Hôm đó, khi Thái tử Siddhattha (còn được gọi là Sĩ Đạt Ta) quyết định tìm đạo, ngựa Kanthaka (Kiền Trắc) đã đồng hành cùng ngài. Chúng đã vượt qua ba xứ Sakka, Sãva và Vesãlĩ, và khi mờ sáng, ngựa Kanthaka đã đưa Thái tử vượt qua dòng sông Anoma. Ngài dừng chân trên bãi cát, cạo tóc để thực hiện ý nguyện trở thành một vị tu sĩ. Ngài cầm búi tóc và nguyện: "Nếu tôi đạt được đạo Vô Thượng Chính Đẳng Chính Giác, xin hãy giữ cho búi tóc này không rơi xuống đất." Lúc đó, Đế Thích Sakka, vị thần trời, đã mang một mâm vàng để hứng búi tóc đó và đem về trời Tavatimsa để thờ trong tháp Culemanicetiya. Đây là một dấu hiệu cho thấy Siddhattha sẽ trở thành một vị Bụt. Và sau đó, ngài trở thành Đạo sĩ Gotama (Cồ Đàm).
Theo truyền thuyết, vào đêm 14 tháng 4 năm Dậu, Đạo sĩ Gotama đã mơ thấy năm điều báo hiệu sẽ xảy ra trước khi ngài đắc Lậu Tận Minh và trở thành Thế Tôn:
- Ngủ trên mặt đất, gối đầu lên núi Tu Di, tứ chi buông thõng xuống tứ hải (điềm đắc quả Vô Thượng Chính Đẳng Chính Giác).
- Tranh mọc từ rốn lên đến trời (điềm thuyết pháp cho nhân thiên nghe).
- Giòi bò từ bàn chân lên đến đầu gối (điềm cư sĩ tứ phương quy ngưỡng hội tụ nghe pháp).
- Chim bốn phương bay đến với ngài đều trở thành chim màu trắng hết (dân chúng trong 4 giai cấp của xã hội xuất gia theo ngài đều được giải thoát).
- Kinh hành trên đỉnh núi nơi đây đầy phẫn nhưng không dính chân ngài (ngài thành đạo, được ứng cúng nhưng không ham).
Ánh sáng đã đến sau khi đức Thế Tôn đắc Lậu Tận Minh. Nhưng sau khi đỉnh cao đạt được, Thế Tôn đã nghỉ ngơi trong 7 tuần để tận hưởng đạo quả.
Trong tuần đầu tiên, đức Phật ngồi không động dưới tán cây Nigrodha để trải nghiệm Hạnh Phúc Giải Thoát. Trên cuối tuần đó, ngài đã thiền định và suy ngẫm về Thập Nhị Nhân Duyên.
Trong tuần tiếp theo, đức Phật đã đi đến phía Đông Bắc cách cây Nigrodha một đoạn xa để tận mắt nhìn thấy cây này trong suốt một tuần mà không nháy mắt, để tri ân đối với cây Nigrodha đã che mưa chắn nắng cho ngài trong suốt quãng thời gian gian khổ của cuộc chiến đấu trở thành Thế Tôn.
Trong tuần thứ ba, ngài đã quay trở lại cây Nigrodha.
Trong tuần thứ tư, ngài ngự trong lầu ngọc phía Tây Bắc của cây Nigrodha. Khi suy ngẫm về lý Nhân Quả Tương Quan, bộ khái luận thứ 7 của Tạng Luận, tâm và thân của ngài đã trở nên tinh khiết hoàn toàn và phát ra một vầng hào quang 6 màu.
Trong tuần thứ năm, ngài ngự dưới cội cây Ajapàla để trải nghiệm Hạnh Phúc Giải Thoát.
Trong tuần thứ sáu, từ cây Ajapàla, đức Phật đã đến cây Mucalinda và ở đó một tuần để trải nghiệm Hạnh Phúc Giải Thoát.
Trong tuần thứ bảy, đức Phật đã đến cội cây Ràjayfatana và ở đó một tuần để trải nghiệm Quả Phúc Giải Thoát.
Với mọi chúng sinh, ngày Đức Phật Thành Đạo thực sự nên được coi là một ngày mà nhân loại đã khám phá ra một con đường tốt đẹp cho cuộc sống. Và người đã mở ra con đường đó chính là Thế Tôn. Đức Phật đã nhìn thấy không gian và thời gian của vũ trụ, và đã khám phá ra căn nguyên khổ đau muôn đời của con người, đó là tham dục và ái tình.
Dù Phật giáo thế giới và Liên Hiệp Quốc chọn ngày Rằm tháng Tư âm lịch làm ngày lễ Tam Hợp (Vesak) để kỷ niệm ba sự kiện: Phật đản, Thành đạo và Nhập diệt, nhưng ở Việt Nam, ngày 8 tháng 12 âm lịch vẫn được ghi nhớ sâu sắc vì ngày đó đã đến với dân tộc qua bao thăng trầm của lịch sử. Đây là một lời nhắc nhở cho tăng ni Phật tử luôn tỉnh thức trên con đường giác ngộ.
Nguồn thông tin:
- Minh Ngọc, Sự Thành Đạo của Thái tử Vạn Sự Cát Tường, tạp chí Vạn Hạnh, số 8 ra năm 1966.
- Narada, Đức Phật và Phật Pháp, Phạm Kim Khánh dịch, NXB Tôn Giáo, 2011.
- Điệp thư đầu Xuân, tạp chí Vạn Hạnh số 20 ra năm 1967.