Làng nghề làm tượng Phật tọa lạc trong một con hẻm gần chùa Giác Hải, phường 12, Quận 6, TPHCM với tuổi đời lên tới gần 100 năm. Đây là nơi chế tác ra những tác phẩm tượng Phật đa dạng và phong phú, từ tượng Phật Thích Ca tọa tòa sen, Quán Thế Âm Bồ tát, Phổ Hiền, Di Lặc, Hộ pháp đến tượng các danh nhân... với nhiều kích cỡ khác nhau.
Một nguồn cảm hứng đến từ đam mê và sáng tạo
Theo những người làm tượng, gần 100 năm trước, hai ông Mai Văn Lai và Lê Văn Chánh là những người bạn cùng tu hành tại chùa Giác Hải. Cả hai đã cống hiến và có nhiều đóng góp khi học nghề điêu khắc trên gỗ từ ông Huệ Ngân.
Để đáp ứng nhu cầu ngày càng khác biệt, ông Huệ Ngân đã tạo ra phương pháp sáng tạo mới bằng cách độn rơm làm nộm, sau đó bẻ sắt đắp lên làm cốt và trét xi măng trộn cát đắp bên ngoài, rồi tô vẽ nên tượng vừa nhẹ, đẹp, và bền.
Tuy ông Huệ Ngân là người đầu tiên điêu khắc và đắp tượng Phật, nhưng những người thợ lâu năm ở làng nghề này gọi hai ông Mai Văn Lai và Lê Văn Chánh là "tổ nghề". Đó là vì hai ông đã có công phát triển làng nghề này, truyền nghề cho hậu duệ và duy trì nghề qua nhiều thế hệ. Hiện nay, nhiều con cháu của hai ông đã mở cơ sở sản xuất riêng trong làng nghề, làm cho làng nghề làm tượng Phật ngày càng phát triển và đông đúc hơn.
Sự tinh hoa của nghệ thuật tạo tượng
Theo ông Mai Văn Tám, con trai cụ Mai Văn Lai và là thợ tạc tượng lành nghề, để tạo ra một bức tượng, cần phải trải qua nhiều công đoạn như: đúc tượng bằng bê tông (bao gồm sắt thép, xi măng và cát), ráp khuôn (ghép hai mảnh tượng lại), trét thạch cao, chà giấy nhám và sơn tượng. Trong những công đoạn này, việc tạo khuôn mặt tượng Phật có hồn chính là yếu tố quyết định thành công của người thợ.
Đặc biệt, những người theo nghề tạc tượng Phật phải sở hữu tài năng mỹ thuật, lĩnh hội quy trình kỹ thuật, kiên nhẫn, khéo léo và trên hết là tình yêu nghề. Chỉ khi đã trở thành thợ lành nghề, họ mới có thể hoàn thiện tất cả các khâu, tạo ra những tượng đòi hỏi tính mỹ thuật cao và sự tận tụy, đặt tâm huyết vào từng bức tượng.
Làng nghề làm tượng Phật này sản xuất những sản phẩm tượng đa dạng với nét riêng của nghề truyền thống và nét đẹp truyền thống của tượng Việt Nam. Dù là tượng đất sét, tượng mục đồng hay tượng gỗ, những nét đặc trưng mang vẻ đẹp truyền thống của miền Nam vẫn được thể hiện rõ trên từng tác phẩm tượng.
Làng nghề ẩn mình trong lòng phố
Làng nghề này hiện có khoảng 70 lao động, chủ yếu là nam giới, với đa số là người truyền nghề trong gia đình. Ngoài ra, cũng có nhiều thợ nữ được gia đình truyền nghề và thường đảm nhận những công đoạn yêu cầu sự khéo tay như vẽ gương mặt, sơn hoặc thếp vàng.
Các sản phẩm của làng nghề này đã trở nên nổi tiếng từ lâu và được đặt hàng từ khắp nơi trong cả nước. Không chỉ trong nước, những tượng làng nghề này còn xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là đến những nơi có cộng đồng người Việt đang sinh sống nhiều như Mỹ, Canada...
Hình ảnh một số công đoạn trong quá trình làm tượng:
Làng nghề làm tượng Phật đã ghi dấu ấn trong lịch sử nghệ thuật Việt Nam và đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của ngành thủ công mỹ nghệ.