Trong văn hóa dân gian Việt Nam, việc cúng ông Công ông Táo luôn được coi là một nghi thức quan trọng và không thể thiếu trong mỗi gia đình. Đây là cơ hội để mọi người gửi lời tri ân và chúc phúc cho ông Công, ông Táo - những vị thần đại diện cho công việc và cuộc sống của con người.
1. Chuẩn bị mâm cúng ông Công ông Táo
Trước khi ông Công, ông Táo lên thiên đình, gia đình ta thường chuẩn bị mâm cúng long trọng, hy vọng rằng ông Công, ông Táo sẽ phúc đáp những điều tốt đẹp cho mình trước mặt Ngọc Hoàng.
Mâm cúng ông Công ông Táo có thể được chuẩn bị sao cho phù hợp với điều kiện của mỗi gia đình, không cần quá cầu kỳ. Cúng chay hoặc mặn đều được chấp nhận.
Mâm cúng chay cúng ông Công ông Táo
Mâm cúng chay gồm các món ăn như: canh thập cẩm rau củ, cay măng chay, nem rau củ, đậu phụ sốt nấm cay Tứ Xuyên, giò chay, chả chay, chạo nấm, xôi, chè, nộm, xào thập cẩm rau củ. Hoặc đơn giản hơn, bạn có thể dùng các món: mâm ngũ quả, chè, xôi, hoa tươi, nước và nến đỏ. Đừng quên cả cá chép sống, biểu trưng cho sự sống mãnh liệt.
Mâm cúng mặn cúng ông Công ông Táo
Mâm cúng mặn thường gồm: gạo, muối, gà luộc hoặc khổ thịt vai gáy luộc, canh, xào, giò, cá chép rán hoặc sống, xôi gấc, hoa quả, ấm trà sen, chén rượu, quả cau, lá trầu, lọ hoa, tập giấy tiền vàng mã.
Tùy theo vùng miền, các món ăn có thể thay đổi để phù hợp hơn với khẩu vị và truyền thống của từng gia đình.
2. Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo cơ bản
Mâm cúng ông Công ông Táo truyền thống bao gồm:
- 1 đĩa gạo
- 1 đĩa muối
- 3 chén rượu
- Thịt heo luộc
- Gà luộc hoặc quay
- Đĩa rau xào
- Hành muối
- Xôi gấc
- Giò heo
- Canh mọc
- Cá chép nướng (ở miền Nam thường cúng cá lóc nướng)
- Trái cây tươi, trà, rượu, cau trầu,...
- 1 tập giấy tiền, vàng mã
- 1 lọ hoa cúc
- 1 lọ hoa đào nhỏ
Ngày nay, mâm cỗ cúng ông Công ông Táo đã trở nên đơn giản hơn, không nhất thiết phải đầy đủ tất cả các món như truyền thống. Mỗi gia đình có thể linh hoạt điều chỉnh phù hợp với văn hóa địa phương, hoàn cảnh và điều kiện kinh tế của mình. Nếu không đủ điều kiện, chỉ ba món đơn giản cũng đã đủ.
3. Đặt mâm cúng ông Công ông Táo ở đâu?
Theo truyền thống, mâm cúng ông Công ông Táo nên được đặt trong khu bếp, và khi cúng nên bật bếp lên để tạo ra hơi ấm. Tuy nhiên, hiện nay, người ta có thể đặt mâm cúng ở nhiều vị trí khác nhau, có thể là bàn thờ gia tiên hoặc bàn thờ Táo Quân riêng biệt.
Nếu không có bàn thờ riêng cho ông Công ông Táo, mâm cúng có thể được đặt trên một chiếc bàn riêng ở ngoài sân, hành lang hoặc phòng khách. Hãy nhớ trải một tấm vải đỏ trên bàn cúng.
Sau khi chuẩn bị đầy đủ các nghi lễ cần thiết, người lớn nhất trong gia đình tắm rửa sạch sẽ, xúc miệng bằng rượu và tiến hành lễ cúng. Đến 9 giờ tối, sau khi đã làm thủ tục cúng, hương cháy 1/3, gia chủ có thể mang vàng mã đi hoá cho các vị thần. Tro sau khi hoá xong, được gói vào một tờ giấy màu đỏ sạch sẽ, rồi đem mang cá và tro đi thả ở sông, suối hoặc hồ nước có dòng chảy lưu thông. Đừng quên tránh thả tro ở những hồ nước bẩn, ao tù.
Với sự trung thành và tín ngưỡng, nghi lễ cúng ông Công ông Táo đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa truyền thống của người Việt. Hãy cùng nhau duy trì và tôn vinh những nét đẹp tâm linh này trong cuộc sống hàng ngày.