- Tay phải buông duỗi thẳng xuống gọi là xúc địa ấn, biểu thị Thích Ca Mâu Ni đã hy sinh cho tất cả chúng sinh.
Tay trái thuyết pháp ấn
- Tay trái đặt ngang trên bàn chân phải, tay phải cong vòng lên trên gọi là thuyết pháp ấn, mô phỏng khi Thích Ca Mâu Ni thuyết pháp.
Có hai tư thế tượng Phật ngồi nổi bật là "thành đạo tướng" (xúc địa ấn) và "thuyết pháp tướng" (thuyết pháp ấn). Tựa như một cuộc hội thoại tâm linh, những tư thế này thể hiện ý nghĩa tâm linh sâu sắc.
Tư thế tượng Phật đứng: Đáp ứng nguyện vọng và giải trừ khổ nạn
Tư thế đứng của tượng Phật chỉ có một loại: tay trái buông xuôi (dữ nguyện ấn) và cánh tay phải giơ lên phía trước, bàn tay hướng ra trước, ngón tay hướng lên trên (thi vô uý ấn). Tư thế này biểu thị có thể thoả mãn nguyện vọng của chúng sinh và giải trừ khổ nạn.
Tư thế tượng Phật nằm: Sự tiếp dẫn và hướng dẫn
Tư thế tượng Phật nằm có một loại duy nhất: nằm nghiêm về phía phải, chân duỗi thẳng, tay trái đặt lên chân trái và tay phải co lại gối đầu. Đây là hình tượng của Thích Ca sau khi tiếp các đệ tử, trước khi tạ thế. Tại điện lớn của chùa Tịnh Thổ Tông, chúng ta có thể thấy sự thờ Phật A Di Đà, có khả năng tiếp nhận và dẫn họ đến thế giới Tây Phương Cực lạc. Còn được gọi là "Tiếp dẫn Phật", hình dáng tượng Phật A Di Đà thể hiện sự dẫn dắt và thoả mãn nguyện vọng của chúng sinh.
Tư thế của tượng Phật không chỉ là những hình dáng tuỳ hứng do nhà điêu khắc tạo ra, mà chúng mang theo ý nghĩa tâm linh và tôn giáo sâu sắc.