Hiện nay, cuộc sống của chúng ta tiếp tục diễn ra với sự duy trì và tiếp diễn. Mạng sống của chúng ta được nuôi dưỡng bởi sự tồn tại của tâm thức, nghĩa là đặt dựa trên những suy nghĩ và ý niệm về sự sanh diệt, sanh khởi không đồng nhất.
Đức Phật Thích Ca đã từng dạy rằng, nhờ một ý niệm vô thức mà chúng ta luân hồi trong chuỗi kiếp này với những trạng thái thiện ác và mâu thuẫn. Từ đó đến nay, chúng ta chưa một lần được bình an và chưa từng nghĩ đến việc thoát khỏi vòng xoay luân hồi.
Chơn Tâm
Trong những bài viết trước đó, chúng ta đã tìm hiểu về vô thường - thường và quan sát để hiểu tường tận về tâm thức. Bây giờ, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá về tâm hồn trong sáng, linh thiêng, minh mẫn của mỗi người chúng ta. Phật giáo gọi đó là "Bản Thể", "Chơn Như", "Chơn Tâm", "Chơn Tánh", "Chơn Không Diệu Hữu", "Như Lai Thường Trụ".... Tuy nhiên, ở đây chúng ta sẽ tránh các khái niệm phức tạp và chỉ tập trung vào việc củng cố niềm tin và khích lệ mọi người sống một cuộc sống hạnh phúc và an lạc.
Ban đầu, chúng ta đã nhận thấy rằng khi nhìn vào bên trong tâm thức, chúng ta đã tin rằng đó chính là tâm thức điên đảo. Vậy tâm hồn trong sáng mà chúng ta đang nói đến ở đâu và có thể mô tả ra sao? Thật ra, tại trong tâm thức của chúng ta, không ai mong muốn tiếp tục sống trong tâm điên đảo. Vì vậy, chúng tôi chỉ muốn đề cập đôi điều về "Chơn Tâm" mà Đức Phật đã tổng kết trong Bát Nhã Tâm Kinh: "... Không có sự hiện hữu của bất kỳ hạnh phúc nào, không sinh không diệt, không gian không thời, không tăng không giảm. Không có hình dạng, âm thanh, mùi vị, xúc giác, ý nghĩ, ý niệm, nhận thức. Không có mắt, tai, mũi, lưỡi, cơ thể, ý thức. Không có màu sắc, âm thanh, mùi hương, vị giác, xúc giác, dụng vật. Không có giới hạn quan sát, không có ý thức quan sát giới hạn, không có ý thức vô tội, không có ý thức tận cùng của ý thức, không có ý thức bất diệt, không có ý thức tận cùng của ý thức bất diệt. Không có Khổ - Tập - Diệt - Đạo; không có chỗ đạt đến và cảm nhận. Xuyên suốt mọi sự, Bồ Đề Tát Đỏa y Bát Nhã Ba La Mật Đa, tâm không có sợ hãi, không có gì để sợ hãi, không có gì truyền cảm giác sợ hãi, xa rời khỏi quyền lực của Niết Bàn. Tất cả những Phật đều có những điều này: Bát Nhã Ba La Mật Đa, đạt A Nậu Đa La Tam Muội Tam Bồ Đề...". Trong Thiền tông, thiền sư Hoài Hải - Bá Trượng chỉ rằng: "... Quang minh tỏa sáng, vượt ra khỏi sự trần tục, tâm thể hiện sự thanh thản, không bị trói buộc bởi hình tượng, tâm tính không bị ô uế, trong sáng từ thiện tự viên mãn, khi chấm dứt ảo tưởng, sẽ tự như thành Phật".
Vân Môn, một thiền sư, khi được một vị Tăng hỏi: "Lá rụng cành trơ thì thế nào?" thì người đáp rằng: "Thân bày gió thu!". Đó chính là cách nhìn nhận và giải thích về "Chơn Tâm" từ các đại thiền sư đã giác ngộ. Tuy nhiên, với chúng ta, những người đang sống trong vọng tưởng điên đảo, chúng ta có khả năng cảm nhận hạn chế, tâm trạng nhỏ bé và khó có đạo lý để thảo luận. Tuy nhiên, với ý niệm hướng về chơn tâm và sự nỗ lực, chúng tôi chỉ có thể ghi lại những cảm nhận sâu sắc của mình về tâm hồn trong sáng, tinh tế và rộng lớn và chỉ trong phạm vi nhất định.
