Trong các nền văn minh nhân loại, nền văn minh phương Đông và đặc biệt là Ấn Độ đóng góp nhiều thành tựu về tư tưởng tôn giáo. Trong số các tôn giáo tại Ấn Độ, Phật giáo được coi là một trong những tôn giáo có sức ảnh hưởng tương đối lớn. Triết học Phật giáo chứa đựng những nội dung giáo lý thâm sâu, rút ra từ sự trải nghiệm giác ngộ của Thích Ca Mâu Ni Phật về nhân sinh quan.
I. Khái quát sự ra đời của triết học Phật giáo
Ấn Độ cổ đại, với địa hình phức tạp và cấu trúc kinh tế xã hội đặc biệt, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các triết học tôn giáo. Phật giáo ra đời và phát triển tại Ấn Độ, được sáng lập bởi Thích Ca Mâu Ni Phật, người đã trải qua một cuộc truy hỏi sâu sắc và giác ngộ đạt đến sự giải thoát khỏi đau khổ.
Triết học Phật giáo được thể hiện trong Tam tạng kinh điển, bao gồm Kinh tạng, Luật tạng và Luận tạng. Từ đây, ta có thể đánh giá mục tiêu sống, giá trị và thái độ sống của con người. Đối tượng tâm mang giá trị nhân sinh sâu sắc.
1. Nhân sinh quan trong Phật giáo
1.1 Khái niệm nhân sinh quan
Nhân sinh quan được hiểu là quan điểm sống của con người trong thế giới vũ trụ. Theo nhân sinh quan, con người không chỉ được sinh ra bởi yếu tố bẩm sinh mà còn có nguồn gốc được thể hiện ra bên ngoài bằng suy nghĩ, hành động, tư tưởng và nó chi phối các hoạt động của con người.
1.2 Khái niệm nhân sinh quan trong Phật giáo
Nhân sinh quan Phật giáo bao gồm cả triết học về nguồn gốc, bản chất và yếu tố cấu tạo trong con người dưới góc nhìn của Phật giáo. Các yếu tố cấu tạo nên con người là thân và tâm, hay nói cách khác là tinh thần và vật chất. Hai yếu tố này được chia làm năm nhóm gọi là Ngũ thủ uẩn.