Một vài huyền thoại về cây trà
Người Á Đông từ lâu đã sử dụng trà - một loại thảo mộc có lịch sử lâu đời nhất trong lịch sử nhân loại. Họ sử dụng trà để uống, chữa bệnh và tạo hương vị cho thực phẩm. Trong tác phẩm "Trà Kinh" của tác giả Vũ Thế Ngọc, có đề cập đến truyền thuyết về trà của người Trung Quốc và Nhật Bản. Câu chuyện này liên quan đến vị thiền sư Tây Trúc, Bodhidharma - người đã cắt mất hai mí mắt của mình để không ngủ quên, từ đó cây trà mọc lên. Thiền sư là những người đầu tiên sử dụng trà để tâm trí bình thản và không buồn ngủ trong quá trình thiền.
Thần Nông, một nhân vật huyền thoại của Trung Quốc, cũng liên quan đến cây trà. Ông không chỉ giỏi về nông nghiệp, mà còn có khả năng tìm ra các loại thảo mộc để chữa bệnh. Trong một lần ông nghỉ ngơi dưới cây, lá cây rơi vào nồi nước ông đang nấu, tạo ra một màu xanh đẹp và một mùi thơm dễ chịu. Khi ông thử nếm, ban đầu có vị đắng, nhưng sau đó lại có vị ngọt. Kỳ lạ hơn, sau khi uống, tinh thần của ông trở nên thư thái và nhẹ nhàng. Từ đó, cây trà ngày nay được biết đến.
Người Việt uống trà
Người Việt từ lâu đã thích uống trà. Ban đầu, người Việt thường uống trà tươi. Sau này, để tăng thêm hương vị, trà được ướp với các loại hoa như sen, ngâu, sói, nhài, cúc... Người sành uống trà thường pha trà trong ấm gốm hoặc sành sứ, không pha trong ấm kim loại như ấm đồng. Trong quá trình pha trà, khi hỏa khí gặp kim khí, mùi tanh có thể ảnh hưởng đến hương vị tinh khiết của trà.
Trong quá khứ, những người quyền quý thường sắm đồ trà theo phong cách Trung Hoa để dành đãi khách quý. Trong lịch sử nước ta, từ thời Trịnh - Nguyễn đến thời Tây Sơn và sau này là thời Nguyễn, các bộ đồ trà gốm được đặt làm ở gốm sứ Cảnh Đức Trấn nhiều nhất. Những bộ đồ trà này được chế tác tinh xảo, chỉ những gia đình khá giả mới có điều kiện sở hữu. Chúng được coi là các bảo vật gia truyền.
Lợi ích của việc uống trà
Trà không chỉ là một thức uống phổ biến trong đời sống hàng ngày, mà còn có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Trà chứa caffeine, giúp tăng cường sự tỉnh táo của trí não. Ngoài ra, trong trà còn có Tannic acid, có khả năng chống lại các chất độc alkaloid, giúp tiêu hóa thức ăn nhiều dầu mỡ. Do đó, vào những ngày lễ Tết khi ăn nhiều thức ăn mỡ, việc uống trà có thể giúp cân bằng dinh dưỡng. Trà còn chứa nhiều loại tinh dầu thực vật, mang lại hương vị thơm ngon và cung cấp nhiều loại vitamin như A, B2, D, P và C, tốt cho sức khỏe.
Trà trong văn hóa người Việt
Trà đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa và đời sống hàng ngày của người Việt. Người Việt uống trà đơn giản, không cầu kỳ như người Trung Quốc hay Nhật Bản. Ở thôn quê, người ta thường trồng vài ba cây trà để hàng sáng hái lá trà xanh và nấu nước. Trong những ngày đông lạnh, người ta còn thêm gừng để nước trà ấm.
Mỗi gia đình ở Việt Nam từ lúc sinh ra và lớn lên đã quen với hương vị và thói quen uống trà của ông bà. Trà không chỉ mang lại hương vị đắng, đăng đắng mà còn kết hợp với nhiều kỷ niệm và niềm gắn kết. Mỗi dịp quan trọng, trà xuất hiện để mở đầu cho các cuộc trò chuyện. Trong các lễ cúng đình, chùa, miếu hay đơn giản chỉ là ở gia đình vào các ngày kỷ niệm, trà luôn là một phần không thể thiếu. Trà mở đầu cho những lời cầu khấn và tương thông.
Vào mùa xuân, khi cây trái đâm chồi nảy lộc, hoa nở khắp nơi, trà cũng đóng vai trò quan trọng. Trong lễ cúng quan trọng như đêm giao thừa, trà cúng không thể thiếu. Việc chọn một gói trà mới khui lần đầu là biểu trưng sự tôn kính đối với các vị thần linh và tổ tiên. Trà cũng là món quà đặc biệt trong những dịp thăm viếng ngày Tết, mang lời chúc tốt lành cho năm mới.
Với người Việt, trà không chỉ là một thức uống, mà còn là một phần không thể thiếu trong cuộc sống và văn hóa của họ.