Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về bài Thị Mầu lên chùa từ trang 112 đến trang 117 trong sách Ngữ văn lớp 10 Chân trời sáng tạo. Chúng ta sẽ điểm qua những điểm chính trong bài và mang lại cho các bạn học sinh sự dễ dàng trong việc soạn văn.
Trước khi đọc
Câu hỏi:
- Bạn đã bao giờ nghe nói đến thành ngữ “Oan Thị Kính” chưa? Bạn hiểu nghĩa của thành ngữ này như thế nào?
- Quan sát hình ảnh dưới đây trong vở chèo Quan Âm Thị Kính và dự đoán tính cách thái độ hai nhân vật.
Trả lời:
- Em đã từng nghe đến thành ngữ “Oan Thị Kính” và hiểu nghĩa của nó là những nỗi oan ức, không thể nói ra bằng lời, không thể giải thích được.
- Dự đoán tính cách hai nhân vật như sau:
- Thị Mầu: Tính tình lẳng lơ, mắt nói miệng nói, tính cách táo bạo.
- Thầy sư (Thị Kính): Có chừng mực, tôn kính.
Đọc văn bản
- Đọc lướt: Đọc lướt và cho biết nhân vật nào có nhiều lời thoại nhất trong đoạn trích này?
Trả lời: Thị Mầu là nhân vật có nhiều lời thoại nhất.
- Tưởng tượng: Từ câu trả lời cho câu hỏi 1, bạn hình dung thế nào về sự khác biệt trong thái độ của hai nhân vật?
Trả lời: Sự khác biệt của hai nhân vật trong đoạn trích là Thị Mầu có tính cách lẳng lơ, buông thả, và thể hiện sự phấn khích. Còn Thị Kính có tính cách có chừng mực, tôn kính.
- Theo dõi: Tìm những từ ngữ miêu tả Kính Tâm trong lời thoại của Thị Mầu. Việc sử dụng những từ ngữ này cho thấy điều gì về tính cách của Thị Mầu?
Trả lời: Trong lời thoại của Thị Mầu, có những từ ngữ miêu tả Kính Tâm như "Đẹp như sao băng" và "Cổ cao ba ngấn, lông mày nét ngang." Từ ngữ này cho thấy Thị Mầu rất say mê trước vẻ đẹp của Kính Tâm và dẫn đến những lời nói và hành động vượt quá chừng mực.
- Theo dõi: Đoạn hát ghẹo tiểu của Thị Mầu cho thấy nhân nhân vật quan niệm như thế nào về tình yêu? Chú ý những từ ngữ, hình ảnh thể hiện quan niệm tình yêu của Thị Mầu.
Trả lời: Thị Mầu cho rằng tình yêu là theo ý niệm sở thích, tự do yêu nhau. Quan niệm này tỏ ra cởi mở và không tuân thủ quy tắc xã hội.
Sau khi đọc
Nội dung chính của bài viết là đoạn trích thể hiện thành công hình ảnh Thị Mầu với tính cách lẳng lơ, buông thả, và đặc trưng qua lời nói, cử chỉ và hành động đối với tiểu Kính Tâm.
Trả lời câu hỏi:
Câu 1: Điền vào bảng dưới đây một số câu đối thoại, độc thoại, bàng thoại của nhân vật Thị Mầu, Thị Kính và tiếng đế trong văn bản trên (làm vào vở).
Từ ngôn ngữ, giọng điệu của những lời thoại trên, ta có thể nhận xét như sau về tính cách của hai nhân vật Thị Mầu và Thị Kính:
- Thị Mầu: Phóng khoáng, lẳng lơ, táo bạo, không e ngại điều gì.
- Thị Kính: Tôn nghiêm đúng mực.
Câu 2: Lời thoại của Thị Mầu cho thấy tình cảm, cảm xúc của nhân vật đã thay đổi như thế nào từ đầu đến cuối đoạn trích? Điền các từ ngữ chỉ tình cảm, cảm xúc và những lời thoại tương ứng vào sơ đồ sau (làm vào vở).
Câu 3: Lời thoại của Thị Mầu cho thấy nhân vật quan niệm như thế nào về tình yêu và hạnh phúc?
Lời thoại của Thị Mầu cho thấy quan niệm của nhân vật về tình yêu là theo ý niệm sở thích và tự do yêu nhau. Đây là quan niệm cởi mở và không tuân thủ quy tắc xã hội.
Câu 4: Trong đoạn trích Thị Mầu lên chùa, tiếng đế thể hiện quan điểm như thế nào về nhân vật Thị Mầu? Bạn có đồng tình với quan điểm đó hay không? Vì sao?
Tiếng đế đại diện cho quan điểm của một số người xem việc Thị Mầu chủ động bộc lộ tình yêu và tự quyết trong tình yêu như trong văn bản, là hành động không tuân thủ quy tắc xã hội và bị phê phán. Tùy thuộc vào quan điểm cá nhân, mỗi người sẽ có quan điểm khác nhau về việc này.
Câu 5: Ứng xử của nhân vật Thị Kính thể hiện quan điểm gì của tác giả dân gian? Quan điểm đó có còn nguyên giá trị trong xã hội ngày nay không?
Cách ứng xử của nhân vật Thị Kính thể hiện quan điểm của tác giả dân gian về tính cách, ứng xử của một người phụ nữ chuẩn mực trong xã hội. Quan điểm này vẫn còn giá trị ở nhiều gia đình và xã hội ngày nay.
Câu 6: Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết Thị Mầu lên chùa là một văn bản chèo?
Những dấu hiệu nhận biết Thị Mầu lên chùa là một văn bản chèo bao gồm:
- Đề tài: Văn bản xoay quanh vấn đề giáo dục cách sống, cách ứng xử giữa người với người theo đại lí dân gian.
- Nhân vật: Có đào thương và đào lẳng.
- Tích truyện: Được trích từ vở chèo Quan Âm Thị Kính.
- Cấu trúc: Cấu trúc của văn bản bao gồm nhiều màn và cảnh, mỗi cảnh đóng một vài trò khác nhau.
- Lời thoại: Đối thoại, độc thoại, bàng thoại.
Câu 7: Trong hai nhân vật Thị Kính và Thị Mầu, nhân vật nào để lại ấn tượng sâu sắc hơn đối với bạn? Vì sao?
Trong hai nhân vật, tôi thích nhân vật Thị Mầu hơn. Thị Mầu dám đứng lên thể hiện quan điểm của mình về tình yêu và hạnh phúc, và dám đấu tranh không sợ người đời chê cười. Điều này cho thấy sự mạnh mẽ và can đảm của nhân vật.