Trong cuộc sống của chúng ta, chúng ta thường mang theo những tâm trạng buồn vui, thương đau, sướng khổ. Những tâm trạng này đến và đi, lặp lại trong sự sống của chúng ta. Tâm hồn của chúng ta có thể bay bổng thăng hoa hoặc trì trệ u tối. Tâm lực của chúng ta có thể mệt mỏi hoặc mãnh liệt. Tâm trí có thể thảnh thơi hoặc loạn đảo. Trong tất cả những trạng thái tâm thức này, chúng ta đã thấy xuất hiện vô số cảnh giới trong tâm hồn của mỗi người. Tuy nhiên, chúng ta chỉ nhớ đến tâm hồn của mình khi gặp rắc rối hoặc có tâm trạng đặc biệt, như khi buồn khóc hoặc hạnh phúc biết bao. Khi không có cảm giác buồn vui, nghĩa là khi không gặp phải biến cố nào đáng chú ý hoặc không có tâm trạng đáng nhớ, chúng ta thường xem nhẹ bản thân và lãng quên mình. Suy nghĩ và ý niệm về tâm thức của chúng ta tiếp tục lan tràn trong cuộc sống, nhưng việc nhớ về chính mình và tự nhận thức về mình thì chẳng ai quan tâm. Vì vậy, chúng ta cần nhớ về mình, hiểu về mình và chú ý đến những niềm vui và nỗi buồn của bản thân một cách sâu sắc và tinh tế nhất.
Trên niềm vui và nỗi buồn, "ta" của con người hiện ra rõ nhất. Bản ngã của con người lộ diện hơn khi chúng ta gặp khó khăn và trở ngại trong cuộc sống. Bên cạnh đó, ẩn sâu trong tâm trạng buồn vui, có một tâm hồn đẹp, rộng lớn, giàu cảm xúc, luôn sáng suốt, dung hòa, rộng lượng và luôn tự nhận thức những lỗi lầm của mình.
Thật ra, "chơn tâm" không khó để chạm tới, vì tính chân thật của chúng ta không hư vô có trong mỗi chúng ta. Nó luôn hiện diện trong những niềm vui và nỗi buồn của chúng ta. Tuy nhiên, để nhận ra "chơn tâm" không dễ dàng, vì "chơn tâm" ở ngay trong "đó", nhưng "đó" không phải là "chơn tâm" mà chỉ là hình bóng do hình thức tạo ra. Thực sự, "chơn tâm" chính là chính ta, vì chỉ có chúng ta mới cảm nhận đầy đủ niềm vui và nỗi buồn của cuộc sống, không ai thay thế được. Tuy nhiên, nếu chúng ta nhận niềm vui và nỗi buồn đó là "ta", thì không khác gì chúng ta coi kẻ thù làm con. Việc tạo hình về "chơn tâm" như vậy chỉ là hình ảnh, điều quan trọng là cảm nhận của chúng ta; cảm nhận về tâm điên đảo và cảm thụ bao nhiêu niềm vui và nỗi buồn trong mỗi cuộc sống. Nếu chúng ta biết tận dụng tâm, tôi tin chúng ta có thể tiếp cận đến "chơn tâm" này. Với tinh thần hướng thượng, chánh niệm tỉnh giác và ý chí kiên định, tâm trong trẻo và rạng rỡ sẽ dần hiện diện.
Thiền
Những thứ có tên, có tuổi, có hình dạng, được đặt tên và được đề cập đến đã "có" trong thế giới này. Tuy nhiên, khi nói về "có", không có trường hợp nào được coi là tối thắng, tối thượng, tối tôn nếu không có sự tạo thành của con người. Thiền cũng không ngoại lệ.
Tuy nhiên, sự hiện diện của thiền giúp chúng ta không chỉ tránh ác để làm thiện, tu tâm và cải thiện đức hạnh, mà còn giúp chúng ta nhận ra bản chất của những thứ khác. Thiền giúp chúng ta nhìn xa hơn Thiện và Ác, với mục tiêu tối thượng giúp con người siêu thoát trong cuộc sống tâm linh. Thiền mang ý nghĩa và tác dụng vô cùng to lớn trong cuộc sống tâm linh của chúng ta. Vậy, chúng ta cùng tìm hiểu về "Thiền" là gì?
Thiền có nhiều định nghĩa và khái niệm từ nhiều nguồn kiến thức và hiểu biết khác nhau. Tuy nhiên, trong việc định nghĩa về thiền, con người thường trưng diễn hiểu biết về thiền, thay vì tận hưởng những điều rất thiền trong từng hơi thở và tồn tại trong từng suy nghĩ từ sự sống của chúng ta. Những lập luận này không mới, nhưng ít ra nó sẽ giúp độc giả mở ra một số khía cạnh về thiền, chúng tôi tin rằng mọi người có thể dựa vào cái "có" độc đáo này để tự tin bước đi trên con đường trở về tự nhiên.